نقش چین در کریدور جدید اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی سیواد هند اخیرا مقاله ای با قلم «گای برتون» با عنوان «نقش چین در کریدور جدید اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا» منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

پس از اعلام کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) در کنفرانس اخیر گروه ۲۰، گزارش های متعددی در مورد تأثیری که ممکن است این کریدور بر چین و ابتکار یک کمربند یک جاده آن داشته باشد، منتشر شده است. منتقدان چین در واشنگتن و دهلی نو استدلال می کنند که این اعلامیه جایگزینی برای طرح یک کمربند یک جاده چینی ارائه می دهد که از سال ۲۰۱۳ توجه منطقه ای را در کنار قراردادهای اساسی در ساخت زیرساخت در سراسر اوراسیا و از جمله در خلیج فارس به خود جلب کرده است.

این پیشنهاد توسعه دو مرحله‌ای را پیش‌بینی می‌کند که ارتباط بین هند، خاورمیانه و اروپا را از طریق بهبود زیرساخت‌های موجود و توسعه مسیرهای جدید از طریق زمین و دریا تقویت می‌کند. کمربند اقتصادی فوق شامل یک راه آهن پرسرعت در سراسر شبه جزیره عربستان، کابل هایی برای تسهیل اتصال دیجیتالی با سرعت بالا و خط لوله ای است که انرژی هیدروژن پاک را تامین می کند. این مسیر از سراسر عربستان سعودی عبور می کند و بنادر در سواحل شرقی آن و امارات را با بنادر اسرائیل از طریق اردن مرتبط می کند.

انتظار می رود که جزئیات کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا از جمله هزینه و شرکای احتمالی آن طی دو ماه آینده مشخص شود. در حال حاضر برخی از سیاست گذاران در واشنگتن، دهلی نو و پایتخت های اروپایی امیدوارند این امر نفوذ چین را کمرنگ کند و با ابتکار یک کمربند یک جاده چین رقابت را آغاز کند.

برای شرکای منطقه‌ای هند، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا جایگزین یک کمربند یک جاده نیست، بلکه مکمل آن است

اولین پاسخ چین محتاطانه و مثبت بوده است. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در این ارتباط اظهار داشت چنین فعالیتی می تواند برای کشورهای منطقه مفید باشد تا زمانی که پروژه ها ابزاری سیاسی نباشد. از سوی دیگر برای شرکای منطقه‌ای هند، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا جایگزین یک کمربند یک جاده نیست، بلکه مکمل آن است. عربستان سعودی و امارات ممکن است متحدان مهم آمریکا در خلیج فارس باشند، اما آنها همچنین روابط قوی و در حال توسعه با چین دارند.

با چند قطبی شدن جهان، دولت های جنوب جهانی می خواهند با قطب های مستقر و نوظهور پیوند برقرار کنند و از گره خوردن به یکی یا دیگری اجتناب کنند

در واقع آنها ممکن است هر دو طرح یک کمربند یک جاده و کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا را راهی برای تنوع بخشیدن به روابط خارجی خود بدانند که منعکس کننده روند گسترده تری است: با چند قطبی شدن جهان، دولت های جنوب جهانی می خواهند با قطب های مستقر و نوظهور پیوند برقرار کنند و از گره خوردن به یکی یا دیگری اجتناب کنند. این موضع به دلیل منافع شخصی آنها تشدید می شود که باعث می شود رویکرد معاملاتی بیشتری نسبت به مبادلات دیپلماتیک و اقتصادی داشته باشند.

حتی اگر طرح یک کمربند یک جاده و کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا بتوانند با هم وجود داشته باشند، اجرای آنها با چالش های متفاوتی مواجه بوده و خواهد بود. از زمان اعلام طرح یک کمربند یک جاده در سال ۲۰۱۳، فعالیت های سرمایه گذاری زیادی در طول پنج سال اول آن رخ داده است. بر اساس گزارش رسانه ها سرمایه‌گذاری چین در طرح یک کمربند یک جاده بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ بالغ بر ۳۹۲ میلیارد دلار بوده است که از این میزان ۲۴۰ میلیارد دلار یا ۶۱ درصد در طول پنج سال اول در مقایسه با ۱۵۲ میلیارد دلار (۳۹ درصد) از سال ۲۰۱۹ به این سو اختصاص یافته است.

بانک‌ها و شرکت‌های چینی در پی پروژه‌های گران‌قیمتی که منجر به تله‌های بدهی در سریلانکا و مقدونیه شمالی و همچنین کندی رشد اقتصادی در داخل کشور شده‌اند، سرمایه‌گذاری خود را کاهش داده‌اند. اخیراً فروپاشی حباب بخش املاک و مستغلات، اعتماد اقتصادی و اشتهای چین برای سرمایه گذاری را بیشتر تضعیف کرده است. با این حال حتی اگر طرح یک کمربند یک جاده چین نیروی سابق را نداشته باشد، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا ممکن است در هنگام اجرا با چالش‌های متعددی مواجه شود.

برخلاف ماهیت طرح یک کمربند یک جاده که توسط دولتها حمایت می شود و عمدتاً توسط دولتها تامین مالی می شود، انتظار می رود کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا توسط بخش خصوصی هدایت شود. با این حال دولت‌های غربی که پیشنهاد بسیج مالی و سرمایه‌گذاری خصوصی در این پروژه را دارند، نمی‌توانند مطمئن باشند که همسویی کامل بین آنها و شرکت‌هایی که انتظار می‌رود کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا را تامین مالی کنند وجود داشته باشد. موسسات مالی و شرکت های ساختمانی تصمیم خود را برای مشارکت بر اساس ارزیابی خود از ریسک های مربوطه و اینکه آیا آنها به سود خواهند رسید اتخاذ می کنند.

نکته مهم دیگر وضعیت اقتصادی منطقه ای برای شرکا خواهد بود. در واقع اقتصاد اروپا سال‌هاست که روند کندی داشته است. در حالی که پیشنهاد کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا از زمان آغاز به کار توجه زیادی را به خود جلب کرده است، هنوز در مورد محتوای آن و تنش‌هایی که نه تنها بین دولت‌های حامی آن بلکه بین آن‌هایی که انتظار دارند این پیشنهاد را اجرا کنند و توانایی آنها حرف‌های زیادی برای گفتن وجود دارد.

در حالی که برخی در واشنگتن و دهلی نو ممکن است این مهم را فرصتی برای مقابله با نفوذ چین در خاورمیانه و جهان بزرگتر بدانند، لزوماً برخی از شرکای آنها - سعودی ها و اماراتی ها - ممکن است چنین نباشد.

باید این واقعیت را نیز در نظر گرفت که خود چینی ها ممکن است آن را به عنوان تهدیدی که به تصویر کشیده شده است نبینند، یا این واقعیت که ممکن است قبلاً یک تعدیل نیرو در چین صورت گرفته باشد و اهداف ژئوپلیتیکی کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا را مورد بحث قرار داده باشند.