بازار؛ گروه بین الملل: حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در سفر اخیر خود به عمان از دریافت ایده‌هایی درباره احیای برجام خبر داد و از نقش سازنده و نیات صادقانه سلطان عمان در این خصوص تشکر کرد. جزئیاتی از این پیشنهادات منتشر نشده است. از سوی دیگر سلطان عمان قرار است سفری به ایران داشته باشد.
همچنین رسانه های غربی از پیشنهاد امریکا در خصوص توافق موقت خبر داده بودند که ایران هر گونه توافق موقت درباره مذاکرات احیای برجام را رد کرد.
همچنین در جدیدترین تحول، آژانس بین المللی انرژی اتمی دوربینهای جدید که در سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس مورد تفاهم ایران و آژانس قرار گرفته بود را در برخی سایتهای هسته ای مورد توافق با ایران نصب کرده است.
با وجود این به گفته یک منبع درون تشکیلات سیاسی ایران، ایالات متحده تأکید کرده که پیشرفت بیشتر در مذاکرات بدون توافقی بر سر موضوع زندانیان دوتابعیتی آمریکایی و ایرانی حاصل نخواهد شد. این منبع گفت که این مسئله پیچیدگی جدیدی به ماجرار افزود و مایه اختلاف دو طرف شد.
میدل‌ایست آی به نقل از منابع ایرانی خود مدعی شده مقامات آمریکایی خواهان آزادی چهارمین زندانی هستند و نهادهای ایران در مورد موافقت با این مسئله اختلاف نظر دارند.
بنا بر این گزارش، منابع ایرانی نزدیک به مذاکرات به میدل‌ایست آی گفتند که تلاش‌ها برای دستیابی به توافق هسته‌ای موقت بین ایران و آمریکا به خاطر مخالفت تهران با آزادی زندانی‌های آمریکایی متوقف شد.
در اوایل این ماه، تهران و واشنگتن پیشرفت خوبی در مذاکرات بر سر یک توافق موقت داشته باشند که قرار بود در ازای محدودشدن غنی‌سازی هسته‌ای ایران، برخی تحریم‌های آمریکا لغو شود.
قبلا دو طرف در مذاکرات برای احیای توافق برجام به بن‌بست رسیده بودند. اما به ادعای میدل‌ایست آی گفتگوهای مستقیم بین رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران و امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل بر سر یک توافق موقت غیررسمی، در حال پیشرفت بود.
خبرنگار بازار در گفتگو با «طارق رئوف» رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می آید.
«رئوف» مشاور پیشین هسته ای هیات کانادا و در حال حاضر رئیس برنامه خلع سلاح، کنترل سلاح و عدم اشاعه موسسه صلح استکهلم (سیپری) است.
*پس از خوشبینی های که بعد از سفر سلطان عمان به ایران برای توافق در مورد موضوع هسته ای ایران (حداقل توافقی که تنشها را افزایش ندهد) با امریکا ایجاد شده بود، شاهد عقبگرد در این زمینه هستیم که رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اخیرا به آن اشاره کرده است. دلیل این توقف چیست؟
در تفسیر قبلی خود به خوش بینی بیش از حد در مورد توافق موقت یا تفاهم بین ایالات متحده و ایران اشاره کرده بودم.
در حالی که ایران می‌خواهد پرونده هسته‌ای را «تقسیم‌بندی» کند و آن را از سایر موضوعات مورد مناقشه جدا نگه دارد، مانند مورد برجام؛ به نظر می‌رسد آمریکا نمی‌خواهد پرونده هسته‌ای را تقسیم کند
در حالی که ایران می‌خواهد پرونده هسته‌ای را «تقسیم‌بندی» کند و آن را از سایر موضوعات مورد مناقشه جدا نگه دارد، مانند مورد برجام؛ به نظر می‌رسد آمریکا نمی‌خواهد پرونده هسته‌ای را تقسیم کند، اما ترجیح می‌دهد برای آرام کردن مخالفان داخلی در ایالات متحده و رفع نگرانی‌های اسرائیل و عربستان سعودی، همه موضوعات اصلی بحث برانگیز را روی میز بگذارد.
