بازار؛ گروه استانها: مشهد مقدس به‌واسطه بهره‌مندی از مواهب طبیعی و هم‌چنین امکانات توریستی و درمانی قابل‌توجه به یکی از قطب‌های گردشگری سلامت در کشور و هم‌چنین منطقه تبدیل‌شده است.
حضور ۳ الی ۴ میلیونی گردشگران خارجی به خراسان رضوی موجب شده تا به‌موازات آن صنعت دیگری به نام صنعت دلالی راه‌اندازی شود.
بسیاری از افرادی که به مکالمه عربی تسلط دارند و به‌ویژه عرب‌زبان‌های ایرانی که پیش‌ازاین در جنوب کشور سکنی داشتند این روزها بهترین راه کسب درآمد را در این مسیر می‌دانند.
بسیاری از دلالان و یا راهنمایان غیرمجاز از همان ابتدای ورود گردشگران خارجی در فرودگاه مشهد با ارتباط‌گیری با مسافران خارجی از محل ارائه خدماتی چون معرفی هتل؛ طبیعت‌گردی و یا راهنمایی برای ارائه خدمات درمانی پورسانت دریافت کرده و لذا درآمد مناسبی از این را کسب می‌کنند.
وجود دلالان حوزه سلامت که حالا بنا بر گفته مسئولان علوم پزشکی حدود ۷ هزار نفر تخمین زده می‌شود به یکی از چالش‌های حوزه گردشگری سلامت تبدیل‌شده است.
اگرچه نمی‌توان تمام این افراد فعال در این حوزه را به یک‌چشم دید اما تاکنون تخلفات بسیاری مانند دریافت وجوه گزاف و اضافی از گردشگران سلامت گزارش‌شده است و یا مراکز درمانی مجاز و غیرمجاز بسیاری در این حوزه برای گردشگران سلامت آسیب‌زا و هزینه‌ساز شده‌اند.
رشد مراکز غیرمجاز
دکتر حسین .س یکی از متخصصان پوست و زیبایی که به دلایل مشخص تمایلی برای افشای نام خانوادگی‌اش ندارد در این رابطه اظهار می‌کند: در حال حاضر بسیاری از پزشکان عمومی که تخصص چندانی در حوزه پوست و مو ندارند با خریداری دستگاه لیزر و ملزومات پزشکی نسبت به ارائه خدمات پوست در مطب‌ها اقدام می‌کنند.
وی اظهار می‌کند: متأسفانه اگر سری به برخی از مطب‌ها بزنید متوجه می‌شوید که افرادی که پای این دستگاه‌ها گمارده شدند تا پوست بیمار را ترمیم کنند معمولاً منشی دکتر یا افراد بدون تخصص هستند که فقط از روی تجربه در مطب برخی از موارد را فراگرفته‌اند و لذا این موضوع آسیب جدی در این حوزه محسوب می‌شود.
این متخصص پوsت اظهار می‌کند: با وجود اینکه تعرفه‌های پزشکی حتی برای گردشگران خارجی مشخص است اما برخی از افراد از این موقعیت سوءاستفاده کرده و هزینه‌های گزافی را از گردشگران خارجی و بیش از سه برابر نرخ‌های معمول دریافت می‌کنند و لذا این موضوع در کل به ضرر کشور است زیرا اعتماد گردشگر خارجی را سلب می‌کند.
وی بابیان اینکه تعداد مراکز غیرمجاز و زیر زمینی در مشهد برای ارائه خدمات بسیار زیاد شده است بیان می‌کند: به نظر می‌رسد تکثر مراکز ارائه خدمات دهنده و هم‌چنین کمبود بازرس و نظارت دانشگاه علوم پزشکی در این راستا بی‌تأثیر نیست.
وی بابیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی موظف است با هماهنگی سایر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی از همان بدو ورود گردشگر خارجی وی را در فهرست خدماتی خود قرار دهد و مانند نسخه الکترونیکی نحوه ارائه خدمات درمانی را پیگیری کند به ما می گوید: متأسفانه در طی روز دلالان و افراد بسیاری به ما مراجعه می‌کنند که حاضرند در قبال دریافت ۲۰ درصد هزینه خدمات برای ما مشتری عرب‌زبان بیاورند و حتی برخی از آن‌ها دستمزدی معادل دستمزد جراحی پزشک متخصص طلب می‌کنند لذا جولان این افراد در مطب‌ها غیرقابل‌باور و حکایت از کمبود و ضعف دستگاه‌های نظارتی است.
این متخصص به ما می‌گوید: گردشگران به دلیل آشنا نبودن با زبان، به دنبال فردی می‌گردند که آن‌ها را به هم متصل کند، درنتیجه دلالی شکل می‌گیرد. افراد به بهانه زبان ورود پیداکرده و سپس سوءاستفاده می‌کنند، تعرفه بیشتر می‌گیرند، گردشگران را به مکان‌هایی می‌برند، کالاهایی می‌فروشند و اقداماتی انجام می‌دهند که آسیب‌زا است.
