پیامدهای ژئوپلیتیک کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا

بازار؛ گروه بین الملل: فاینشنال اکسپرس در طی مقاله ای با قلم «دکتر لاکشمی پریا» نوشت: کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا نه تنها منطقه را مانند گذشته به هم متصل می کند، بلکه منجر به اتصال دیجیتال و توسعه پایدار خواهد شد. با این حال، نگرانی هایی مانند آسیب پذیری و بی ثباتی سیاسی در منطقه نیز وجود دارد. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

امضای یادداشت تفاهم در مورد کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) توسط ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، هند، عربستان سعودی و امارات در هجدهمین اجلاس گروه ۲۰ پیامدهای مختلفی برای وضعیت ژئوپلیتیک منطقه ای و جهانی خواهد داشت.

این کریدور این پتانسیل را دارد که پویایی های سیاسی موجود را برانگیزد و در عین حال بر اهمیت روزافزون خاورمیانه برای آسیا، اروپا و ایالات متحده آمریکا تأکید کند. این امر بر این واقعیت تأکید می کند که ایالات متحده مایل به مشارکت در جهان عرب است، اروپا توجه زیادی به منطقه دارد و هند آماده است تا شریک قابل اعتمادی باشد.

همچنین این کریدور به عنوان طرحی جهت مقابله با ابتکار یک کمربند یک جاده چین (BRI) در منطقه تلقی می شود، انزوای ایران توسط غرب را دنبال می کند و نشان دهنده گرم شدن روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل است.

با پتانسیل تحریک توسعه اقتصادی از طریق افزایش اتصال و یکپارچگی اقتصادی بین آسیا و اروپا، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا از دو کریدور تشکیل شده است: کریدور شرقی هند را به خلیج فارس و کریدور شمالی خلیج فارس را به اروپا متصل می کند.

کریدور فوق شامل یک خط راه آهن است که ترانزیت بین‌المللی کشتی به ریل را برای کالاها و خدمات بین هند، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، اردن، اسرائیل و اروپا و در عین حال تکمیل کننده خطوط دریایی و جاده‌ای موجود فراهم می‌کند. مسیرهای حمل و نقل این خط آهن همچنین دارای یک کابل برق، یک کابل داده پرسرعت و یک خط لوله هیدروژن برای اتصال دیجیتال و صادرات انرژی سبز خواهد بود.

این کریدور با تکذیب گمانه زنی ها مبنی بر خروج آمریکا از منطقه، پایگاه قوی و حضور تزلزل ناپذیر واشنگتن در خاورمیانه را تایید می کند. رئیس جمهور «جو بایدن» گفت که ایالات متحده آمریکا بر پروژه های زیرساختی منطقه ای تمرکز می کند که نتایج را در چندین کشور و در بخش های مختلف ارائه می دهد و کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا یک معامله بزرگ و یک سرمایه گذاری در حال تغییر است.

وی از «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان و «شیخ محمد بن زاید آل نهیان» رئیس امارات قدردانی کرد. امارات متحده عربی به عنوان کشور دعوت شده در نشست گروه ۲۰ شرکت کرد در حالی که عربستان سعودی و ترکیه به عنوان کشورهای عضو شرکت کردند. لازم به ذکر است که ایالات متحده و اتحادیه اروپا همچنین کریدور ترانس آفریقا را که بندر لوبیتو آنگولا را با مناطق محصور در خشکی در کشورهای غنی از مواد معدنی جمهوری دموکراتیک کنگو و زامبیا متصل می کند، اعلام کردند.

در عین حال زمانی که چین تعامل فعال خود را در منطقه افزایش داده است، این کریدور به عنوان طرحی جهت مقابله با ابتکار بلندپروازانه کمربند یک جاده چین (BRI) تلقی می شود. نقش میانجی‌گری پکن در توافق عربستان و ایران، نقش آن را به عنوان یک بازیگر خارجی مهم در منطقه تقویت کرده است.

غیبت رئیس جمهور چین و روسیه در اجلاس سران G۲۰ بر این گمانه زنی ها می افزاید که «کریدور عرب-مد» ممکن است موقعیت آنها را در منطقه تضعیف کند

غیبت رئیس جمهور چین و روسیه در اجلاس سران G۲۰ بر این گمانه زنی ها می افزاید که کریدور ممکن است موقعیت آنها را در منطقه تضعیف کند. این کریدور همچنین مخالف کریدور حمل و نقل شمال جنوب است که ایران و روسیه در آن سرمایه گذاری های قابل توجهی انجام داده اند.

با این حال، کشورهای حوزه خلیج فارس می گویند که این کریدور به رشد و توسعه اقتصادی منجر می شود و در عین حال ارتباط را تقویت می کند و بر جهان چند قطبی تأکید می کند.

امضای توافقنامه مربوط به کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا همچنین نشانه افزایش منافع اروپا در خاورمیانه برای امنیت انرژی است

امضای توافقنامه مربوط به کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا همچنین نشانه افزایش منافع اروپا در خاورمیانه برای امنیت انرژی است. بحران اوکراین منجر به اختلال در جریان انرژی به اروپا شد.

طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، اتحادیه اروپا ممکن است در سال ۲۰۲۳ با کمبود بالقوه ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مواجه شود. در ماه مه سال جاری ایتالیا اعلام کرد که این کشور به طور کامل و فوری به تحریم تسلیحاتی امارات متحده عربی پایان می دهد و یک ماه بعد شرکت چند ملیتی انرژی و نفت فرانسوی توتال انرژی و شرکت دولتی نفت و گاز طبیعی عربستان سعودی آرامکو قراردادی را امضا کردند. به دنبال این قرارداد ۱۱ میلیارد دلاری، آلمان موضع خود را در زمینه صادرات تسلیحات به عربستان سعودی ملایم کرد.

برای هند، این کریدور فرصت ها و امکانات جدیدی را برای تعامل با منطقه باز می کند. هند در حالی که شریکی معتبر و قابل اعتماد برای کشورهای منطقه است، متعهد به توسعه منطقه حیاتی برای امنیت انرژی و میزبانی بیش از ۹ میلیون شهروند هندی است. این کریدور نه تنها منطقه را مانند گذشته به هم متصل می کند، بلکه منجر به اتصال دیجیتال و توسعه پایدار خواهد شد.

با این حال نگرانی هایی مانند آسیب پذیری و بی ثباتی سیاسی در منطقه نیز وجود دارد. در حال حاضر منطقه در حال گذر از معاملات و توافقاتی است که نشانه ای از ثبات می دهد، اما طول عمر این مرحله قابل تردید است. مسائل لجستیکی مانند راه‌آهن‌های ضعیف در یونان به دلیل وضعیت کوهستانی و بیابان‌های داغ سرزمین عربی چالشی برای کریدور خواهد بود.

تأمین مالی یک نگرانی مهم دیگر خواهد بود، زیرا بحث زیادی در این مورد روی کاغذ آورده نشده است. انتظار می رود عربستان سعودی حدود ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کند. از طرفی از آنجایی که ذینفعان متعددی وجود دارد، احتمال سرعت گرفتن آن کم است.

در نهایت اسرائیل عامل مهمی برای موفقیت کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا است و حتی با وجود اینکه ریاض-تل آویو به تدریج نزدیکتر می شود، احتمال امضای توافقنامه ابراهیم توسط عربستان سعودی کم است.