بازار؛ گروه انرژی: «به دلار حقوق می‌گیرند و پولشان از پارو بالا می‌رود، به استخدام وزارت نفت که در بیایی نانت در روغن است، هیچ کارگری به اندازه کارگران صنعت نفت در ایران درآمد ندارد، تنها نیمی از ماه را کار می‌کنند و برای ۱۵ روز کار چند برابر یک کارگر در پایتخت حقوق می‌گیرند.» این‌ها بخشی از تصورات عموم مردم نسبت به کارگران صنعت نفت است که خودکشی عمران محمدی روشن کارگر بومی شهرستان هویزه در میدان نفتی یادآوران نشان داد که فاصله زیادی با حقیقت دارد. عمران روشنی که از کارکنان شرکت پیمانکاری مؤسسه «نظم آفرینان ایمان» بود، چهارشنبه هفته گذشته ظاهرا به نشانه اعتراض به حقوق معوق خود در محدوده چاه نفتی شماره ۱۹ در میدان نفتی یادآوران خود حلقه آویز کرد. با وجود تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب برای ارایه حقوقهای عادلانه به کارگران، هنوز در این بخش کاستی هایی زیادی وجود دارد و اقدام و برنامه های مسئولین، فاصله زیادی با منویات رهبر انقلاب دارد.
عمران ظاهرا تنها کارگر نفت نیست که دیگر تاب مقابله با حقوق ناکافی و فضای رانت آلود این صنعت در برابر سختی‌های زیاد کار در سکوهای نفتی و در گرمای بالای ۶۵ درجه را ندارد. محمد (برای اینکه مشکلی برای مصاحبه شوندگان ایجاد نشود از نام مستعار در این گزارش استفاده شده است) یکی کارگران نفت در جزیره سیری است که حدود ۷ سال سابقه کار روی سکوهای نفتی را دارد. او می‌گوید: که اگر رانتی نداشته باشید و در قالب آزمون‌های استخدامی جذب وزارت نفت شده باشید و قراردادت در قالب پیمانکاری باشد، حقوقت به ۳ میلیون تومان هم نمی‌رسد.
ادعایی که شاید در ابتدا تصورش سخت باشد اما نگاهی به فیش‌های ارسالی به خبرگزاری بازار نشان می‌دهد که واقعیت عجیب تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. فیش‌هایی که نشان می‌دهد برخی از کارگران که به صورت پیمانکاری مشغول به کار هستند حتی دریافتیشان کمتر از نرخ مصوب شورای عالی کار(دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومان) است.
حقوقهای نجومی به نورچشمی‌ها رسید
البته شرایط برای همه یکسان نیست. مهر ۹۵ بود که عادل آذر، رئیس دیوان محاسبات کشور گزارشی تفصیلی از وضعیت حقوقهای نجومی در مجلس قرائت کرد. براساس این گزارش، وزارت نفت و شرکت‌های زیرمجموعه آن جزء نهادهایی بودند که بیشترین پرداخت‌های مازاد در ۲۰۰ میلیون ریال مربوط به خارج از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری را داشتند. حقوقهای نجومی که به گفته بهارستان نشین‌ها نصیب نورچشمی‌ها می‌شود. در هر حال شرایط خاص حوزه نفت باعث بروز چنین مشکلاتی می شود. اما مساله مهم این است که دریافتی برخی از کارگران درگیر با پیمانکاران نفت، پایین تر از استانداردهای حداقلی معشت است.
علی گل‌مرادی عضو کمیسیون انرژی در مجلس دهم که معتقد است آشفتگی شدیدی در پرداخت حقوق و مزایا در صنعت نفت وجود دارد، به بازار می‌گوید: تفاوت حقوق در این صنعت بسیار بالاست. برخی از کارگران و کارمندان این صنعت حقوقهای بالایی می‌گیرند و برخی هم از حداقل حقوق مصوب دولت هم بی نصیب هستند.
