افزایش تنش میان افغانستان و پاکستان؛ از به رسمیت نشناختن طالبان تا اخراج اتباع افغان

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی راهبردی interregional وابسته به امارات متحده عربی در مقاله ای به قلم «صابنا صدیقی» نوشت: رابطه با افغانستان زمانی برای پاکستان دارای عمق استراتژیک بود، اما اکنون به معضل بدل شده است. شکل دادن به سیاست در رابطه با حکومت طالبان کار آسانی نیست و اسلام آباد باید در عین حفظ روابط نزدیک محکم باقی بماند، زیرا انزوای دیپلماتیک و اقتصادی تنها وضعیت را تشدید می کند.

ترجمه مقاله در ادامه می آید.

روابط پاکستان و افغانستان به دلیل تنش های مکرر مرزی، موج تازه حملات تروریستی در پاکستان در سال جاری و اخراج اجباری مهاجران غیرقانونی افغان توسط اسلام آباد فلج شده است. حکومت طالبان از عبور جنگجویان مسلح به پاکستان که افغانستان با آن مرز وسیعی دارد - تقریباً ۱۵۱۰ مایل (۲۴۳۰ کیلومتر) در امتداد لبه جنوبی و شرقی افغانستان، جلوگیری نکرده و شبکه ای تروریستی به تدریج در این منطقه پدید آمده است. آخرین حمله این گروه تروریستی ماه گذشته یک پایگاه هوایی در پنجاب را هدف قرار داد.

بر اساس گزارش موسسه مطالعات درگیری و امنیتی پاکستان، حملات در نیمه اول سال ۲۰۲۳ ۸۰ درصد افزایش داشته است. «سرفراز بوگتی»، وزیر داخله موقت پاکستان اظهار داشت که ۱۴ مورد از ۲۴ حمله انتحاری در پاکستان در سال جاری توسط اتباع افغان انجام شده است.

از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، در پاکستان تروریسم ۶۰ درصد و حملات انتحاری افزایش ۵۰۰ درصدی داشته و باعث کشته شدن بیش از ۲۰۰۰ نفر در این کشور شده است

پاکستان یکی از اولین سه کشوری بود که دولت قبلی طالبان در سال های ۱۹۹۶-۲۰۰۱ را به رسمیت شناخت و همچنین میزبان بیشترین تعداد پناهجویان افغان در دهه ۱۹۷۰ تا ۸۰ بود. با این حال اسلام آباد در سال ۲۰۲۱ پس از خروج نیروهای آمریکایی از به رسمیت شناختن حکومت طالبان خودداری کرد. با این حال موضع اسلام آباد نقص در روابط بلندمدت آن با کابل را روشن می کند. به عنوان مثال دولت طالبان از عدم به رسمیت شناختن ناراضی بوده و چشم خود را بر گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP) بسته است و به سازمان شورشی اجازه می دهد تا دوباره سازماندهی شود.

تحریک طالبان پاکستان در سال ۲۰۰۷ تأسیس شد و حملاتی از جمله حمله ای در سال ۲۰۱۴ به مدرسه عمومی ارتش در پیشاور انجام داد. «انوار الحق کاکر» نخست وزیر موقت پاکستان، افغانستان را مسئول مستقیم موج جدید ترور در پاکستان دانست. وی اشاره کرد که تروریسم ۶۰ درصد و حملات انتحاری افزایش ۵۰۰ درصدی داشته است که از زمان بازگشت طالبان به قدرت، باعث کشته شدن بیش از ۲۰۰۰ نفر در پاکستان شده است.

بعد از به قدرت رسیدن طلبان در افغانستان، پاکستان خروج اتباع افغان بدون مدرک را سرعت بخشید و این مهم باعث نارضایتی مقامات در کابل شد

در پاسخ اسلام آباد بازگرداندن پناهجویان بدون مدرک افغانی را تسریع بخشید. این یک وضعیت اضطراری برای کابل ایجاد کرد که برای ورود این حجم از مردم آماده نبود. حدود ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار افغان پس از به دست گرفتن قدرت توسط طالبان به پاکستان گریخته بودند. در عین حال درگیری های پراکنده به دنبال بسته شدن مرزها اوضاع را تشدید کرده است. مهر و موم کردن گذرگاه های مرزی موضعی دیگر علیه طالبان است، زیرا افغانستان یک کشور محصور در خشکی است.

