تهمینه غمخوار؛ بازار: شیوع ویروس کرونا دنیا را با چالش بزرگ و عمیقی مواجه ساخت و به نظام اقتصادی جهان آسیب جدی وارد کرد به طوری که رکود اقتصادی قابل مشاهده در قاره اروپا به ۲۵ سال گذشته رسیده است. هنوز پیامدهای کرونا در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مشخص نیست، اما بدون شک اثرات آن در این عرصه گسترده خواهد بود.
مهدی مطهرنیا کارشناس روابط بین الملل، آینده پژوه و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار بازار در رابطه بحران کنونی کرونا و اثرات مخرب آن در سراسر دنیا می گوید: آنچه مسلم است رشد منفی اقتصاد جهان در همه ابعاد زندگی اقتصادی در کشورهای گوناگون تاثیر گذار بوده و در کشورهای دموکراتیک به واسطه بافت موقعیتی ناشی از اثرگذاری نیروهای اجتماعی به سرعت خود را به نمایش خواهد گذاشت، زیرا طبقات گوناگون مردم فرصت طغیان و در واقع عصیان علیه وضع موجود را بیشتر از کشورهای اقتدارگرا و مستبد دارا هستند.
وی معتقد است که در میان کشورهای دنیا این کشورهای دارای رژیم‌های لیبرال دموکرات هستند که با بروز این نابهنجاریها به سرعت با طغیان فرودستان روبرو شدند.
از دیدگاه این استاد دانشگاه، جهان آینده بیشتر متکی بر هویت های تک سرنشین دانش بنیاد و شکل گیری مرزهای جدید ملی با مصداق های فرا جغرافیایی در عرصه واقعیت موازی خواهد بود.
گفتگو با این تحلیلگر مسائل بین‌الملل را در ادامه مرور می کنیم:
* ظهور کرونا و سرعت شیوع آن موجب خانه نشین شدن میلیاردها انسان و بروز نرخ تورم بالا در سراسر دنیا شده است. تحلیل شما در این باره چیست؟ در شرایط بحرانی کنونی پرداختن به مسئله بیکاری از سوی دولتها مهمتر است یا کنترل تورم؟
در شرایط فعلی کشورهای سراسر جهان درگیر بحران کرونا هستند و عملکرد دولتها زیر ذره‌بین است. طغیان مردم علیه وضع موجود ناشی از وضعیت بد اقتصادی می باشد و لذا باید در انتظار چنین واکنشهایی در سراسر دنیا بالاخص کشورهای اروپایی بود. اما اینکه آیا چالش تورم دشوارتر است یا ایجاد اشتغال؟ برای پاسخ به این سوال باید به کارکرد اقتصاد از منظر نظم اجتماعی توجه کرد.
اقتصاد اساسا دارای سه جهت گیری می باشد: ۱- تثبیت قیمت‌ها ۲- توسعه و رشد ۳- ایجاد اشتغال که کارکرد همه نظام‌های اقتصادی به این موارد باز می گردد. هر کدام از این موارد اگر در دستور کار دولتها قرار گیرد، بخشی از طبقات جوامع را خرسند و بخشی را ناراضی می کند. به طور مثال اگر دولتی در وضعیت بحرانی مانند کرونا به تثبیت قیمت‌ها بپردازد بخش سرمایه گذار، سرمایه‌داران و طبقات بالای جامعه که از قدرت اقتصادی بالایی برخوردار هستند، ناراضی میشوند و این مسئله در حوزه اجتماع، سیاست و در خود اقتصاد نیز تاثیر خواهد گذاشت. اما اگر توسعه و رشد اولویت پیدا کند و به تبع سرمایه‌گذاری زمینه بهتری یابد، طبقات بالای جامعه خرسند می‌شود و طبقات پایین ناراضی میشوند. ایجاد اشتغال هم به همین منوال است اگر اشتغال ایجاد شود، طبقات متوسط و پایین جامعه رضایتمندی بالایی دارند و به تبع زمینه‌های رشد تقاضا ایجاد شده و سرمایه‌گذاری نیز افزایش می یابد.