او با اشاره به مدل‌های متعدد قراردادها در صنعت نفت گفت: ارکان ثالث، پیمانکاری، قرارداد مدت موقت، قرارداد مدت دائم، رسمی تنها بخشی از مدل‌های قراردادی در این صنعت است که منجر به ایجاد اختلاف‌های میلیونی در میزان حقوق دریافتی کارگران و کارمندان این صنعت شده است. به عنوان مثال در حالی برخی از کارمندان این وزارتخانه که قرارداد ویژه دارند حقوقهای ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومانی دریافت می‌کنند که تعداد زیادی از کارگران این صنعت در قالب پیمانکاری و ارکان ثالث فعالیت می‌کنند، دریافتی شان به حدود ۲ میلیون تومان در ماه می‌سد. این در شرایطی است که حداقل سبد معیشتی خانوار ۴.۵ میلیون تومان تعیین شده است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم: در حالی برخی از کارمندان قرارداد دائم وزارت نفت حقوقهای ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومانی دریافت می‌کنند که تعداد زیادی از کارگران این صنعت که در قالب پیمانکاری و ارکان ثالث فعالیت می‌کنند، دریافتیشان به حدود ۲ میلیون تومان در ماه می‌سد. این در شرایطی است که حداقل سبد معیشتی خانوار ۴.۵ میلیون تومان تعیین شده است
کمبود نیرو در بخش عملیاتی، مازاد در بخش ستادی
«کل نیروها رسمی و قراردادی نفت در سال ۸۴ بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر بود که وقتی در سال ۹۲ برگشتم، این تعداد با وجود واگذاری پالایشگاه‌های نفت و مجتمع‌های پتروشیمی به بخش خصوصی، به ۲۲۰ هزار نفر رسیده بود.» این جملات را بیژن زنگنه، وزیر نفت، در جلسه رای اعتماد به وزرای پیشنهادی کابینه دوازدهم بیان کرده است. جملاتی که در طول سال‌های گذشته به نوعی نشان می‌داد که صنعت نفت با چیزی حدود ۶۰ هزار نیروی مازاد مواجه است. اما چطور است که با این حجم از نیروی مازاد هرسال قراردادهای متعددی با شرکت‌های پیمانکاری برای انجام امور عملیاتی بسته می‌شود. گل مرادی می‌گوید: در صنعت نفت به نوعی هم با مازاد نیرو مواجه هستیم و هم کمبود. در بخش ستادی با مازاد شدید نیرو مواجه هستیم به طوری که وقتی وارد اتاق‌های وزارتخانه و شرکت‌های زیر مجموعه آن می‌شوی می‌بینید که در هر اتاق چندین نفر نشسته اند بی آنکه کاری انجام دهند. اما در بخش عملیاتی که اتفاقا مهم ترین بخش صنعت نفت است با کمبود نیرو مواجه هستیم.
در حالی وزارت نفت از بدنه قوی کارشناسی با دانش فنی بالا و تخصص لازم محروم است که بنابر اظهارات شخص بیژن زنگنه حدود ۴۰ هزار نفر از کارکنان وزارت نفت نیروی حراست یا انتظامات هستند.
کار سخت‌تر، حقوق کمتر
اما این تمام مشکل نیست. جذب نیرو در وزارت نفت عمدتا نه بر اساس تخصص و توانایی افراد بلکه بر اساس رابطه صورت می‌گیرد. عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه بسیاری از مدیران صنعت نفت حتی تحصیلاتشان مرتبط با این صنعت نیست و متناسب با نیازهای این صنعت آموزش ندیده اند، ادامه داد: بخش زیادی از قراردادهای مدت معیین و دائم هم اکنون در سن بازنشستگی قرار داشته و بهره وری لازم را به وِیژه برای کار کردن در میادین نفتی ندارند و معمولا پشت میزنشین هستند.
به گفته او، وزارت نفت به جای اینکه کمبود نیروی متخصص و کارآمد را در بخش عملیاتی از طریق جذب نیرو به صورت قراردادی را حل کند، سراغ شرکت‌های پیمانکاری رفته است. این درحالی است در شرکت‌های پیمانکاری حقوق و مزایا تابع قانون کار بوده و سختی کار در صنعت نفت در آن لحاظ نشده و همین مساله منجر به بروزشکاف در این صنعت شده است. کارهای سخت را کارگران پیمانی انجام می‌دهند اما حقوق و مزایا در کمترین حد ممکن به دست آنها می رسد و یا اصولا نمی رسد. شاید اگر خود وزارت نفت امور این بخش از کارگران را عده دار می شد، شرایط کارگران این بخش ها نیز، مناسب و متناسب می بود.
فعالین صنعت نفت شکایت خود از اجرا نشدن درست قانون در رابطه با حقوقشان را به دیوان عدالت اداری برده اند و با وجود اینکه دیوان رای به محکومیت این وزارتخانه داده بازهم مسئولین تن به اجرای قانون نمی‌دهند
شکایت کارگران نفت از وزارت نفت
اختلاف‌های حقوقی حالا منجر به بروز مشکلاتی در صنعت نفت شده است. یکی از مطلعین صنعت نفت در اینباره به بازار می‌گوید: در حال حاضر چند دستگی بین کارمندان و کارگران این صنعت ایجاد شده است. به واسطه اختلاف‌های حقوقی برخی تصور می‌کنند که حق و حقوقشان توسط عده‌ای دیگر در حال ضایع شدن است. به گفته او، قانون نفت از خدمات کشوری مستثنی است و دریافتی افراد متناسب با ضرایبی که برای سختی کار تعیین شده محاسبه می‌شود. به عنوان مثال حقوق کسی در در سکوی نفتی کار می‌کند با کسی که در بخش ستادی متفاوت است. اما همین قانون هم سال‌هاست که دیگر اجرا نمیشود.
این فعال صنعت نفت، می‌گوید: اگر همین قانون به درستی اجرا شود بسیاری از مشکلات کارگران این صنعت حل می‌شود اما مشکل اینجاست که وزارت نفت در طول ۶ سال گذشته کمترین توجه را به سطح معیشتی حقوق فعالین این صنعت نداشته و مزایای کارکنان این صنعت یکی یکی در حال حذف شدن است.
