بازار؛ گروه انرژی: کم آبی، درد چندین ساله ایران که سطح مناسب بارندگی‌ها در دو سال گذشته مرهمی‌هرچند موقت بر درد آن بوده است. وزارت نیرو می‌گوید متوسط سطح بارندگی‌ها در سال آبی ۹۸-۹۷ به حدود ۳۴۲ میلی متر رسیده در حالیکه متوسط بارندگی‌ها در سال‌های ۸۶ تا ۹۷ چیزی حدود ۲۱۹ میلی متر بوده است. یعنی ۳۱ میلی متر کمتر از متوسط نیم قرن اخیر. با وجود سطح مناسب ذخایر آبی کارشناسان مدام هشدار می‌دهند که بحران آب همچنان جدی است. بر اساس آماری که تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو به تازگی اعلام کرده ۱۷۰ شهر ایران در تنش آبی قرار دارند که ۵۰ تای آنها وضعیتشان قرمز است. تنشی که مردمان بسیاری از شهرها و روستاهای کشور را وادار به مهاجرت کرده، حل آن به نوسازی شبکه انتقال آب و البته مدیریت مصرف گره خورده است.
هدایت فهمی‌کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو به بازار می‌گوید: حدود ۱۵۸ هزار کیلومتر شبکه توزیع آب در حوزه شهری داریم که نیمی‌از آن آن فرسوده است.
با وجود اینکه حدود ۱۰ درصد آب شرب مصرفی کشور یعنی ۶۰۰ میلیون مترمکعب در ۷۹ هزار کیلومتر خطوط توزیع آب فرسوده هدر می‌رود، مسئولان وزارت نیرو می‌گویند اعتبار لازم برای حل این مشکل اختصاص داده نمی‌شود.
یک کارشناس حوزه آب می‌گوید که کاهش یک درصدی هدر رفت آب حدود هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است. یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که برای جلوگیری از اتلاف آب در شبکه دست کم باید چیزی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شود؛ اما بودجه کل وزارت نیرو در سال ٩٩ تنها حدود ٩هزارمیلیارد تومان است.
جدای از این هدایت فهمی می‌گوید: همان بودجه اندکی که برای نوسازی و تعمیر خط لوله در نظر گرفته می‌شود هم معمولا هم محقق نشده و حجم فرسودگی لوله‌های آب به صورت تجمیعی مدام در حال افزایش است.
بر اساس سرشماری که در سال ۹۵ انجام شده حدود یک هزار و ۵۴۱ روستا در بازه زمان ۹۰ تا ۹۵ تخلیه شده اند که حدود یک سوم آن در ۳ استان شرقی کشور هستند
خالی شدن روستاها از جمعیت در پی بحران آب
برخی از کارشناسان محیط زیست می‌گویند در صورت ادامه بحران آبی کمتر از ۲۵ سال دیگر بسیاری از روستاهای جنوب و شرق کشور خالی از سکنه خواهند شد. بر اساس سرشماری که در سال ۹۵ انجام شده حدود یک هزار و ۵۴۱ روستا در بازه زمان ۹۰ تا ۹۵ تخلیه شده‌اند که حدود یک سوم آن در ۳ استان شرقی کشور هستند.
هدایت فهمی‌کارشناس حوزه آب در اینباره به بازار می‌گوید: با وجود شرایط بحرانی که کشور در آن قرار دارد اما نه عزم و اراده‌ای برای مدیریت مصرف آب در مسئولین و نهادهای دولتی دیده می‌شود و نه در مردم. با وجود اینکه سال‌هاست بخش‌های مختلف در حال فرهنگ سازی برای کاهش مصرف هستند، اما همچنان برای کارهای همچون شستن پارکینگ‌ها و اتومبیل‌ها از آب شرب استفاده می‌شود. ضمن اینکه در بخش خانگی هم حجم زیادی برای اموری همچون استحمام استفاده می‌شود.
بر اساس آخرین آماری که اعلام شده هر ایرانی به طور متوسط ۱۶۵ لیتر آب در شبانه روز مصرف می‌کند. حال آنکه بر اساس اعلام بانک جهانی، سرانه مصرف آب خانگی برای کشورهای بیابانی مانند ایران باید ۷۰ لیتر در شبانه‌روز باشد.