اسلام آباد دولت طالبان را به دادن پناهگاه های امن به ائتلاف گروه های شبه نظامی در خاک افغانستان متهم می کند. طالبان به نوبه خود این موضوع را انکار می کند و پاکستان را به دلیل بازگرداندن پناهجویان مورد انتقاد قرار داده است. «محمد یعقوب»، سرپرست وزارت دفاع طالبان، پاکستان را تهدید کرد. وی گفت: پاکستان باید عواقب اخراج افغان ها را ارزیابی کند و این اخراج ناعادلانه بود.

بیش از ۳۵۰,۰۰۰ افغان پیش از مهلت تعیین شده توسط دولت پاکستان در ۳۱ اکتبر وارد افغانستان شده اند و با نزدیک شدن به زمستان، یک بحران انسانی ایجاد شده است. «جلیل عباس جیلانی»، وزیر امور خارجه موقت پاکستان در دفاع از حق پاکستان برای اخراج مهاجران غیرقانونی گفت: هر وقت مشکلی پیش می‌آمد مردم به پاکستان مهاجرت می‌کردند، به پاکستان پناه می‌بردند و مردم پاکستان از آن استقبال می‌کردند، اما اکنون فکر می‌کنم بیش از ۴۰ سال از آن زمان گذشته است. بنابراین دولت پاکستان تصمیم گرفته است مهاجران افغان را اخراج کند.

روزانه نزدیک به ۵ میلیون دلار امریکا توسط بازرگانان به افغانستان ارسال می شد و این امر بر بازارهای مالی پاکستان تأثیر می گذاشت

یکی دیگر از مسائل مهم در روابط پاکستان و افغانستان کمبود شدید دلار در پاکستان به دلیل خروج مداوم از افغانستان و بازگشت به افغانستان بود. روزانه نزدیک به ۵ میلیون دلار امریکا توسط بازرگانان به افغانستان ارسال می شد و این امر بر بازارهای مالی پاکستان تأثیر می گذاشت. از آنجایی که ایالات متحده آمریکا و اروپا، طالبان را از دسترسی به ذخایر خارجی خود منع کرده بودند، جریان ورودی از پاکستان به منبع اصلی حمایت از افغانستان تبدیل شد.

اگر چه این مسیر تامین دلار راه نجاتی برای دولت طالبان بود اما مشکلات جدی در پاکستان ایجاد کرد زیرا تاجران نمی‌توانستند ارز خارجی کافی برای پرداخت واردات پیدا کنند. کمبود دلار در پاکستان باعث افزایش نرخ ارز و بدتر شدن تورم شد زیرا بسیاری از اقلام ضروری وارداتی بودند. در نهایت دولت پاکستان اقدامات سختگیرانه ای جهت سرکوب جریان خروج غیرقانونی دلار انجام داد.

رابطه با افغانستان زمانی برای پاکستان دارای عمق استراتژیک بود، اما اکنون به معضل بدل شده است. شکل دادن به سیاست در رابطه با طالبان کار آسانی نیست و اسلام آباد باید در عین حفظ روابط نزدیک محکم باقی بماند، زیرا انزوای دیپلماتیک و اقتصادی تنها وضعیت را تشدید می کند. طالبان افغانستان فاقد مشروعیت بین‌المللی یا حمایت مالی خارجی است و هر بحرانی در آنجا باعث مهاجرت دیگری به پاکستان خواهد شد. وزارت خارجه پاکستان از این رو اعلام کرده است که با وجود وضعیت کنونی، کانال ارتباطی با دولت طالبان را حفظ خواهد کرد.