مشهد بهشت گردشگری سلامت
مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد جایگاه گردشگری سلامت در این استان را به‌واسطه بهره‌مندی از امکانات تخصصی و برخورداری از مراکز درمانی متعدد و مجهز در کشور را رتبه یک عنوان می‌کند و می‌گوید: ظرفیت‌های گردشگری؛ زیارتی و امکانات درمانی تخصصی موجب شده تا اتباع بیش از ۸۱ کشور جهان برای دریافت خدمات درمانی و بهداشتی به این استان و به‌ویژه شهر مشهد سفر کنند.
بیشترین گردشگران سلامت در مشهد از کشورهای افغانستان، عراق، بحرین، تاجیکستان، ترکمنستان، عربستان سعودی و ازبکستان است و بیشترین خدمات درمان یدریافتی در حوزه جراحی‌های زیبایی، جراحی چشم، بیماری‌های قلب و عروق، ارتوپدی و زنان، زایمان است
داوود خوش شکن بابیان اینکه سال گذشته افزون بر ۶۲ هزار گردشگر سلامت به این استان سفرکرده و از خدمات بهداشتی و درمانی استفاده کردند به بازار می‌گوید: بیشترین گردشگران سلامت در مشهد به ترتیب متعلق به کشورهای افغانستان، عراق، بحرین، تاجیکستان، ترکمنستان، عربستان سعودی و ازبکستان است.
وی بابیان اینکه جراحی‌های زیبایی، جراحی چشم، بیماری‌های قلب و عروق، ارتوپدی وزنان، زایمان و نازایی بیشترین فراوانی را در بین دریافت‌کنندگان خدمات درمانی داشته است اظهار می‌کند: ازآنجاکه برای درمان گردشگران سلامت یارانه تعلق نمی‌گیرد و تعرفه‌ها آزاد محاسبه می‌شود، گردشگری سلامت ارزآوری خیلی خوبی دارد.
مشکلات پابرجاست
مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سؤال که چه آسیب‌هایی این حوزه را تهدید می‌کند نیز می‌گوید: گردشگری سلامت صنعتی ارزآور و اقتصادی است که در تمامی کشورهای دنیا نگاه ویژه‌ای به آن شده و در این رابطه سرمایه‌گذاری و رقابت بسیاری در کشورهای همسایه در حال شکل‌گیری است .
خوش شکن با تأکید بر این موضوع که باید در این دور از رقابت با معرفی هر چه بیشتر امکانات درمانی و تخصصی برای کشورهای هدف تلاش کرد بیان می‌کند: با وجود تحریم‌های ظالمانه و هم‌چنین محدودیت‌هایی که اتباع کشورهای مختلف برای سفر به ایران به همراه داشتند اما بازهم شاهد هستیم در سال گذشته افزون بر ۶۲ هزار و ۵۰۰ نفر از خدمات درمانی در حوزه گردشگری سلامت در این شهر بهره برده‌اند.
وی بابیان اینکه در این راستا و باهدف جذب و افزایش تعداد گردشگران سلامت نسبت به تدوین برنامه راهبردی در این زمینه اقدام شده است بیان می‌کند: بر این اساس مقر شده است تا هرساله نسبت به جذب و افزایش ۵۰ هزار گردشگر سلامت جدید اقدام شود.
وی جولان دلالان و مراکز غیرمجاز ارائه خدمات را یکی از آسیب‌های جدی در این حوزه خوانده و می‌گوید: دلالان حوزه سلامت متأسفانه آسیب‌های جدی در این حوزه داشتند که باید ساماندهی آن اقدام کرد.
خوش شکن بیان می‌کند: برای ساماندهی این حوزه نیاز است تا بخش دولتی و هم‌چنین خصوصی باهم افزایی و تعاملی بیشتری برای جذب گردشگر سلامت و ارائه خدمات بهینه تلاش و همکاری تنگاتنگ داشته باشند.
مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بابیان اینکه حل این موضوع نیازمند حمایت دولت و همکاری بخش خصوصی است اذعان می‌کند: در حوزه گردشگری سلامت ما با آسیب‌های متعددی مانند بخش خصوصی غیرحرفه‌ای و یا نبود آموزش نیروی متخصص و هم‌چنین دلالی‌های سازمان‌یافته کوچک روبرو هستیم که نیازمند برنامه‌ریزی است.
سامانه بی‌سامان
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: جولان دلالان در حوزه گردشگری سلامت و آسیب‌هایی که متوجه این صنعت بوده بر هیچ شخصی پوشیده نیست و لذا برای ساماندهی به این موضوع و حل این مشکل نسبت به راه‌اندازی سامانه جامع مدیریت گردشگری سلامت ایران اقدام شد اما متأسفانه به دلیل عدم‌حمایت لازم و نبود همکاری بین دستگاهی فعالیت این سامانه متوقف شد.
در حوزه گردشگری سلامت ما با آسیب‌های متعددی مانند بخش خصوصی غیرحرفه‌ای و یا نبود آموزش نیروی متخصص و هم‌چنین دلالی‌های سازمان‌یافته کوچک روبرو هستیم که نیازمند برنامه‌ریزی است
حسین نکونام بیان کرد: ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری سلامت همواره یکی از دغدغه‌های حوزه گردشگری در مشهد بوده است لذا بدین منظور طرح ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری سلامت در مشهد نیز برای نخستین بار در کشور اجرا شد.
