یاسمن بلوردی؛ بازار: یک قاعده اقتصادی می گوید: وقتی قیمت به سمت صفر حرکت می کند میل به مصرف به سوی بی نهایت می رود. به عبارت ساده‌تر مصرف چیزهای مفت و ارزان بیشتر است. این قاعده به وضوح برای عنصر حیاتی و کمیاب آب در کشور ما و به خصوص در بخش کشاورزی مشهود است. از این رو بسیاری بر این باورند که طرح های تشویقی و ارشادی به تنهایی قادر به حل مصرف بهینه آب در کشور نیست و باید راهکارهای جدی تری را دنبال کرد.
عباس زارع، مشاور وزیر و مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری کشور اظهار داشت: همانطور که می دانید ایران کشوری خشک و نیمه خشک است و بارندگی نیز در ایران تقریبا یک سوم بارندگی دنیا است. از طرف دیگر پتانسیل تبخیر در ایران ۳ برابر دنیا است و این می رساند که بیشتر محصولات کشاورزی را بایستی با آب آبیاری تولید کنیم در حالی که در دنیا ۶۰ درصد محصولاتشان از اراضی دیم است.
زارع افزود: بر اساس بررسی های انجام شده مشخص شده که به طور کلی ما کم آبیاری داریم و یکی از محاسن سامانه های نوین آبیاری این است که این کم آبیاری را جبران می کند.
این مقام مسئول با بیان اینکه برای تعیین میزان هدر رفت آب نمی توانیم عددی را برآورد کنیم، افزود: این کار زمانی قابل برآورد است که دو اتفاق بیفتد؛ اول اینکه آب کشاورزی به کل مصرف کنندکان در بخش به صورت حجمی تحویل شود تا به این ترتیب مشخص شود چقدر آب تحویل شده، چه میزان از آن هدر رفته است.
زارع ادامه داد: دوم اینکه باید از منابع و مصارف آمار دقیقی در دسترس باشد اما در حال حاضر چنین اطلاعاتی نداریم و بعنوان مثال اطلاع نداریم که چقدر آب داشته‌ایم و چقدر مصرف شده است. به همین دلیل اگر در منابع علمی جستجو کنیم به هیچ عدد برآورد شده ای از میزان هدر رفت آب نمی رسیم، اما برای ما مسجع است که هرچقدر طرح آبیاری های نوین را توسعه دهیم به عنوان ابزار است که می توانیم برای سازگاری با کم آبی از آن بهره ببریم و در عین حال یک پایداری در تولید هم داشته باشیم.
قیمت‌گذاری آب در کنار قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی
این مقام مسئول در خصوص راهکارهای کاهش هدر رفت آب در بخش کشاورزی گفت: ابتدا باید بدانیم که در ارتباط با بحث قیمت‌گذاری آب زیاد صحبت شده است به طوری که در وهله اول در برنامه دوم توسعه و همچنین در برنامه سوم و چهارم توسعه پیش بینی شده که به این سمت حرکت شود. در این برنامه ها پیشنهاد شده که اولین اقدام این است که بایستی وزن آب مشخص شود؛ یعنی آب حجمی تحویل شود اما هنوز انجام نشده است و متاسفانه تحویل حجمی آب را که در برنامه دوم تصویب شده را تا الان را انجام نداده ایم.
عباس زارع: اگر آب قیمت گذاری شود قطعا باید محصولات کشاورزی را نیز به قیمت جدید ارزیابی کنند؛ نمی شود که از یک طرف نهاده‌ای را قیمت گذاری کنیم و از آن طرف برای خروجی آن که درواقع محصولات کشاورزی است هیچ اثری منظور نکنیم
زارع افزود: من اعتقادم این است که اولین کاری که باید آب را حجمی تحویل بدهیم و سپس از آبهای غیرمجاز که برداشت می شود جلوگیری شود. پس از آن اگر قرار شد آب قیمت گذاری شود قطعا باید محصولات کشاورزی را نیز به قیمت ارزیابی کنند؛ یعنی نمی شود که از یک طرف نهاده‌ای را قیمت گذاری کنیم و از آن طرف برای خروجی آن که درواقع محصولات کشاورزی است هیچ قیمتی منظور نکنیم. چون کشاورز دیگر محصولات استراتژیک مثل گندم را کشت نمیکند و به سمت محصولات فانتزی یا محصولاتی که در بازارهای بین المللی خواهان دارد سوق پیدا میکند.