سالانه چیزی حدود یک میلیارد و ۶۰ میلیون مترمکعب آب در تهران مصرف می شود که ۲۳ درصد آن یعنی بیش از ۲۴۳ میلیون مترمکعب آن به دلیل فرسودگی شبکه هدر می رود
تهرانی‌ها ۳ برابر الگو آب مصرف کردند
تهران که دومین شهر فقیر به لحاظ منابع آبی است، این روزها رکودهای شگفت انگیزتری را در مصرف آب به نام خود ثبت کرده‌اند. آمارهای اعلامی‌از طرف شرکت آب و فاضلاب تهران نشان می‌دهد که میزان مصرف آب پایتخت‌نشین‌ها مرز ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار مترمکعب را هم رد کرده این در حالی است که طبق الگوی مصرف در شهری همچون تهران هر خانوار باید ۱۴ مترمکعب آب در روز استفاده کند. به عبارت دیگر هر تهرانی طبق استانداردهای جهانی تنها مجاز به مصرف ۱۱۰ لیتر آب در ۲۴ ساعت شبانه روز است در حالیکه سرانه مصرف آب تهرانی این روزها به بالای ۳۰۰ لیتر هم رسیده است. اضافه مصرف تهرانی‌ها صدای اعتراض معاون وزیر نیرو را هم درآورده و گفته که اضافه مصرف تهرانی که به حدود ۵۰۰ هزار مترمکعب رسیده که معادل مصرف آب چندین شهر است. البته نمی‌توان همه اضافه مصرفی که در پایتخت وجود دارد را گردن مشترکین انداخت و چشم روی اتلاف آب ناشی از لوله‌های پوسیده بست.
مصرف آب شرب کشور حدود ۶ میلیارد مترمکعب برآورد شده که حدود ۳.۷۵ میلیارد مترمکعب آن هیچ درآمدی برای وزارت نیرو ندارد. از این میزان بیش ۶۰۰ میلیون مترمکعب آن ناشی از فرسودگی لوله‌های توزیع آب است
آنگونه که سید حسن رضوی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران به بازار می‌گوید: ۲۳ درصد آب شرب مصرفی در استان در خطوط فرسوده هدر می‌رود. هرچند که به گفته این مقام مسئول باید سالانه چیزی حدود یک درصد از حجم اتلاف آب در شبکه کاسته شود، اما نگاهی به وضعیت مصرف نشان می‌دهد که این هدف گذاری ها تنها روی کاغذ بوده و در عمل خبری از کاهش و حتی مدیریت مصرف آب نیست.
به گفته این مقام مسئول در شرکت آب منطقه‌ای تهران، سالانه چیزی حدود یک میلیارد و ۶۰ میلیون مترمکعب آب در تهران مصرف می شود که بیش از ۲۴۳ میلیون مترمکعب آب در شبکه هدر می‌رود.
لوله‌های انتقال آب حدود ۹۰ ساله تهران در حالی آب گران‌بها را هدر می‌دهند که به گفته هدایت فهمی، کارشناس منابع آب وزارت نیرو میانگین عمر مفید لوله‌های توزیع آب نمی‌تواند از ۵۰ سال فراتر برود. با این وجود طبق گفته‌های حسن رضوی مدیر عامل شرکت آب منطقه ای تهران عمر خطوط انتقال پر اهمیتی همچون انتقال آب از سد کرج به تهران بالای ۶۰ سال می رسد.
میانگین عمر مفید لوله‌های توزیع آب در حالی حدود ۵۰ سال برآورد می شود که عمر برخی از خطوط توزیع شبکه آب در تهران به ۹۰ سال می‌رسد
اصلاح اقتصاد آب
اصلاح وضعیت لوله‌های آب هزینه سنگینی دارد. به گفته فهمی‌هر یک درصد کاهش هدر رفت آب چیزی حدود هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. اعتباری که بخشی زیادی از آن را می‌توان از محل واقعی کردن قیمت‌ها تامین کرد. بر اساس آماری که وزارت نیرو اعلام کرده نه تنها یارانه سنگینی برای مصرف آب پرداخت می‌شود، بلکه از ۲۵ تا ۲۶ درصد آب شرب مصرف در کشور هیچ درآمدی کسب نمی‌شود. بخشی از این قانونی و بخشی دیگر غیر قانونی است. به عنوان مثال طبق قانون مدارس یا مساجد هیچ پولی بابت حجم آب مصرفی خود پرداخت نمی‌کنند. همین مساله موجب شده که مدیریت مصرف در این مکان‌ها جدی گرفته نشود. انشعاب‌های غیر مجاز یا دستکاری کنتورهای آب از دیگر عوامل حجم بالای آب بدون درآمد در اقتصاد ایران است. به گفته فهمی، شبکه ای که درست کار کند و بازسازی شده باشد حداکثر آب بدون درآمد آن باید ۱۵ درصد باشد.
خسارت غیر قابل جبران هدر رفت آب
مصرف آب شرب کشور حدود ۶ میلیارد مترمکعب برآورد شده که حدود ۳.۷۵ میلیارد مترمکعب آن هیچ درآمدی برای وزارت نیرو ندارد که حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب آن ناشی از فرسودگی لوله‌های توزیع آب است. در واقع اگر قیمت تمام شده هر مترمکعب آب را طبق گفته‌های مسئولین وزارت نیرو حدود ۱۵۰۰ تومان در نظر بگیریم، می‌توان گفت که بی‌توجهی به نوسازی و تعویض خطوط لوله خسارتی حدود ۹۰۰ میلیارد تومانی را به این صنعت وارد کرده است. بماند که خسارت خشکسالی ناشی از بی توجهی به مدیریت مصرف را نمی‌توان با هیچ عدد و رقمی نشان داد. تا دیر نشده فکری برای کاهش مصرف و آینده فرزندانمان بکنیم.
نظر شما