بازار؛ گروه بین الملل: اولین گمانه زنی دقیق در مورد احیای مذاکرات هسته ای به سفر حسین امیرعبداللهیان به عمان برمی گردد که در آن وی عنوان کرد ایده های جدیدی در خصوص مذاکرات هسته ای دریافت کرده است.
پس از آن برخی رسانه های غربی مدعی شدند که مذاکرات غیر مستقیمی میان «برت مک کورگ» مشاور ارشد بایدن و باقری کنی دیپلمات ارشد ایران در عمان صورت گرفته است که موضوع هسته ای نیز یکی از موارد مطرح شده بوده است.
این توافق شامل این موارد است: ۱.اجازه فروش ۱ میلیون بشکه نفت به ایران؛ ۲.آزادی ۳ زندانی ایرانی-آمریکایی؛ ۳.آزادسازی منابع بلوکه شده ایران و ۴. محدودیت غنی‌سازی ۶۰ درصد و همکاری با آژانس.
این منابع اعلام کردند که این توافق توسط مذاکرات مستقیم رابرت مالی و ایروانی ایجاد شده است؛ مذاکراتی که بین رابرت مالی نماینده ویژه بایدن در امور ایران و سعید ایروانی سفیر ایران در سازمان ملل صورت گرفته است.
در خصوص این موضوع و تفاهم حاصل شده میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است.
*متعاقب سفر سلطان عمان به ایران، تهران اعلام کرد که یکی از موضوعات مورد بحث، موضوع هسته ای بوده است. روزنامه دولتی عمان نیز مذاکرات در این زمینه را مثبت ارزیابی کرده است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
عمان سال ها به عنوان یک پیام رسان و یک میانجی صادق بین ایران و ایالات متحده بوده است. برای مثال، مسقط نقش مهمی در ترتیب دادن مبادلات بازداشت شدگان بین تهران و واشنگتن داشته است. عمان هم قبل و هم بعد از امضای برجام میزبان جلسات محرمانه مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی بوده است.
عمان بیش از هر کشور منطقه ای دیگر می تواند به عنوان تسهیل کننده مذاکرات بین دو کشوری باشد که هیچ روابط دیپلماتیکی با یکدیگر ندارند اما عمان را ارج می نهند. با این حال، تلاش‌های عمان به تنهایی نمی‌تواند بدون اعتماد و تفاهم میان تهران و واشنگتن به نتیجه برسد. عناصری که در حال حاضر وجود ندارند.
* پیش از سفر سلطان عمان به ایران، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران سفری به عمان داشت و از دریافت طرحهای جدید درباره مذاکرات هسته ای سخن گفت. بعدا رسانه ها فاش کردند که «برت مک گورک» مشاور ارشد بایدن در امور خاورمیانه سفری پنهانی به عمان (حدود دو هفته قبل از سفر امیرعبداللهان به عمان) داشته است. تصور می کنید طرح دریافتی وزیر خارجه ایران همان طرح توافق موقتی است که آمریکا مطرح کرده است؟
به احتمال زیاد این گونه است. اما ما از جزئیات گفتگوهای «برت مک گورک» با مقامات عمانی اطلاعی نداریم یا اینکه مک گورک ایده جدیدی ارائه کرده است که تفاوت قابل توجهی با آنچه دولت بایدن از زمان روی کار آمدن خود ارائه کرده است یا خیر.
آنچه برای من واضح است این است که برنامه واشنگتن پیشنهاد یک توافق موقت به ایران بدون هیچ تضمینی است که حتی یک توافق موقت می تواند یا خواهد شد. برای همه اهداف عملی، جو بایدن یک رئیس‌جمهور لنگ (دست به عصا) است و در موقعیتی نیست که بتواند بر مخالفت کنگره با توافق هسته‌ای (حتی موقت) با ایران غلبه کند، بدون اینکه هزینه‌های سیاسی سنگینی در داخل بپردازد.
*اگر فرض کنیم طرح دریافتی وزیر خارجه ایران، طرح توافق موقت آمریکا باشد، آیا این طرح، گامی میانی برای احیای برجام خواهد بود؟ اگر چنین است تصور می کنید احیای برجام چه زمانی رقم بخورد؟ بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا؟
با توجه به چالش‌های عظیم سیاست خارجی که امروز ایالات متحده با آن مواجه است، بایدن در موقعیتی نیست که بتواند به طور جدی ایده احیای برجام را در ماه‌های پایانی دوره اول ریاست‌جمهوری خود مطرح کند. علاوه بر این، احیای توافق هسته‌ای رو به مرگ دستور بسیار بلندی است که بایدن در این مرحله از ریاست‌جمهوری خود انجام نخواهد داد، حتی اگر واقعاً متعهد به انجام آن باشد.
چشم انداز سیاست آمریکا مدتی است در نوسان و آشفتگی مداوم بوده است. بنابراین، گمانه زنی در مورد اینکه چه اتفاقی ممکن است برای این یا هر توافق هسته ای آینده بین آمریکا و ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در ایالات متحده بیفتد، چندان مفید نیست. ایران باید به جای اینکه منتظر تحولات جادویی پس از انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا باشد، روی گزینه ها و موضوعات تحت کنترل خود تمرکز کند.
*آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارشی مثبت از حل ۲ مورد اختلافی پادمانی با ایران خبر داده است. این دو موضوع عبارتند از: موضوع غنی سازی ۸۴ درصدی و کشف اورانیوم غنی شده در مریوان. پرونده مورد اول توسط آژانس بسته شده و دومی در حال راستی آزمایی است. به نظر شما این گزارش مثبت چه تاثیری بر روند احیای برجام خواهد داشت؟
هر گونه گزارش مثبت آژانس بین المللی انرژی اتمی تاثیر مثبتی بر مذاکرات هسته ای ایران و غرب خواهد داشت. اما باید به خاطر داشته باشیم که بسیاری از مناقشات اخیر بین ایران و آژانس حول محور توافقنامه های پادمان بوده است.
حتی اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران بتوانند دو مناقشه باقی‌مانده پادمان را حل و فصل کنند، باز هم موانع بر سر راه احیای برجام باقی خواهند ماند. به عبارت دیگر، اگرچه برخی از مسائل بین ایران و آژانس با موضوعات برجام همپوشانی دارد، مشکلات هسته ای ادامه دار بین ایران و غرب به احتمال زیاد ادامه خواهد داشت.
*اسرائیل با اظهار ناخرسندی از توافق ایران و آژانس، این سازمان را متهم کرده که در قبال این دو موضوع کوتاهی کرده است. ارزیابی شما از مواضع اسرائیل چیست؟ اگر توافقی صورت گیرد، اسرائیل ممکن است چه اقدامی انجام دهد؟ آیا می تواند توافقی را بر هم زند که مورد حمایت آمریکاست؟
سابقه دخالت اسرائیل در مناقشه هسته‌ای ایران به وضوح نشان می‌دهد که اسرائیل همچنان در این روند نقش مخرب را بازی خواهد کرد. اگر همه مسائل باقی مانده بین ایران و آژانس حل و فصل شود و توافق حاصل شود، اسرائیل تمام تلاش خود را برای از بین بردن این توافق انجام خواهد داد.
هدف اسرائیل حفظ فضای بحران دائمی در اطراف ایران است. اسراییل در دستیابی به برخی از اهداف خود موفق بوده است در حالی که در سایر جنبه ها ناکام بوده است. با این حال، این احتمال وجود دارد که اهداف اصلی اسرائیل در رابطه با ایران بدون توجه به آنچه برای پرونده هسته ای ایران اتفاق می افتد، بدون تغییر باقی بماند.
نظر شما