وی ادامه داد: بر اساس برنامه‌ریزی انجام پذیرفته در قالب این سامانه مقرر بود تا از ۱۵ اردیبهشت‌ماه سال گذشته تمامی فرآیندهای مرتبط با گردشگری سلامت استان خراسان رضوی در تمامی بخش‌ها ازجمله دفاتر مجاز گردشگری سلامت، بیمارستان‌ها، پزشکان، مراکز درمانی مجاز به پذیرش بیماران بین‌الملل و مترجمان در این سامانه بارگذاری شود.
وی اذعان کرد: در قالب این سامانه تمام ورود و خروج گردشگران سلامت در ایران و استانها ثبت می‌شود و لذا تمامی پرونده‌های مربوط در این بخش ثبت‌شده و برای توسعه بازار، رفع مشکلات و شناسایی موانع مقرر شد تا مورداستفاده قرار بگیرد اما سامانه جامع اطلاعات پس از راه‌اندازی به دلیل پشتیبانی ضعیف وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و عدم تأمین بودجه موردنیاز، علی‌رغم هشت ماه فعالیت سامانه متوقف شد.
نکونام افزود: این طرح بر اساس مصوبه کمیته گردشگری سلامت با همکاری مستقیم انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، دانشگاه علوم پزشکی و اداره اماکن عمومی نیروی انتظامی و حمایت معاونت پیشگیری از جرائم دادگستری به‌صورت آزمایشی در مشهد به اجرا درآمد.
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت کشور گفت: در این راستا انتظار می‌رود به‌طور مستقیم از سمت رئیس‌جمهور، مدیریت مناسب در حوزه گردشگری سلامت انجام شود تا وزارت خانه‌ها به‌طور منسجم هرکدام به‌اندازه سهم خود در کار تمکین کنند در غیر این صورت هر وزارتخانه منیت هایی دارد که باعث می‌شود به‌طور کامل حمایت نکنند.
ضعف آمار
وی هم‌چنین با اشاره به یکی از ضعف‌ها و نواقص عمده در حوزه گردشگری در هر دو سمت وزارتخانه‌های میراث فرهنگی و بهداشت را نبود آمار مستند و علمی عنوان کرد و ادامه داد: متأسفانه عمده آمار و ارقام موجود در حوزه گردشگری سلامت صرفاً بر پایه حدسیات و یا آمارهای مراجعات جزئی به بیمارستان تهیه و تنظیم و ارائه می‌شود که در حقیقت تطابقی با آمارهای واقعی ندارد.
متأسفانه عمده آمار و ارقام موجود در حوزه گردشگری سلامت صرفاً بر پایه حدسیات و یا آمارهای مراجعات جزئی به بیمارستان تهیه و تنظیم و ارائه می‌شود که در حقیقت تطابقی با آمارهای واقعی ندارد
وی گفت: این در حالی است که بر اساس عملکرد این سامانه هر شخص بیماری که به‌عنوان گردشگر سلامت وارد کشورمان می‌شود یک کد منحصربه‌فرد و یکتا در این سامانه دریافت می‌کند که این کد خود به‌تنهایی مؤید اطلاعات بسیاری است که ازجمله آن می‌توان به نحوه ورود گردشگر از طریق هریک از آژانس‌ها و یا شرکت‌های مجوز دار گردشگری سلامت در این زمینه و بیمارستان پذیرش کننده اشاره کرد و همین امر قاعدتاً باعث افزایش شفافیت آمار و جامعیت می‌شود.
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت ایران یکی دیگر از مزایای راه‌اندازی این سامانه را تخصیص و ثبت یک پرونده پزشکی به گردشگر در این سامانه دانست و اظهار کرد: بر اساس مدل طراحی‌شده در این سامانه تمامی جزئیات پرونده پزشکی شخص بیمار به‌عنوان گردشگر سلامت در این سامانه ثبت و قابل‌پیگیری است و وی می‌تواند آن را حتی در صورت لزوم و به‌منظور اخذ مشاوره‌های پزشکی به دیگر پزشکان در داخل و خارج کشور ارائه کند. علاوه بر آن تمامی جزئیات ازجمله صورتحساب‌های پرداختی توسط بیمار نیز در این سامانه قابل‌مشاهده است.
وی در ادامه تصریح کرد: متأسفانه چالشی که همواره از سالیان گذشته تاکنون گریبان گیر حوزه گردشگری سلامت بوده است، فعالیت دلالان و لیدرهای غیرمجازی است که به دلیل نبود مرجع و نهاد نظارتی بر چگونگی عملکرد آنان و اخذ مبالغ بعضاً گزاف و خارج از بستر قانونی از گردشگران سلامت، شاهد نرخ‌گذاری کاذب در این حوزه هستیم؛ اما با به‌کارگیری این سامانه و افزایش شفافیت شاهد واقعی شدن نرخ‌ها و نحوه قیمت‌گذاری خواهیم بود.
نظر شما