بازار؛ گروه کشاورزی: کشاورزی در جهان جزو قدیمی ترین بخش های تولیدی محسوب می شود که طی دهه های اخیر تکنولوژی های جدید وارد آن شده و به عبارتی در کشورهای پیشرفته به طور خاص کشاورزی به صورت علمی پیش می رود. با این وجود به گفته فائو با گرم شدن زمین و همچنین همه گیری کرونا تغییراتی در بخش کشاورزی ایجاد شده به خصوص اینکه کشاورزی اصولا با زمین گره خورده است نگرانی ها در مورد اینکه چگونه می توانیم و باید زمین را تغییر دهیم، کشاورزان را در مورد مواد و فرایندهایی که برای تولید مواد غذایی استفاده می کنند، کمی محتاط تر کرده است. به این ترتیب طی سال های اخیر رویکردها و روندهای کشاورزی جهان تغییراتی را در پیش گرفته و به گفته کارشناسان این تغییرات در دهه های آتی نیز ادامه خواهد داشت.
نفوذ بیوتکنولوژی در کشاورزی برای تولید محصولات سالمتر
به گفته کارشناسان یکی از جالب ترین رویکردهایی که در بخش کشاورزی دیده می شود مربوط به مباحث «بیوتکنولوژی» است؛ به این معنا که در مزارع سنتی غالبا محصولات دسته بندی می شوند، زیرا بخشی از محصولات حاوی عیوب و نقص هایی است که در فروشگاه به فروش نمی رسد. به عبارت دیگر این محصولات یا با قیمت کمتر فروخته می شوند یا برای تولید محصولات غذایی فرآوری شده استفاده می شوند. به این ترتیب محصولات با کیفیت بالا قائدتا برای کشاورزان سود به همراه دارد و در نتیجه، فناوری هایی که کیفیت بالاتر را تضمین می کنند در حال افزایش محبوبیت در بین جامعه کشاورزی هستند. به عنوان مثال، بیوتکنولوژی اساساً DNA و RNA محصول را پردازش و ویرایش می کند و شانس بیشتری برای رسیدن به بلوغ با حداقل نقص به آن می دهد.
با توجه به کم آبی در جهان امروزه هوش مصنوعی به کمک کشاورزی آمده و به عنوان مثال، حسگرها می توانند نشت و نقص را به صورت آنی و خودکار تشخیص دهند، در نتیجه سیستم های آبیاری را می توان زودتر تعمیر کرد و آب از دست رفته در اثر نشت را کاهش داد
در حقیقت امروزه با اصلاح ژنتیکی محصولات، مهندسی زیستی از آنها در برابر بیماری ها و تأثیرات مضر بیرونی مانند حشرات محافظت می کند. بنابراین مهندسان زیستی می توانند اطمینان حاصل کنند که درصد بالاتری از محصول عاری از نقص است و سود بیشتری ایجاد می کند.
هوش مصنوعی در خدمت مدیریت آب کشاورزی
از سوی دیگر جهان با بحران کم آبی مواجه است و لذا دیگر رویکرد غالب در حوزه کشاورزی به صورت خاص، مدیریت آب است. به گفته کارشناسان اگرچه زمین ۷۱ درصد آب است، اما بیش از ۹۶ درصد آن در اقیانوس ها قرار دارد و این بدان معناست که در واقع آب شیرین زیادی وجود ندارد در حالی که آب شیرین برای تداوم کشاورزی ضروری است. با این تفاسیر و چون بیشتر آب موجود در بخش کشاورزی مصرف می شود در نتیجه بهینه سازی آب در اولویت بوده و خواهد بود. این در حالی است که امروزه «هوش مصنوعی» برای نوآوری های آبیاری مفید است. به طوری که به عنوان مثال، حسگرها می توانند نشت و نقص را به صورت آنی و خودکار تشخیص دهند، در نتیجه سیستم های آبیاری را می توان زودتر تعمیر کرد و آب از دست رفته در اثر نشت را کاهش داد.
گفتنی است در ایران نیز به عنوان یکی از کشورهایی که با بحران آب مواجه است طی دهه های اخیر از روشهای نوین آبیاری در مزارع و باغات استفاده می شود با این وجود و علیرغم اینکه به گفته متولیان بهره وری فیزیکی آب در مزرعه از حدود هشت دهم کیلوگرم بر متر مکعب در ۱۰-۱۵ سال گذشته، الان به حدود یک و نیم کیلوگرم بر متر مکعب رسیده است و به عبارتی دو برابر شده است، اما هنوز هم مصرف آب در بخش کشاورزی بالا است و بایستی در راستای مدیریت آب تدابیری اندیشیده شود.