ظاهرا فعالین صنعت نفت شکایت خود از اجرا نشدن درست قانون در رابطه با حقوقشان را به دیوان عدالت اداری برده اند و با وجود اینکه دیوان هم رای به محکومیت این وزارتخانه داده و البته مشکلات هنوز پابرجاست.
صاحبان خانه ای که مهمان می‌شود
«در خیلی از مناسبت‌های خاص در کنار خانواده خود نیستیم. همین چند وقت پیش یکی از همکارانم به دلیل نبود پرواز در هنگام تولد فرزندش در کنار خانواده خود نبود. اما کسانی که از دور به قضیه نگاه می‌کنند، می‌گویند که ٢ هفته کار می‌کنید و دو هفته کامل استراحت؟ از این بهتر نمیشود!» این بخشی از گفته‌های محمد است که بعد از ۷ سال سابقه کاری برای جوشکاری آنهم روی سکوی نفتی تنها ۵ میلیون تومان حقوق می‌گیرد. حقوقی که در برابر افسردگی، استرس، فشارهای روحی و روانی کار به صورت اقماری و گرمای طاقت فرسای این منطقه تقرییا هیچ است.
یکی دیگر از کارگران می‌گوید که کارگران نفت تقریبا ۷ ماه از سال (با احتساب یک ماه مرخصی) را کنار خانواده خود هستند. وقتی ۵ ماه از سال را نیستی کم کم حضورت در خانه رنگ می‌بازد. برای حل مشکلات زندگی کمتر روی شما حساب باز می‌کنند و حکم یک مهمان را در خانه خود را پیدا می‌کنید.
یکی دیگر می گفت: فشار روانی ناشی از کار اقماری گاهی بیشتر از سختی کار در شرایط نامناسب جوی و آب و هوایی است. وقتی به منزل رفتم با شکایت همسرم مواجه شدم همسرم می گفت که با آمدن تو، نظم زندگیمان به هم می‌خورد. ببین، این بچه تا دیر وقت بیدار است و نمی‌خوابد، هر وقت تو نیستی اول شب میخوابد. چه کسی حاضر است برای ۳ میلیون تومان حقوق چنین فشاری را تحمل کند. در شهرهای کوچک کار به شدت کم است و ناچار هستیم برای امرار معاش به همه سختی‌های این کار تن بدهیم.
او ادامه می‌دهد: به دلیل همه این مشکلات شاهد افزایش اعتیاد و بیماری های روحی و روانی در بین کارگران صنعت نفت هستیم اما متاسفانه مسئولین از اتفاق هایی نظیر آنچه برای عمران رخ داد هیچ گاه درس نمی‌گیرند.
البته نباید به موضوع نفت و حساسیت های آن، بی توجه بوده و ساده به آن نگاه کرد. قطعا مسئولین برنامه های متعددی را برای رفع مشکلات داشته اند، اما باید دید ایراد کار کجاست که این برنامه ها نیز نتوانسته به نتیجه مثبتی برسد و یا حداقل کمتر شاهد تحقق اهداف مربوطه باشیم.
کارگران نفت تقریبا ۷ ماه از سال (با احتساب یک ماه مرخصی) را کنار خانواده خود هستند. وقتی ۵ ماه ازسال را نیستی کم کم حضورت در خانه رنگ می‌بازد. برای حل مشکلات زندگی کمتر روی شما حساب باز می‌کنند و حکم یک مهمان را در خانه خود را پیدا می‌کنید
دستور زنگنه برای پیگیری خودکشی
واکنش‌ها نسبت به خودکشی عمران کارگر صنعت نفت در فضای مجازی همچنان ادامه دارد. واکنش‌ها به قدری زیاد بود که وزیر نفت دستور رسیدگی فوری به این حادثه را صادر کرد. بیژن زنگنه در نامه‌ای خطاب به یکی از مشاورانش نوشت یا بررسی میدانی دلایل خودکشی این کارگر مشخص شود. این درحالی است گفته می‌شود تأخیرهای زیاد کارفرما در پرداخت حقوق باعث شده است او دست به چنین اقدامی بزند. این کارگر سی‌وچهار ساله همراه زن و دو فرزندش در حوالی هویزه در خانه‌ای اجاره‌ای زندگی می‌کرد. اما در مقابل مسئولان این شرکت می‌گویند که تنها حقوق اردیبهشت‌ماه این کارگر را پرداخت نکرده‌اند و دلیل آن هم شرایط سخت ارسال نفت و محصولات آن به کشورهای شرقی به دلیل شیوع کرونا بوده است.
اما نگاهی به وضعیت فیش‌های حقوقی نشان می‌دهد که کارگرانی زیادی در شرایط مشابه عمران قرار دارند که اگر مسئولین صنعت نفت فکری به حال آنها نکنند، تعداد بیشتری از کارگران دچار مشکل خواهند شد. قطعا مسئولین وزارت نفت، حالا با حساسیت های بیشتری مسائل و موضوعات مرتبط با کارگران را پی گیری می کنند.
نظر شما