بازار؛ گروه استانها: دوسیران در غرب استان فارس، یکی از روستاهای تاریخی برجسته در نواحی جنوبی کشور محسوب می‌شود که دارای آثار متعدد تاریخی از جمله هفت ساختمان جداگانه که به عنوان چهارصفه شناخته می‌شوند و به عنوان بناهای دورۀ ایلخانی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند یا چند قبرستان تاریخی با شیرهای سنگی و گورنوشته‌های متعدد، بافت تاریخی و آثار پراکنده متعدد دیگری است. ویژگی‌های متعدد تاریخی و طبیعی این روستا، باعث شده که دوسیران به عنوان یکی از روستاهای تاریخی استان فارس که قابلیت زیادی برای جذب گردشگر دارد، شناخته شود.
روستای تاریخی دوسیران نیازمند توجه ویژه و تمرکز پژوهش‌های مستقل است که در صورت استقرار پایگاه مطالعاتی و حفاظتی در شهرستان کازرون، می‌توان امید داشت با افزایش مطالعات در خصوص تاریخ روستای دوسیران و تمرکز طرح‌های حفاظتی و مرمتی، بتوان نسبت به احیاء و حفاظت از بناهای ارزشمند و شاخص این روستای تاریخی اقدام کرد چهارصفه‌ها، یکی از کهن‌ترین الگوهای معماری در ایران محسوب می‌شوند. این بناها دارای یک تالار مرکزی به شکل بعلاوه با چهار درگاه هستند که معمولاً با سقف‌های هلالی یا جناغی مسقف شده و در هر ضلع نیز دارای اتاق‌هایی جداگانه و همچنین طاقچه‌ها و تزئینات مختلف هستند.
ظرفیت‌های عظیم گردشگری
برخی از چهارصفه‌های روستای دوسیران دارای گچ‌بری‌های زیبایی با نقوش مختلف اسلیمی، ختایی و... و همچنین کتیبه‌های خطی با متن «لا اله الا الله» و حدیث نبوی هستند. از جمله ویژگی‌های برجستۀ گچ‌بری‌ها و کتیبه‌های چهارصفه‌های روستای دوسیران، وجود عناصر و ویژگی‌های گچ‌بری از دوره‌های مختلف هنری در حد فاصل دوره ساسانی تا دوره ایلخانی است که اهمیت آنها را نسبت به سایر چهارصفه‌های ایران، دو چندان می‌کند.
طرح‌های حفاظتی برای حفاظت از چهارصفه‌های روستای تاریخی دوسیران در دست تهیه است
روستای «دوسیران» در فارس با جاذبه‌های منحصر به فرد تاریخی، شکوهی را به تصویر می کشد که هر گردشگری را به خود جذب می‌کند اما متاسفانه طی چند مدت اخیر به دلیل بی توجهی ها شاهد تخریب برخی از آثار تاریخی در این روستا هستیم این روستا ظرفیت بزرگی برای اقتصاد گردشگری است و حضور پرشمار گردشگر می تواند شرایط اقتصادی منطقه را دگرگون کند اما تاکنون آنچنان که باید، مورد توجه قرار نگرفته و این ظرفیت مهم اقتصادی مغفول مانده است.
پیرامون این روستا با محسن عباس پور صاحب نظر مسائل میراث فرهنگی و گردشگری به گفتگو نشستیم
* قدمت روستا چقدر است؟
داده‌های جمع‌آوری شده در محل و همچنین مقایسۀ تصاویر چهارصفه‌های دورۀ ایلخانی در روستای تاریخی دوسیران نشان می‌دهد علاوه بر آنکه شدت فرسایش‌های طبیعی در این بناها افزایش یافته، آسیب‌های وارد شده با منشأ انسانی اعم از حفاری‌های غیرمجاز و به ویژه از بین بردن بخش‌هایی از این گچ‌بری‌ها نیز بیشتر شده است.