بر اساس این گزارش و آنطور که سازمان فائو اذعان می دارد، یکی دیگر از روندهای کشاورزی که طی سالهای اخیر برجسته شده است و به نظر می رسد در سالهای پیش رو نیز تداوم داشته باشد بحث کشاورزی عمودی است که غالبا برای مناطقی که با کمبود اراضی کشاورزی مواجه هستند بسیار کاربردی است. در حقیقت کشاورزی عمودی تولید محصول را به محیط های داخلی کنترل شده می آورد که در آن نور، دما، رطوبت و هوا برای بهینه سازی تولید محصولات محبوبی مانند کاهو و گوجه فرنگی مدیریت می شود. نکته جالب توجه اینکه مزارع عمودی را می توان نزدیک تر به مناطق شهری که اکثریت جمعیت در آن زندگی می کنند ساخت و دسترسی به محصولات تازه تر و کاهش هزینه های ذخیره سازی و حمل و نقل این اقلام را افزایش داد.
کشاورزی حفاظتی متمرکز بر بازسازی سطحی خاک و تقویت تنوع زیستی
از دیگر روندهای قابل توجه در سالهای اخیر بحث کشاورزی احیا کننده یا کشاورزی حفاظتی است. به این معنا که کشاورزی احیا کننده با حفظ افزایش پایداری، بازگرداندن مواد مغذی به خاک از طریق تناوب زراعی و محصولات پوششی، تلاش برای به حداقل رساندن خاک ورزی و استفاده از سلامت کلی محصول برای جلوگیری از آن ادامه خواهند داد.
ترویج کشاورزی حفاظتی در کشور در حالی ضروری است که به گفته معاون پیشین آب و خاک وزارت جهاد حدود ۶۰ درصد خاک ها کمتر از نیم درصد ماده آلی دارد و لذا خاکی فقیر در دسترس کشاورزان قرار دارد
به گفته کارشناسان این رویکرد حفاظتی بر بازسازی خاک سطحی، تقویت تنوع زیستی، بهبود مصرف آب و افزایش سلامت خاک تمرکز دارد. طیف گسترده ای از فناوری ها و شیوه ها مانند بازیافت زباله های مزرعه، استفاده از کمپوست و استفاده از روش های کشت بدون خاک ورزی شامل می شود. این در حالی است که خاک کشاورزی ایران به اصطلاح فقیر است و پیش از این فریبرز عباسی معاون پیشین آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با بازار گفت: اصلی ترین دلیلی که موجب شده خاک فقیری داشته باشیم این است که در کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک زندگی می کنیم و بارندگی ما یک سوم متوسط جهانی است. از سوی دیگر پتانسیل تبخیر هم ۳برابر متوسط جهانی است. بنابراین ذاتا خاک ما هم به دلیل کمبود بارش و بارندگی و سایر مسائل، خاک فقیری است و می توان گفت حدود ۶۰ درصد خاک ها زیر نیم درصد ماده آلی دارد و این یک چالش مهم در حوزه خاک است.
عباسی معتقد است: برای افزایش ماده آلی خاک، نیاز است از انواع کودهای آلی، شیمیایی، و همچنین مواد معدنی که به عنوان بهبود دهنده در خاک استفاده می شود بهره بگیریم. ضمن اینکه کشاورزی حفاظتی یکی از اقداماتی است که می تواند در میان مدت و بلند مدت روی افزایش ماده آلی خاک موثر باشد. به این معنا که وقتی کشاورزی حفاظتی انجام شود اولا حداقل دستکاری در خاک صورت می گیرد که این موجب کاهش فرسایش می شود و هم اینکه یکی از راه های افزایش ماده آلی خاک همین کشاورزی حفاظتی است.
وی تاکید می کند: کشاورزی حفاظتی در کشور در حال حاضر اجرا می شود اما در سطح محدود است و لذا باید با روند صعودی و سرعت بیشتری ادامه یابد.
تولید غذای سالم با کمک فناوری های مبتنی بر تحلیل داده های محیطی
از سوی دیگر بحث تولید بر اساس داده هایی که از طریق هوش مصنوعی برای کشاورز و بهره بردار مهیا می شود، از دیگر روندهای مورد توجه در بخش کشاورزی است. در واقع به گفته کارشناسان، چندین فناوری می تواند به کشاورزان کمک کنند تا داده هایی را در مورد ترکیب خاک و زندگی میکروبی آنها ارائه کنند و آنها را قادر می سازد تا تصمیمات بهتر و هوشمندانه تری در مورد مزارع خود بگیرند. برای مثال، برخی از فناوری ها می توانند از تولید غذای سالم و ایمن حمایت کنند و در عین حال از تنوع زیستی خاک محافظت کنند، در حالی که برخی دیگر تجزیه نیتروژن را برای دسترسی به ترکیبات مفید ممکن می سازد. علاوه بر این فناوری های پایش که داده هایی را در مورد دمای خاک، رطوبت، سلامت گیاه و سطوح مواد مغذی ارائه می کنند نیز می تواند به کشاورزان کمک کند اولویت های عملی را به طور منظم تعیین کنند. جالب اینکه بسیاری از این اطلاعات را می توان از طریق اینترنت اشیا به اشتراک گذاشت و در دسترس قرار داد و به کشاورزان امروزی امکان دسترسی به داده های بزرگ را می دهد.
نظر شما