بازار؛ گروه بین الملل: «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری مشترک با «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پاسخ به این سوال که با توجه به صحبت‌هایی درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین، نظر او درباره مشارکت کشورهای حاشیه خلیج فارس در این توافق چیست، گفت: من به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام(توافق هسته‌ای) تمام انرژی خود و تمام تیمم را به کار می‌گیرم تا این مذاکرات موفق باشد. امیدوارم مذاکرات در وین به زودی با وزیر امور خارجه جدید ایران(حسین امیرعبداللهیان) آغاز شود.
بورل با اشاره به حضور اخیر امیرعبداللهیان در نیویورک برای شرکت در نشستی درباره فلسطین گفت: ما در این باره در نیویورک گفت‌وگو کردیم و پاسخ مثبت بود، اگرچه تاریخ مشخصی در نظر گرفته نشد. اما زمان رو به پایان است و ازسرگیری این مذاکرات اهمیت دارد.
او افزود: درک می‌کنم که ایران برای بررسی پرونده مذاکرات به زمان نیاز دارد اما دیگر شرکای برجام نگران این تاخیر هستند. ما باید از این فرصت برای بازگشت سریع ایران به مذاکرات استفاده کنیم. درک می‌کنم که این مذاکرات تا چه اندازه برای منطقه، به ویژه عربستان سعودی اهمیت دارد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با گفتن این که نگرانی‌های عربستان سعودی درباره برنامه هسته‌ای ایران یکی از ارکان اصلی امنیت این کشور، اروپا، خاورمیامه و دیگر جاهای جهان است، گفت: تفاوت زیادی میان تبدیل شدن ایران به قدرتی هسته‌ای و تبدیل نشدن آن وجود دارد. به لطف این توافق، فکر می‌کنیم که جلوی تبدیل شدن ایران به قدرتی هسته‌ای را گرفته‌ایم و باید به کانال‌های دیپلماتیک بازگردیم تا مانع رخ دادن آن شویم.
بورل، سرانجام، درباره مشارکت کشورهای منطقه بیان کرد: منطقه به طور مستقیم در این مذاکرات مشارکت ندارد چراکه میان ایران و برخی کشورها به نمایندگی از جامعه جهانی برگزار می‌شود. نقش من فقط نقش هماهنگ‌کننده است و تلاش می‌کنم ایران در یک طرف و جامعه جهانی در طرف دیگر را در کنار یکدیگر قرار دهم. اگرچه، کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیما پای میز مذاکرات نیستند، نگرانی‌های آنها در نظر گرفته خواهد شد.
اظهارات بورل در پی این مطرح می‌شود که مذاکرات وین پس از تغییر دولت آمریکا در سال ۲۰۲۱، از مارس ۲۰۲۲ با هدف احیای توافق هسته‌ای آغاز شد.
با وجود سطحی از پیشرفت‌ها، این مذاکرات با ادعای آمریکا و متحدان اروپایی آن، مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین از طریق عرضه پهپادهای جنگی به آن-ادعایی که از سوی تهران و مسکو بارها رد شد-همچنین با مداخله در امور داخلی ایران و به بهانه «نقض حقوق بشر در ایران» با وقفه‌ای طولانی روبه‌رو شده است.
اگرچه، ایران تاکید کرده است در صورتی که طرف مقابل در توافق اراده سیاسی لازم را نشان دهد، آماده نهایی کردن «توافقی خوب» در وین برای لغو کلیه تحریم‌ها است که تامین‌کننده منافع ملی ایران باشد.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره لغو مذاکره ایران و آمریکا در عمان تصریح کرد: موضوع مذاکرات در چارچوب تعریف شده به ویژه ابتکار سلطان عمان از نظر ما باز و مفتوح است. شرایط جاری و اهمیت موضوع فلسطین و تاثیری که ایجاد کرده ممکن است که در اولویت‌ها جابجایی ایجاد کرده باشد و این تحولات می‌تواند در برخی از موضوعات تاثیرگذار باشد و تقدم و یا تاخری را ایجاد کند.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست. کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
علیرغم اظهارات آنتونی بلینکن مبنی بر اینکه خروج ایالات متحده از برجام یک اشتباه بوده است، من تاکنون هیچ نشانه ای مبنی بر جدی بودن ایالات متحده برای احیای این توافق ندیده ام. دولت بایدن سه سال فرصت داشت تا دوباره به توافق بپیوندد
*در بحبوحه جنگ غزه وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد خروج از برجام اشتباه بوده است، چرا که یکی از مسائل امنیتی با ایران را حل کرده بود. ارزیابی شما از سخنان وی در این مقطع زمانی چیست؟
علیرغم اظهارات آنتونی بلینکن مبنی بر اینکه خروج ایالات متحده از برجام یک اشتباه بوده است، من تاکنون هیچ نشانه ای مبنی بر جدی بودن ایالات متحده برای احیای این توافق ندیده ام. دولت بایدن سه سال فرصت داشت تا دوباره به توافق بپیوندد. در زمانی که سیاستمداران تندرو در میان دموکرات ها و جمهوری خواهان در مورد نقش ایران در حمایت از حماس و همچنین با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری صحبت می کنند، نمی دانم واشنگتن چگونه برای از سرگیری مذاکرات با ایران آماده باشد. تنها سناریوی قابل تصور نوعی معامله با ایران است که بر اساس آن ایران متحدان منطقه ای خود مانند حزب الله و گروه های خاصی در عراق را از حمله به آمریکایی ها و دور ماندن از درگیری در غزه باز دارد.
