«سَم» تقلب بلای جان بازار کود، آسودگی سودجویان در فضای سم آلود

بازار؛ گروه کشاورزی: در حوزه کشاورزی یکی از اصلی ترین نهاده های تولید که تاثیر بسیار زیادی در افزایش عملکرد و کاهش هدررفت ها دارد، انواع کودها و سموم کشاورزی است که در مورد ایران بخشی از این تولیدات از بازارهای خارجی تامین می شود و بخشی دیگر در داخل تولید می شود. با این وجود در مورد محصولات شیمیایی این حوزه دو موضوع اساسی وجود دارد که کشاورزان دائما با آن درگیر هستند؛ یکی از این موارد به قیمت سموم و کودهای شیمیایی برمیگردد که اصولا بالا است و دائما نیز نوسان دارد و مورد بعدی که علاوه بر ذهن کشاورزان عرصه های کشاورزی را نیز درگیر و آلوده می سازد سموم و کودهای کشاورزی تقلبی است که طی سالهای اخیر به شدت در بازار کشور رایج شده است. با این وجود بحث محصولات شیمیایی تقلبی یک موضوع نسبتا جهانی است به طوری که سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در مقاله ای که در سال ۲۰۲۰ در مورد آفت کش های تقلبی منتشر کرد، اذعان داشت که تجارت جهانی آفت کش های غیرقانونی در سال های اخیر به طور پیوسته در حال رشد بوده است و تهدیداتی برای کشاورزی، عرضه مواد غذایی، محیط زیست و سلامت کشاورزان ایجاد کرده است.

تجارت آفتکش های غیرقانونی؛ یکی از مهمترین تجارت های جرایم سازمان یافته در جهان

از سوی دیگر دفتر مالکیت فکری اتحادیه اروپا (EUIPO) همچنین تخمین می زند که تنها در اتحادیه اروپا، جعل در بخش آفتکش ها باعث حدود ۲.۸ میلیارد یورو فروش از دست رفته به اقتصاد اتحادیه اروپا می شود. به این ترتیب در این حوزه گزارشات حاکی است نهادهای نظارتی و گمرک در حال افزایش توقیف آفتکش های تقلبی و غیرمجاز هستند چرا که بر اساس گزارشات منتشر شده از سوی کمیسیون اروپا، آفت کش های غیرقانونی ۱۰درصد بازار اروپا را تشکیل می دهد.

علاوه بر این تخمین زده شده است که درآمدهای جهانی مرتبط با تجارت سموم غیرقانونی (آفتکش های تقلبی، غیرمجاز و یا منسوخ شده) بین ۶ تا ۱۰ میلیارد دلار باشد و به این ترتیب این عامل تجارت آفت کشهای غیرقانونی را به یکی از مهمترین تجارت های جرایم سازمان یافته در جهان تبدیل می کند.

با این وجود بازار ایران یکی از آشفته ترین بازارها است که به گفته کارشناسان بخش به دلیل عدم نظارت های لازم توزیع سموم و کودهای شیمیایی تقلبی به طور گسترده ای رایج است و در این میان کشاورزان متضرر اصلی هستند. ضمن اینکه منابع آبی و خاکی کشور نیز در حال تخریب در این میان هستند.

گرانی کودهای شیمیایی فرصتی برای سودجویان فراهم ساخته تا از توان مالی پایین کشاورزان استفاده کنند و محصولات تقلبی را به طور گسترده در بازار کشور توزیع کنند

مسعود اسدی مدیرعامل مجمع هماهنگی تشکل های کشاورزی جولان کود و سوم تقلبی در بخش کشاورزی را بسیار زیاد شایع می داند و معتقد است گرانی کودهای شیمیایی به گونه ای شده است که فرصت را برای عده ای فرصت طلب یا سودجو مهیا کرده که با تولید محصولات شیمیایی تقلبی سودهای هنگفتی نیز برای خود رقم بزنند.

