بازار، گروه استان ها: گز، حاج بادامی، چاقو، سفال، کشک و پته دوزی و .. صنایع دستی و محصولات تولیدی عمدتاً روستایی هستند که هر کدام شان به نام یک شهر و استان کشورمان برند سازی و تجاری سازی شده است اما در استان سمنان چه محصولی را می توان نام برد که دیار قومس را به نام آن بشناسند؟
شگفت اینکه بسیاری از تولیدات صنایع دستی استان سمنان حتی ثبت ملی هستند مانند فرش خود رنگ سنگسر، تانه بافی و نمد بافی و ... اما چه کسی می داند که اصلا تانه بافی چیست چه برسد بداند که این تولید منحصر به فرد مردم کلاته خیج ثبت ملی هم شده و یکی از مهمترین صنایع دستی استان سمنان است!.
برند سازی و راه های نرفته
این نشان می دهد که در زمینه برند سازی محصولات تولیدی استان سمنان به خصوص صنایع دستی اقدامات ویژه و در خوری صورت نگرفته است به عبارت دیگر همه این محصولات تنها تا ثبت ملی پیش آمده اند و از فردای روز ثبت ملی به یکباره رها شدند تا گرد فراموشی روی آنها را بپوشاند و اگر تک اقداماتی هم مانند فرش خودرنگ سنگسر و ایجاد موزه آن شاهد هستیم با همت بخش خصوصی و یا محدود عمدتاً بوده و کمتر اقدام بارزی برای آن صورت گرفته است.
در این گزارش قصد نداریم دنبال مقصر ترک فعل ها درباره عدم برند سازی تولیدات صنایع دستی بگردیم چرا که هر چه بوده تا کنون گذشته و باید چشم به آینده داشت اما سوال اساسی که مطرح می کنیم این است که اصلا چطور باید برای صنایع دستی برند سازی و بازار یابی کرد؟
منوچهری کارشناس: ابتدا باید شرایط کنونی تولیدات صنایع دستی را شناخت یعنی دانست که ما چه محصولاتی را در چه نواحی تولید می کنیم
ما ابتدا باید بدانیم که در حوزه صنایع دستی استان سمنان چه محصولاتی را داریم که می توانند برند شوند و سپس به راهکارهای برندسازی این محصولات بپردازیم اما موضوع اصلی اینجا است که 80 درصد صنایع دستی استان در روستاها تولید می شود و شرایط بازاریابی و برند سازی در روستاها علم مخصوص به خود را می طلبد در گزارش کنونی دقیقاً به همین موضوع خواهیم پرداخت.
برند سازی چطور و چگونه؟
یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، در پاسخ به اینکه برای برند سازی محصولات صنایع دستی باید چه کرد، گفت: ابتدا باید شرایط کنونی تولیدات صنایع دستی را شناخت یعنی دانست که ما چه محصولاتی را در چه نواحی تولید می کنیم و این محصولات چه نیازی را از استان سمنان و کشور و حتی صادرات ایران جواب می دهند.
محمد کاظم منوچهری با بیان اینکه بعد از پاسخ به این سوالات است که ما تازه می فهمیم کجای کار قرار داریم، ابراز کرد: مشکل ما این است که حتی در درون استان هم کسی نمی داند صنایع دستی مزیت دار و قابل سرمایه گذاری و برند سازی ما چیست چه برسد به غریبه هایی که از بیرون استان می آیند. لذا این نشان می دهد که ما در معرفی محصولات و شناخت تولیدات در درون استان هم نتوانستیم به درستی عمل کنیم.
وی افزود: پس از شناسایی زمین بازی و توپ بازی ما باید استراتژیک تعیین کنیم بسیار پرواضح است که برای هر برند باید شیوه و استراتژی خاص خود را داشت و همه محصولات را نمی توان با یک روش شناساند لذا باید روش یابی برای هرمحصولات به صورت مجزا صورت گیرد زیرا این محصولات هرکدام بازار هدف و مصرف کننده خودشان را دارند.
بازارها با هم تفاوت دارند
این کارشناس با بیان اینکه طبیعتاً مشتری میوه و سبزی خشک و کشک و قره قوروت با مشتری فرش دستباف و دست بافت ها و گلیم و ... متفاوت است، تاکید کرد: مشکلی که در استان وجود دارد این است که همه محصولات به یک روش ترویج می شوند یعنی تنها یک راهکار برای برند سازی در استان دیده شده آن هم حضور مقطعی در نمایشگاه های کشوری است
منوچهری با بیان اینکه حضور در نمایشگاه ها و رویداد ها لازم است اما کافی نیست، بیان داشت: شما باید برای تک تک محصولات استراتژی خاص خودشان را داشته باشید در نتیجه باید شرایط را بسنجید و اگر می گویید که میراث فرهنگی چنین حجمی از کارمند و کارشناس را ندارد که این اقدام را کند دقیقاً باید به سراغ برون سپاری کارها به سازمان های مردم نهاد رفت.
به نظر می رسد که مشکل در استان سمنان عدم تفکیک بین شیوه های بازاریابی است
وی با طرح این پرسش که چه اشکالی دارد میراث فرهنگی شناسایی، مزیت سنجی و شیوه برند سازی مثلا تانه بافی را به یک سمن فعال میراث فرهنگی در شاهرود بسپارد؟ افزود: مشکل ما این است که نمی دانیم راهکارهای متفاوتی نیز برای برند سازی محصولات وجود دارد.