وی تصریح کرد: قطعا بایستی در مجلس این بحث‌ها در کنار هم قرار بگیرد و ببیند چه قیمتی را برای محصولات کشاورزی در نظر بگیرند و از آن طرف بررسی کنند چه قیمتی برای آب بگذارند.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: پیشنهاد من این است که وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و وزارت کشور با هم کمک کنیم تا کشاورزان ما بدانند در سال چند مترمکعب آب در اختیار دارد و این آب را چگونه مدیریت کنند. به این ترتیب خودبخود بسیاری مسائل را می توانند ارزش گذاری کند اما الان این مشخص نیست به همین دلیل اعمال مدیریت برای مدیریت مصرف آب تا حدودی مشکل است.
قیمت آب قبل از استخراج باید تعیین شود
علی شمس اردکانی، رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران گفت: قیمت آب برای کشاورزی بایستی در محل و قبل از استخراج تعیین شود؛ یعنی اگر چاه است بایستی دولت قیمت آب زیرزمین را تعیین کند. اگر از رودخانه است نیز باید دولت قیمت آن را معین سازد؛ به این معنا که آب مجانی نباشد.
افزود: الان هزینه آب فقط هزینه استخراج اش است در حالی که مثلا یک بشکه نفت در زیرزمین یک قیمت دارد و وقتی استخراج می شود به اندازه هزینه استخراج، فناوری و تولید به قیمت آن افزوده می شود و به عنوان قیمت بازار اعلام می شود.
شمس اردکانی خاطرنشان کرد: سیستم کشوری ما اشتباه است چرا که در کشوری که آب کمیاب است باید از آن حفاظت کرد نه اینکه هدر داد. اما متاسفانه می بینیم که کشاورز موتور برقی را روی چاه میزند و می رود و چند ماه بعد برمی گردد، به این ترتیب کل مخزن را تخلیه می کند!
شمس اردکانی: اگر کشت گلخانه‌ای را توسعه دهیم هر قطره آب حساب می شود چون آب ثروت ملی است و باید پولش در خزانه سرمایه گذاری شود نه اینکه صرف بودجه جاری شود
چیزی که مفت باشد هدر می‌رود؛ آب در کشور ما مفت است
رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه قیمت آب کشاورزی باید با قیمت آب داخل بطری نسبت داشته باشد، افزود: وقتی یک بطری آب را خریداری می کنیم بیش از نیمی از قیمت آن بابت هزینه بطری، حمل و نقل، هزینه های کارخانه و غیره است و مابقی هزینه آب است در حالی که بعد از مصرف آب، بطری دور انداخته می شود.
شمس اردکانی افزود: بعنوان مثال می بینیم که برای یک کیلو هندوانه ۱۰ لیتر آب مصرف می کنند بعد قیمت خود آب را نمی دهند! مساله اینجا است که وقتی چیزی مفت باشد ضایع هم می شود اگرچه این آب متعلق به نسلهای بعدی است.
وی با اعلام اینکه میزان هدر رفت آب بر اساس شنیده ها ۶۰ درصد است، افزود: حال سوال اینجا است که اگر قیمت آب را بر اساس مترمکعب و به روشی که گفته شد محاسبه می کردند، آیا کسی آب را هدر می داد؟ مطمئنا خیر اما چون قیمت آب مفت است آن را هدر می دهند.
شمس اردکانی در پایان تاکید کرد: اگر ما کشت گلخانه‌ای را توسعه دهیم هر قطره آب حساب می شود چون آب ثروت ملی است باید پولش در خزانه سرمایه گذاری شود نه اینکه صرف بودجه جاری شود.
نظر شما