بازار؛ گروه بین الملل: عبارت BRICS مخفف نام کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است. کشورهایی که در مرحله مشابهی از توسعه اقتصادی تازه توسعه یافته قرار دارند و در مسیر تبدیل شدن به کشورهای توسعه یافته هستند. در ژوئن ۲۰۰۹، اولین نشست سران چهار کشور مؤسس این گروه (برزیل، روسیه، هند و چین) در شهر یکاترینبورگ روسیه برگزار شد که شامل اعلامیه ایجاد «نظم جهانی دوقطبی» بود که به عنوان نماینده اقتصادهای نوظهور در صحنه جهانی، در برابر سلطه نابرابر قدرت‌های غربی بر جهان ایستادگی می‌کند.
در نشست آغازین، سران چهار کشور بر ادامه هماهنگی در مورد فوری‌ترین مسائل اقتصادی جهانی از جمله همکاری در زمینه مالی و حل و فصل موضوع غذا توافق کردند. آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ به این گروه ملحق و به جای نام قبلی "BRIC" به "BRIC" تغییر یافت.
این کشورها یک چهارم مساحت زمین را تشکیل می‌دهند، جمعیت آنها نزدیک به ۴۰ درصد جمعیت کره زمین است و ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارند. بر اساس گزارش گروه بانکی جهانی گلدمن ساکس، انتظار می رود تا سال ۲۰۵۰ اقتصاد این کشورها با اقتصاد ثروتمندترین کشورهای جهان امروز رقابت کند، این کشورها همچنین به دنبال تشکیل یک اتحاد یا یک باشگاه سیاسی در آینده هستند.
تعدادی از مؤلفه‌های مالی و اقتصادی در ساختار مالی BRICS وجود دارد که مهمترین آنها بانک توسعه جدید مستقر در شانگهای (NDB) است که به عنوان چارچوبی برای کشورهای عضو برای محافظت در برابر فشارهای تامین مالی جهانی عمل می‌کند. رهبران پنج کشور علیرغم تفاوت‌های اساسی خود، فاصله خاصی با نظم لیبرال به رهبری ایالات متحده حفظ می‌کنند.
BRICS می‌تواند گسترش یابد؟
چین در ماه مه ۲۰۲۲، در نشست وزرای خارجه این اتحادیه پیشنهاد گسترش گروه بریکس را داد. اگرچه سایر کشورهای عضو از این پیشنهاد استقبال کردند، اما هیچ اطلاعیه رسمی یا دعوتی برای اعضای جدید وجود نداشت. تحلیلگران بر این باورند که بسیاری از کشورهای نوظهور احتمالا علاقه مند به پیوستن به این باشگاه باشند، به ویژه کشورهایی که موضع متفاوتی با موضع آمریکا در مورد حمله روسیه به اوکراین داشتند. بسیاری از آنچه چین از طریق گروه بریکس تبلیغ می‌کند برای کشورهای در حال ظهور جذاب است، مانند بسیاری از پروژه‌ها و ابتکارات مختلف، مانند طرح کمربند و جاده، که می‌تواند به کشورهای نوظهور اجازه دهد تا توسعه خود را به دور از وام‌های غربی پیش ببرند.
در سال ۲۰۱۷، در جریان اجلاس سران بریکس که در شهر شیامن چین برگزار شد، صحبت از طرح توسعه «بریکس پلاس» شد تا کشورهای جدیدی به روشی خاص به گروه بریکس اضافه شوند. بسیاری از کشورها برای پیوستن به این گروه ابراز علاقه کرده‌اند. مانند: آرژانتین، اندونزی، مکزیک، ترکیه، ایران و سایر کشورها. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در دهمین اجلاس سران در آفریقای جنوبی شرکت کرد که آن را در راستای تمایل ترکیه برای پیوستن به این گروه تفسیر می‌کنند.
در صورتی که آنکارا در آینده به بریکس بپیوندد، این امر ممکن است آن را از ناتو به سمت دو قدرت اوراسیا یعنی روسیه و چین سوق دهد. ترکیه همچنین عضو یک سازمان جایگزین برای بریکس در G۲۰ به نام "MITKA" است که در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد و متشکل از مکزیک، اندونزی، کره جنوبی، ترکیه و استرالیا به نفع اعضای خود است.
هم افزایی بین بریکس و سازمان همکاری شانگهای بصورت ویژه افزایش یافته است. سه عضو از پنج عضو بریکس عضو سازمان همکاری شانگهای هستند و سازمان همکاری شانگهای از سال ۲۰۰۶ به دنبال همکاری اقتصادی و مالی بوده است
نهادسازی در بریکس
روسیه از زمانی که کریمه را در سال ۲۰۱۴ ضمیمه کرد، آماده مقابله با پیامدهای تحریم های غرب بوده است. این کشور برای افزایش استقلال مالی خود و حفظ دسترسی به نقدینگی جهانی، دو زیرساخت حیاتی مالی را راه اندازی کرده است. نخست، سیستم پرداخت ملی مستقل بوده که دارای کارت‌های MIR به عنوان جایگزینی برای ویزا و مسترکارت است. دیگری یک سیستم پیام‌رسان مالی اختصاصی به نام «سیستم انتقال پیام‌های مالی» (SPFS) - مشابه روسی سوئیفت است.
