بازار؛ وحید پورتجریشی: با گذشت بیش از یک سال از آغاز جنگ اوکراین و تبدیل شدن آن به بحرانی فرسایشی، اکنون به نظر می رسد مواضع اتحادیه اروپا و ایالات متحده و حتی اختلافات درون حوزوه یورو بر سر این جنگ تا حد بی سابقه ای بالا گرفته است.
دست کم طی شش ماه آغازین جنگ در اوکراین، شاهد صف کشی گسترده و تقریبا یکدست غرب در برابر روسیه و متحدین مهم آن به ویژه چین بودیم. موضوعی که همزمان با بحران تایوان نیز گره خورده و منجر به افزایش فشار بر پکن شد. اما شکل گیری وضعیتی شبه بحرانی در اقتصاد کشورهای صنعتی به ویژه طی سه ماهه نخست سال جاری میلادی، ظاهرا منجر به کاهش حساسیت اتحادیه اروپا در برابر موضوع اوکراین و جنگ در این کشور شده است.
اگرچه اتحادیه اروپا هفته گذشته نیز تحریم هایی علیه پکن وضع کرد که با واکنش دولت چین مواجه شد، اما به نظر می رسد در داخل این بلوک دیگر یکدستی گذشته در خصوص شرق وجود ندارد. در همین راستا، جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با ارسال نامه ای محرمانه که بخش هایی از آن به دست رسانه های بزرگی چون «فایننشیال تایمز» رسیده، خواستار اتخاذ سیاستی منسجم در برابر جنگ اوکراین و روسیه شده است.
اروپا در مسیر پذیرش نظم جدید جهانی با محوریت چین و قدرت های نو ظهور
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این نامه مهم، مساله چین و نحوه تعامل با این کشور را حتی از موضوع مواجهه بروکسل با مسکو نیز مهمتر خوانده و تاکید کرد که اروپا باید همزمان با دو پدیده ملی گرایی رو به ظهور چینی و مواضع سرسختانه ایالات متحده در برابر پکن مقابله نماید.
موضوع دیگر مهمی که در نامه بورل به چشم می خورد، اشاره وی به قصد چین برای تشکیل نظم جدید جهانی است که پکن در محور آن خواهد بود. با اینحال، به گفته وی، شکست احتمالی روسیه در برابر اوکراین (بخوانید بلوک غرب) تاثیر منفی برای چین به بار نخواهد داشت؛ بلکه از این شکست سود نیز خواهد برد!
نوشته های بورل در حالی منتشر می شود که قرار است ماه آینده، سران اتحادیه اروپا در استکهلکم گرد هم آوده و در خصوص نحوه تعامل بروکسل با چین با یکدیگر مشورت نمایند. بر اساس پیش نویس های تهیه شده در خصوص این نشست و دستور کار آن که توسط برخی رسانه ها منتشر شده، نگاه و رویکرد اروپا نسبت به پکن می تواند در سه نوع شریک استراتژیک، رقیب تجاری و یا دشمن خلاصه شود. این موضوع بیش از هر چیز نشانگر تمایل اروپا برای فاصله گرفتن از مواضع تند و تیز ایالات متحده در برابر پکن و جایگزین نمودن سیاستی متعادل در برابر چین است.
به همین دلیل، بورل در نامه خود به وزرای خارجه اتحادیه اروپا تاکید کرده که اتحادیه اروپا باید هرگونه راه حل پیشنهاد چین در خصوص جنگ اوکراین را با دقت و به صورت جدی بررسی نموده از آنها استقبال کند.
لازم به ذکر است، راه حل پیشنهادی «شی جین پینگ» در خصوص آتش بس در اوکراین که اواخر ماه آوریل به طرف اروپایی ارائه شد منجر به واکنش بعضا تند برخی رهبران اروپا روبروی شد که بورل به صورت تلویحی از این موضع گیری اروپایی ها گلایه کرد. طرف های اروپایی معتقدند راه حل پیشنهادی چین و یندهای مندرج در آن به سود روسیه و به ضرر اوکراین و اتحادیه اروپا تدوین شده است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین تاکید کرد که اروپا نباید مانع رشد کشورهای در حال توسعه شده و باید این موضوع را بپذیرد. وی بدون نام بردن از کشور خاصی تاکید کرده که بسیاری از کشورها، تاثیر افزایش ژئوپولیتیکی تاثیرگذاری چین در جهان را به عنوان عامل ایجاد موازنه قدرت در برابر غرب و مشخصا اروپا می دانند. به همین دلیل، عمده این کشورها در جریان جنگ اوکراین جانب طرف خاصی را نگرفته و ترجیح می دهند در زمین خود بازی کنند.
برنده جنگ اوکراین از نگاه بورل کیست؟
نگاهی جامع به اظهارات بورل نشان می دهد که وی مایل به متقاعد ساختن رهبران اروپا برای اتخاذ مواضعی به سود منطقه یورو به جای درگیر شدن در جنگ نیابتی میان ایالات متحده و روسیه در زمین اوکراین است. نگاه بورل به مسائل کلان موجود میان غرب و شرق نشان می دهد که وی معتقد است، تضعیف تمامی قدرت های جهانی مشخصا اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه به سود چین خواهد بود و نتیجه ادامه جنگ فرسایشی در اوکراین، تشکیل جبه های متشکل از دوستان و رقبای ضعیف برای پکن است که می تواند تا حد زیادی به رشد و توسعه اثرگذاری چین در آنچه وی نظم جهانی جدید می خواند کمک نماید.
این نگاه مشابه رفتاری است که ایالات متحده در جریان جنگ جهانی اول نشان داده و تقریبا نقشی حداقلی در این جنگ ایفا نمود. در عوض، آنچه طی چندین دهه شاهد بودیم، شکل گیری یک آمریکای قدرتمند در دوران پس از این جنگ بود که حتی اروپا را نیز پشت سر خود قرار داد و در پس فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، به تنها ابر قدرت جهان تبدیل شد.
ظاهرا بورل معتقد است که چین نیز به دنبال پیمودن چنین مسیری بوده و اینطور نیست که درگیر بودن روسیه در جنگ اوکراین به ضرر این کشور تمام شود.
موضوع دیگر حائز اهمیت در اظهارات مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اتخاذ سیاست بی طرفی توسط کشورهای در حال توسعه در قبال جنگ اوکراین است. در حقیقت، به اعتقاد وی ادامه این جنگ تنها به ضرر طرف های درگیر از جمله اروپا و ایجاد فرصت برای کشورهای در حال توسعه برای رشد سریع اقتصادی خود با شیوه نگاه به درون و سیاست انزوا است.
اگر نگاهی به جدول قدرت های اقتصادی بزرگ جهان در سال ۲۰۲۸ که به تازگی از سوی صندوق بین المللی پول منتشر شده بیندازیم، به خوبی این نکته را درک خواهیم کرد؛ جایی که کشوری همچون اندونزی برای نخستین بار در طول تاریخ به قدرت اقتصادی چهارم جهان تبدیل شده و کشورهایی چون ایتالیا را پشت سر خواهد گذاشت. بورل معتقد است، جنگ اوکراین برای همگان فرصت خواهد بود جز روسیه و غرب که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم درگیر این جنگ هستند.
نظر شما