فروش محصولات شیمیایی تاریخ گذشته با برچسب های تاریخ مجدد

اسدی در گفتگو با بازار در خصوص نمونه های تقلبی که در حوزه سموم و کودهای کشاورزی صورت می گیرد گفت: در واقع برخی از این سودجویان با تولید موادی که شبه کود هستند از نظر شکل ظاهر، از نیاز کشاورزان سوء استفاده کننده و این محصولات تقلبی را به آنها عرضه کنند.

وی افزود: از سوی دیگر در بحث سموم و کودهای تقلبی شاهد هستیم که عده ای هم با واردات محصولات تقلبی یا با واردات از مبادی غیرقانونی از این بازار استفاده می کنند. البته بحث سموم و کودهای تقلبی به همین موارد ختم نمی شود و در برخی موارد می بینیم با استفاده از برچسب تاریخ مجدد روی محصولاتی که تاریخ شان گذشته است آنها را به کشاورزان می فروشند و ضرر و زیان فراوانی را برای بخش کشاورزی و کشاورزان تحمیل کرده است.

این عضو شورای مرکزی خانه کشاورزی کشور همچنین در پاسخ به این سوال که دلیل گستردگی توزیع کود و سموم تقلبی در بازار کشور چیست، گفت: امروزه بحث تقلب در همه رشته ها و بخش ها وجود دارد اما آن چیزی که باعث می شود کشاورز ترغیب به خرید و استفاده از این محصولات تقلبی شود در واقع به توان مالی پایین و نیاز او برمی گردد. به عبارت دیگر این سودجویان و به اصطلاح فروشندگان، اجناس تقلبی را به قیمت پایین تر از قیمت واقعی به فروش می رسانند و این کشاورز را ترغیب می کند که از اینها خرید کند.

بر باد رفتن سرمایه کشاورزان، کاهش کیفیت خاک زراعی و به خطر افتادن امنیت غذایی کشور از اصلی ترین تبعات توزیع گسترده سموم و کودهای کشاورزی تقلبی است

اسدی در پاسخ به این سوال که توزیع گسترده محصولات تقلبی در بخش کشاورزی کشور چه آسیب هایی به بخش می زند نیز گفت: قطعا آسیب‌ های جدی به بخش کشاورزی می زند به خصوص از این منظر که سرمایه کشاورز بر باد می رود و حاصلی برای او ایجاد نمی شود. به عبارت دیگر کشاورز هزینه می کند اما پولی که در مسیر خرید این محصولات تقلبی شیمیایی هزینه می کند نه تنها باعث افزایش تولید و موجب بهبود تولید او نمی شود بلکه حتی به کیفیت خاک و زمین های کشاورزی نیز آسیب می زند و در نهایت موجب کاهش کیفیت خاک و تخریب خاک می شود.

گفتنی به گفته کارشناسان، اثرات منفی استفاده از سموم و کودهای کشاورزی تقلبی بسیار زیاد است به طوری که از یکسو موجب از دست رفتن سرمایه کشاورزان می شود و از سوی دیگر به دلیل نتیجه ندادن، در پایان فصل برداشت نیز عملکرد مزارع و باغات پایین است و درآمدی برای کشاورز حاصل نمی شود. از سوی دیگر کارشناسان جهانی معتقدند جولان کودها و سموم کشاورزی بی کیفیت و تقلبی که ماده موثره ندارد در کشورهای کم درآمد می تواند فقر را بدتر کند و امنیت غذایی جوامع در حال حاضر آسیب پذیر را تهدید کند. نکته اساسی در این مورد این است که کشاورزان اغلب ناخودآگاه کالاهای تقلبی را خریداری می کنند و وقتی به اشتباه خود پی می برند که بهای گزافی در پایان سال زراعی بابت این اشتباه می پردازند. با این وجود علاوه بر چالش های اقتصادی برای کشاورز، سموم و کودهای کشاورزی تقلبی می توانند برای محیط زیست مضر باشند به خصوص اینکه از نظر ایمنی و سلامت نیز آزمایشی روی آنها صورت نمی گیرد.