در داخل گروه بریکس، روسیه معماری مالی را با هدف دلارزدایی با همکاری چین و هند توسعه داده است. پس از قطع ارتباط روسیه از سیستم مالی جهانی مبتنی بر دلار و مسدود شدن نیمی از ذخایر ارزی آن توسط غرب، روسیه از شرکای بریکس خود خواست تا استفاده از ارزهای ملی و یکپارچه‌سازی سیستم‌های پرداخت بریکس را در آوریل ۲۰۲۲ گسترش دهند. این امر می‌تواند از طریق اتصال و گسترش سیستم‌های پرداخت ملی توسعه یافته توسط چین و روسیه محقق شود. بریکس می‌تواند به طور متناوب سیستم پرداخت پیشنهادی خود را پیش ببرد.در سال ۲۰۲۰، رییس روسی بریکس ایده سیستم گسترده تجاری «BRICS Pay» را برای «بریکس پلاس» پیشنهاد کرد.
هم افزایی بین بریکس و سازمان همکاری شانگهای بصورت ویژه افزایش یافته است. سه عضو از پنج عضو بریکس عضو سازمان همکاری شانگهای هستند و سازمان همکاری شانگهای از سال ۲۰۰۶ به دنبال همکاری اقتصادی و مالی بوده است. اعضای سازمان همکاری شانگهای همچنین تأسیس یک بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای و یک صندوق توسعه سازمان همکاری شانگهای مشابه بانک توسعه جدید بریکس (NDB) را در نظر گرفته‌اند.
بانک توسعه جدید بریکس که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد، به طور فعال استفاده از پول‌های ملی را در امور مالی توسعه ترویج می‌کند. در سال ۲۰۲۱، NDB از چهار عضو اول غیر BRICS خود - بنگلادش، مصر، امارات و اروگوئه استقبال کرد. از طریق گسترش عضویت و ارائه وام با ارز محلی به اعضا، NDB در مسیر تبدیل شدن به برترین موسسه مالی توسعه چندجانبه به رهبری جنوب جهانی است.
با توجه به عضویت هند در چهارچوب و مشارکت اقتصادی هند و اقیانوس آرام برای شکوفایی (IPEF) نگرانی‌هایی در مورد نقش هند به عنوان عضو متعهد بریکس وجود دارد. اما چرخش سیاست خارجی هند نشان می‌دهد که دهلی بریکس را رها نخواهد کرد. ناهمگنی گروه بریکس نشان می‌دهد که چگونه علیرغم داشتن منافع متفاوت به دنبال زمینه‌های مشترک باشند. بریکس هرگز انسجام داخلی نداشته است، بنابراین نگرانی کمی برای از دست دادن آن وجود دارد.
در حال حاضر، پنج کشور بریکس ۳۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند، در حالی که سهم G۷ به ۳۰ درصد کاهش یافته است. انتظار می‌رود که بریکس تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را در اختیار داشته باشد
پیشی گرفتن بریکس از گروه هفت
کشورهای بریکس همگی اقتصادهایی هستند که به سرعت در حال ظهور هستند و پتانسیل تاثیرگذاری بر شرایط مالی بین المللی را تا حد معینی دارند. اخیرا پایگاه Megh Updates مستقر در هند اعلام کرده است که کشورهای بریکس رسماً از G۷ در تولید ناخالص داخلی برحسب برابری قدرت خرید PPP پیشی گرفته‌اند و می‌توان انتظار داشت که این روند ادامه یابد.
بریکس در حال حاضر شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است، در حالی که گروه ۷ شامل کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، و ایالات متحده و همچنین اتحادیه اروپا است.
در حال حاضر، پنج کشور بریکس ۳۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند، در حالی که سهم G۷ به ۳۰ درصد کاهش یافته است. انتظار می‌رود که بریکس تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را در اختیار داشته باشد.
این تغییرات جهانی قابل توجهی را به وجود خواهد آورد یعنی گروه BRICS - از جمله اعضای پیشنهادی جدید - به شدت در مدار چین و روسیه قرار می گیرند، و در مقابل G۷، از جمله اتحادیه اروپا و ایالات متحده، نفوذ خود را در میان آنها از دست می دهند. همچنین با اعضای پیشنهادی جدید بریکس مانند ایران، الجزایر، امارات و عربستان سعودی ۶۰ درصد ذخایر گاز جهانی در اختیار این گروه خواهد بود.
همچنین می‌توان انتظار داشت که این امر باعث تغییر بسیار مورد بحث از یک پایگاه جهانی یکجانبه به رهبری ایالات متحده به یک پایگاه چندقطبی به رهبری اقتصادهای بزرگ بریکس شود. این امر، که از هم اکنون آغاز شده، منجر به اصرار بیشتر بریکس بر اصلاحات در چندین نهاد جهانی می‌شود، که احساس می‌کنند نقش کمتری در آن دارند؛ شامل ساختار سازمان ملل متحد، نقش در بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و نهادهای جهانی دیگر مانند WTO و WHO است.
میدان نبرد ژئوپلیتیکی تا پایان این دهه به طور فزاینده‌ای جناحی می‌شود، مگر اینکه غرب بتواند راه‌هایی برای تطبیق با چین، روسیه و نظم جهانی جدید دوسوگرای بیابد.
نظر شما