لذا یکی از جهت گیری ها در وضعیت بحرانی نسبت به دو جهت گیری دیگر ایجاد اشتغال است؛ یعنی اگر در این وضعیت بحرانی ناشی از کرونا دولت ها بخواهند رضایت مردم را فراهم آورند باید با ایجاد اشتغال موجب افزایش درآمد جامعه ملی شده که این مسئله با توجه به رکود اقتصادی می‌تواند تا حدود زیادی تورم را به عنوان یک مرهم مهم در کوتاه مدت و میان مدت در نظر گیرد و عبور از بحران را مدیریت نماید.
* بهترین روش برای مدیریت بحرانی کنونی و بازگشت به یک تعادل نسبی پیش از کرونا چیست؟
من معتقدم که بهترین کار ایجاد اشتغال و بالا بردن سطح درآمد جامعه ملی با پیش‌بینی تورم قابل کنترل است. البته ریسک مطلب زمانی زیاد می‌شود که دولتها با ایجاد اشتغال برنامه‌ای برای مدیریت تورم در نظر نداشته باشند و آن تورم از کنترل خارج شود، اما اگر دولت ها بتوانند با ایجاد اشتغال میزان تورم قابل قبول را در جامعه پذیرا باشند در نهایت می توانند به وضعیت نسبتا متعادل پیش از کرونا باز گردند.
* عملکرد دولت‌های اقتدارگرا را در این بحران بهتر و کارآمدتر می دانید یا دولت‌های دموکرات؟
صحبت از عملکرد بهتر رژیم‌های اقتدارگرا در شرایط بحرانی نامناسب بوده و بزرگنمایی عملکرد این کشورها از جمله چین در چارچوب جنگی نابرابر است. در واقع ما از یک طرف قدرت چین در مهار بحران کرونا و پیامدهای آن را باید مشاهده کنیم و از طرفی دیگر باید تهدید این کشور برای آینده جهان را هم به نمایش گذاریم چرا که با سانسور آمارها و اطلاعات موجب شده تا دست اتهام به سوی او دراز شود. اما بسیاری از کشورهای دارای سیستم دموکراسی از جمله آلمان و کره جنوبی در فضایی مناسب و با همکاری و رابطه منطقی میان مردم و حکومت در جهت کنترل بیماری خوب عمل کردند و توانستند این بحران را مدیریت کنند.
* تا کنون مقاله های بسیاری از شما در رابطه با دوران پسا کرونا و تفاوتهای ملموس آن با پیش از کرونا منتشر شده، دیدگاه شما در رابطه با وضعیت کشورهای اروپایی و امریکا در دوران پس از کرونا چیست؟
بحران کرونا به واسطه اثرات مخربی که دارد در تعادل و نظم نظام بین‌الملل حفره‌ای عمیق ایجاد کرده است. دوران پسا کرونا دوران عبور از یک دالان تنگ است که زحمات بسیاری را برای دولتها ایجاد می‌کند. اما همین عبور اگر به درستی انجام شود دولتها را از قبل از دوران کرونا قدرتمند خواهد ساخت.
باید بپذیریم که نه تنها کرونا تعامل اتحادیه اروپا را خدشه‌دار کرده، بلکه همه دولتها از جمله دولت‌های آسیایی، در حال توسعه و توسعه یافته هرکدام اثرپذیری خاص خود را دارند. فراموش نکنیم اگر دولتی مثل ایالات متحده با رکود مواجه می‌شود، به همان نسبت نیز کشورهای توسعه نیافته و فقیر از اثرات کرونا رنج خواهند برد و اشتغال و وضعیت اقتصاد نابهنجار خواهد شد.
اگر می‌بینیم در کشورهای پیشرفته این نابهنجاری و طغیان زودتر بروز می‌کند به واسطه بافت قدرت نیروهای اجتماعی و امکان طغیان بر علیه وضع موجود در چارچوب قوانین یا احساس امنیت ناشی از این طغیان در چارچوب قوانین این کشورها میباشد که آثار را تشدید کرده و لذا باید منتظر این طغیان ها در کشورهای در حال توسعه نیز باشیم چرا که اقتصاد آنها هم دچار تبعات مخرب کرونایی شده است که نظم و اتحاد جهان را هدف قرار داده است.
نظر شما