وارد کردن نگرانی‌های عربستان و دیگر اعراب در هر گفتگوی آینده‌نگر در مورد احیای برجام، فقط مسائل را پیچیده‌تر می‌کند. نگرانی‌های امنیتی عربستان سعودی و همچنین نگرانی‌های متثابل ایران باید در چارچوبی متفاوت از برجام بررسی شود
*جوزب بورل نیز بعد از جنگ غزه اعلام کرد زمان برای مذاکرات احیای برجام رو به پایان است و ازسرگیری این مذاکرات اهمیت دارد. درک می‌کنم که این مذاکرات تا چه اندازه برای منطقه، به ویژه عربستان سعودی اهمیت دارد.سخنان وی را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا به معنای تلاشی برای از سرگیری فوری مذاکرات است؟
جوزف بورل مایل است ایران دوباره محدودیت‌های برنامه هسته‌ای خود را به دلایل مختلف، از جمله کاهش نگرانی‌های عربستان، بپذیرد. مشکل این است که آیا اروپا و مهمتر از آن ایالات متحده به سهم خود از توافق پایبند می‌مانند و تحریم‌های ایران را لغو می‌کنند. من این اتفاق را نمی بینم و نمی بینم که سعودی ها و دیگر اعراب خلیج فارس بخواهند این اتفاق بیفتد. تحریم‌ها برای طریق ضعیف نگه داشتن ایران از نظر اقتصادی، و تلاش برای منزوی نگه داشتن آن، می تواند منافع آنها را تامین کند. وارد کردن نگرانی‌های عربستان و دیگر اعراب در هر گفتگوی آینده‌نگر در مورد احیای برجام، فقط مسائل را پیچیده‌تر می‌کند. نگرانی‌های امنیتی عربستان سعودی و همچنین نگرانی‌های متثابل ایران باید در چارچوبی متفاوت از برجام بررسی شود.
*بورل همچنین گفته است اگرچه، کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیما پای میز مذاکرات نیستند، نگرانی‌های آنها در نظر گرفته خواهد شد. به نظر میرسد این موضوع جدید مطرح می شود. کشورهای عربی قبل از این نیز خواستار حضور مستقیم در مذاکرات بودند که با مخالفت مواجه شده بود. آیا اتفاق جدیدی رخ داده است؟ آیا این موضوع روند مذاکرات را پیچیده تر نمی کند؟
همانطور که در پاسخ به سوال دو اشاره کردم، وارد کردن موضوعات متفرقه به هر گونه گفتگو در مورد برجام، رسیدن به هر توافقی را پیچیده می کند.
*سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز بعد از جنگ غزه درباره مذاکرات هسته‌ای گفته است موضوع مذاکرات در چارچوب تعریف شده و در چارچوب ابتکار سلطان عمان مفتوح است. طبیعتاً شرایط و مسئله فلسطین که اولویت‌های منطقه ای و بین المللی را جا به جا کرده، می تواند برخی موضوعات را تحت الشعاع قرار دهد و یا تقدم و تاخری ایجاد کند.ارزیابی شما از این سخنان چیست؟
به نظر میرسد اظهارات این مقام ایرانی نشان می‌دهد که تهران می‌خواهد گزینه‌های خود را باز نگه دارد و با توجه به تحولات سیاسی در حال تحول، به‌ویژه آن‌هایی که از جنگ اسرائیل و حماس آغاز شده، در مورد موضوع برجام تصمیم‌گیری کند.
*با توجه به سخنان مقامات دو طرف برجام، آیا امکان آغاز مذاکرات در چند ماه آینده وجود دارد؟
در حال حاضر، پیش‌بینی اینکه چه اتفاقی برای مذاکرات درباره برجام می‌افتد، دشوار است. برداشت خود من این است که با توجه به تمام توجه ایالات متحده بر جنگ غزه، احتمال از سرگیری مذاکرات در مورد توافق هسته ای چندان قوی نیست.
نظر شما