*بر اساس اخبرا منتشر شده، مواردی که بین ایران و آمریکا مطرح شده بسته ای از موضوعات مانند سیاست منطقه ای ایران، آزادی زندانیان امریکایی، توقف در غنی سازی بیشتر از ۶۰ درصد توسط ایران و همکاری تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی عنوان شده است. به نظر شما این موضوعات در پیوند با یکدیگر برای طرفین معنا دارد؟
پیشرفت‌های کوچکی مانند موافقت ایالات متحده برای انتقال مالی از کره جنوبی و عمان به ایران صورت گرفته است. همچنین موافقت ایران با احیای برخی از فناوری‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حل دو مورد از سه موضوع پادمان باقی‌مانده صورت گرفته است.
اما باید توجه داشت رسیدگی به مسائل بزرگ تر بسیار سخت تر است. آزادی زندانیان، حمایت از حماس، حزب‌الله، فعالیت ها در سوریه، یمن و عراق و مسائل دیگر بسیار پیچیده تر از آن هستند که بتوان آن‌ها را به عنوان بخشی از یک توافق در قالب یک بسته حل کرد. این مسائل باید جداگانه مورد بررسی قرار گیرند.
*رافائل گروسی اخیرا اعلام کرده که همکاری ایران با آژانس مورد انتظار وی نیست. ایا این سخنان را نمی توان به عنوان اهرم فشاری بر ایران در مقطع کنونی ارزیابی کرد؟ یعنی اگر ایران به موارد مطرح در مذاکرات اخیر با امریکا عمل نکند، اهرم آژانس علیه اش فعال خواهد شد؟
گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تحت فشار شدید آمریکا و اسرائیل و برخی کشورهای اتحادیه اروپا قرار دارد تا موضع سخت‌تری در قبال ایران اتخاذ کند. دو موضوع جداگانه وجود دارد: (۱) برجام. در این مورد نیازی نیست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضع سختی اتخاذ کند زیرا آژانس طرف برجام نیست.
آمریکا از توافق خارج شده و ایران تنها چند مفاد را رعایت می کند. و (۲) ان پی تی(NPT). در این خصوص آژانس وظیفه دارد موضوعاتی را که مربوط به تعهدات معاهده حقوقی ایران است مورد بررسی و محافظت قرار دهد و بنابراین از اهمیت بیشتری برخوردار است.
محدودیت‌های موشکی بالستیک مشکل‌ساز خواهد بود، زیرا تحت فشار اسرائیل، اتحادیه اروپا موضع سختی اتخاذ می‌کند. ایران پس از انقضای محدودیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، کاملاً توجیه‌پذیر خواهد بود تا برنامه موشکی خود را توسعه دهد. برجام شامل موشک‌ها نمی‌شود
*اکتبر سال جاری تحریمها علیه برنامه موشکی ایران مطابق توافق برجام برچیده می شود. از سوی دیگر کشورهای اروپایی درصدد هستند تا تحریم برنامه موشکی ایران را تمدید کنند. از این اقدام به عنوان اولین نقض حقوقی آشکار توسط اروپا یاد شده است. به نظر شما وضع تحریم علیه برنامه موشکی ایران چه نتایجی بر گفتگوهای ایران با طرف مقابل خواهد داشت؟
محدودیت‌های موشکی بالستیک مشکل‌ساز خواهد بود، زیرا تحت فشار اسرائیل، اتحادیه اروپا موضع سختی اتخاذ می‌کند. ایران پس از انقضای محدودیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، کاملاً توجیه‌پذیر خواهد بود تا برنامه موشکی خود را توسعه دهد. برجام شامل موشک‌ها نمی‌شود.
*با توجه به رخدادهای اخیر، پیش بینی شما از حصول به توافق چیست و چه نوع توافقی محتمل است؟
طبق گزارش ها، دولت ایالات متحده مجوزهای امنیتی رابرت مالی را لغو کرده است زیرا ظاهراً او برای نجات برجام بسیار مشتاق است. اکنون که ایالات متحده در حال ورود به دوره رقابت های انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ است و جو بایدن می خواهد دوباره نامزد شود، به نفع بایدن نیست که در قبال ایران انعطاف نشان دهد.
در طرف ایران نیز علاقه چندانی برای دادن امتیاز به ایالات متحده و اتحادیه اروپا وجود ندارد. این وضعیت تا بعد از انتخابات آمریکا ادامه خواهد داشت.
نظر شما