* آیا کار میدانی درستی صورت گرفته است؟
اوایل دهۀ نود برای انجام یک کار پژوهشی، تصاویری از چهارصفه‌های روستای تاریخی دوسیران را ثبت کردم و طی روزهای گذشته برای انجام یک مطالعۀ دیگر به این روستا مراجعه و متوجه شدم برخی از گچ‌بری‌های تاریخی و نفیس در یکی از چهارصفه‌های دورۀ ایلخانانی روستای دوسیران از بین رفته‌اند.
در برخی از آنها، شدت فرسایش موجب از بین رفتن سطوح گچ‌بری‌ها شده و چند قطعۀ دیگر از این گچ‌بری‌ها نیز به صورت مشخص با ضرباتی که منشأ انسانی داشته‌اند، از بین رفته‌اند، باتوجه به اینکه تقریباً تمامی قطعات شکسته شده در محل مشاهده شدند، می‌توان احتمال داد این اقدام یا از سر جهل و ناآگاهی توسط فرد یا افرادی صورت گرفته و یا اینکه ضاربان به غلط و تحت تأثیر تبلیغات اشتباه و سودجویانه به دنبال یافتن اشیاء تاریخی بوده‌اند همچنین اشیائی که به هیچ وجه نمی‌توانند در دیواره‌ها قرار گرفته باشند و تنها تفکرات اشتباه برخی از سودجویان می‌تواند منجر به بروز چنین خسارت‌های جبران‌ناپذیری برای تاریخ و هویت این منطقه شود.
* مسئولان به تقویت زیرساخت‌ها چقدر اهتمام داشتند؟
علاوه بر این تخریب‌های صورت گرفته، به دلیل عدم اجرای طرح‌های مرمتی و استحکام‌بخشی، گچ‌بری‌های زیبا و تاریخی این چهارصفه‌ها، به ویژه در چهارصفه غلامحسین نادری با فرسایش شدید ناشی از عوامل جوی مواجه هستند. خوردگی گچ‌ها، پوسیدگی و پوسته شدن برخی سطوح گچ‌بری‌ها و... از جمله بیشترین آسیب‌هایی هستند که در این گچ‌بری‌ها دیده می‌شوند.
نیاز است هرچه سریعتر با تزریق بودجه و آغاز فعالیت‌های اجرایی و میدانی، پروژه‌های حفاظتی و استحکام‌بخشی محقق شوند
خوشبختانه طی سال‌های گذشته، طرح‌های حفاظتی برای حفاظت از چهارصفه‌های روستای تاریخی دوسیران در دست تهیه بوده و تلاش‌های متعددی از طریق گروه‌های مردمی و مسئولان مختلف محلی برای افزایش توجه‌ها به ظرفیت‌های گوناگون این روستا دنبال شده و به تازگی برخی زیرساخت‌های جدید که موجب تقویت حضور گردشگران می‌شود نیز به این روستا اضافه شده است.
به هر حال نیاز است هرچه سریعتر با تزریق بودجه و آغاز فعالیت‌های اجرایی و میدانی، پروژه‌های حفاظتی و استحکام‌بخشی محقق شوند تا علاوه بر آنکه شاهد کاهش روند تخریب‌های ناشی از فرسایش در این بناها باشیم، همزمان شاهد بهبود کنترل‌ها و جلوگیری از تخریب‌های بیشتر با منشأ انسانی نیز باشیم.
* مردم بومی را چقدر در این زمینه دخیل می دانید؟
اهالی روستای دوسیران از جمله ساکنان روستاهای تاریخی ایران هستند که آشنایی خوبی با ارزش‌های تاریخی این روستا دارند و می‌توانند به عنوان یک بازوی اجرایی توانمند و موثر در برنامه‌های حفاظتی و کنترلی مشارکت داشته باشند.پ
محصور کردن چهارصفه‌ها و کنترل و نظارت بر ورود و خروج گردشگران با بهره‌گیری از توانمندی‌ها و انگیزه‌های بالای اهالی روستای دوسیران، می‌تواند کمک شایان توجهی در حفاظت از این بناهای تاریخی کند.
نظر شما