تفکیک شیوه های بازاریابی
اساسا به نظر می رسد که مشکل در استان سمنان عدم تفکیک بین شیوه های بازاریابی است یک فعال بازار صنایع دستی استان سمنان که البته در تهران فعالیت دارد به خبرنگار بازار، می گوید: همانطور که بازاریابی خوراکی ها با پوشیدنی ها تفاوت دارد بازاریابی شهرها و روستاها هم با یکدیگر تفاوت دارد به معنای دیگر ما باید بدانیم که بازاریابی محصولات روستایی را باید از روستا به سمت شهرها انجام دهیم اما امروز چه می کنیم؟ محصولات روستا را به شهر می آوریم تا بفروشیم.
سید سجاد موسوی نژاد با بیان اینکه هر گاه توانستیم بازاریابی روستایی را راه بیاندازیم می توانیم ادعا کنیم که توانسته ایم محصولات تولیدی روستاهایمان را بفروشیم بیان کرد: بازاریابی روستایی و شهری با هم تفاوت دارد در نتیجه به نظر می رسد که میراث فرهنگی استان باید به سراغ افراد حرفه ای در این زمینه برود.
وی با بیان اینکه ابتدا باید بدانیم که بیش از سه چهارم تمام صنایع دستی استان سمنان در روستاها و شهرهای کوچک تولید می شود پس ما محکوم به دانستن درباره بازاریابی روستایی هستیم، ابراز کرد: بازاریابی روستایی شرایط تولیدات روستایی، شرایط فرهنگی و اقتصادی حاکم بر روستا را می سنجد سپس برای معرفی محصولات در بستر حقیقی و مجازی برنامه عملیاتی می دهد.
بازاریابی حرفه ای
این فعال بازار صنایع دستی می گوید: افراد حرفه ای بازاریاب که با بازاریابی روستایی آشنا هستند می دانند که چطور باید محصولات روستایی را بیابند و سپس به درستی می دانند که این محصول با این کیفیت چه بازاری را در کجا خواهد داشت این اطلاعات آنقدر ارزشمند است که برای یافتنش باید سال ها آزمون و خطا کرده و وقت و انرژی هدر بدهیم اما این شرکت های حرفه ای تمام این اطلاعات را دارند و در کوتاه ترین مدت دست مشتری را در دست تولیدگر روستایی صنایع دستی می گذارند.
موسویان با بیان اینکه ما چند نوع بازاریابی داریم که یکی شهر به روستا است دیگری روستا به شهر است سومی روستا به روستا و چهارمی شهر به شهر است که هر کدام شرایط خاص خود را دارند، گفت: شناخت این شرایط به ما کمک می کند که بتوانیم بازار و برند مورد نیاز را از محصولات بسازیم در واقع بازار اتفاقی ایجاد نمی شود بلکه باید آن را یافت و یا ساخت.
همتیان کارشناس: امروز چرخه اینطور است که کالا و محصول در روستا یعنی در پائین ترین سطح مثلا فرش طرود تولید می شود و در بالا یعنی شهرهایی مانند شاهرود و تهران و ... فروخته می شود حال آنکه باید این چرخه را برعکس کرد
وی افزود: به دلیل فقدان این نگاه جزئی نگر مبتنی بر برنامه ریزی و کمک گیری از نیروهای حرفه ای و سازمان های مردم نهاد محصولات تولیدی استان سمنان نه تنها شناخته شده نیستند بلکه اصلا بازار خاصی هم ندارند لذا برای مثال در شهری مانند تهران حتی محصولات تولیدی استان به نام دیگر شهرها فروخته می شود و حتی جالب اینجا است که فروشندگان محصولات صنایع دستی استان سمنان مثلاً چرم دوزی ها را از تهران می خرند تا در مغازه بفروشند در صورتی که خود ما از استان سمنان چرم می خریم!
چرخه ای که باید برعکس شود
و در نهایت یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نیاز به تعویض چرخه اقتصادی بازاریابی و برند سازی تولیدات صنایع دستی و به خصوص روستایی در استان سمنان داریم، به خبرنگار بازار می گوید: امروز چرخه اینطور است که کالا و محصول در روستا یعنی در پائین ترین سطح مثلا فرش طرود تولید می شود و در بالا یعنی شهرهایی مانند شاهرود و تهران و ... فروخته می شود حال آنکه باید این چرخه را برعکس کرد.
حسن همتیان می افزاید: ما باید بازاریابی را برعکس کنیم یعنی از همان پائین ترین نقطه یعنی تولید گر روستایی باید بازاریابی را صورت دهیم در این زمینه بازارهای الکترونیک، فضاهای ارتباطات دیجیتال، شرکت های حرفه ای بازاریابی و برند سازی و تبلیغات و ... می تواند کمک کننده باشد.
وی با بیان اینکه ما در استان سمنان تعاونی کم نداریم چه اشکالی دارد که این تعاونی ها از ظرفیت های شرکت های برند سازی و بازاریابی حرفه ای کمک بگیرند، افزود: یک تولیدگر تنها به بازار فروش زنده است وگرنه نمی تواند ادامه حیات دهد.
با این اوصاف به نظر می رسد که اولا باید یک برنامه ریزی برای شناسایی مزیت های قابل برند سازی صنایع دستی استان صورت گیرد سپس تفاوت بین بازاریابی شهری و روستایی مشخص شود و در نهایت از حرفه ای ها و سمن ها در این مسیر کمک گرفت تا در بسترهای بازارالکترونیک و حقیقی، نمایشگاه ها و رویدادها و ... بتوان محصولات تولیدی استان سمنان را معرفی کرد.
نظر شما