بازار؛ گروه صنعت: صنعت دارو طی سال های اخیر شوک های بزرگی را تجربه کرده است؛ یک بار این صنعت به واسطه تحریم های سیاسی علیه ایران از برنامه های توسعه ای خود باز ماند و شرکای خارجی خود را از دست و باری دیگر به واسطه سیاست گذاری مسئولان نسبت به حذف ارز ترجیحی از دارو دچار چالش نبود نقدینگی شد.
طرحی که قرار بود در قالب دارویار اجرایی شود و یاری رسان صنعت باشد اما با این حال به دلیل نبود پشتوانه مالی و حمایتی برای داروسازان باعث کمبود نقدینگی، به دنبال آن عدم تامین به موقع مواد اولیه دارویی و در نهایت کمبود دارو شد. حالا این چالش ها قدری فراتر رفته اند و به زیرساخت های این صنعت حمله کرده اند و این احتمال وجود دارد که برخی از شرکت ها هرچه طی این سال ها رشته کرده اند با ادامه این وضعیت پنبه شود و بعد از کمبود کمی با چالش کیفی رو به رو شویم.
خداحافظی شرکت های خارجی با داروسازان ایرانی
در این رابطه سایه مجذوب زنجانی متخصص داروسازی صنعتی با اشاره به چالش های پیش روی صنعت دارو که هر روز بر تعداد آن ها افزوده می شود می گوید: طی هفت ماه اخیر از جهات مختلفی به صنعت داروسازی کشور شوک وارد شد. از یک سو شاهد تورم عجیب و افسار گسیخته هستیم، از طرفی کمبودهای دارویی بروز یافت و در کنار تمام این ها هم مثل همیشه شاهد دیوار تحریم ها هستیم. متاسفانه مشکلات سیاسی هم نسبت به گذشته افزایش یافته و به نظر می رسد داروسازان در هرکجا با چالش رو به رو هستند.
وی اضافه می کند: یکی از مسائل نگران کننده که فقط مختص به شش ماه اخیر نیست اما طی این بازده زمانی تشدید شده مرتبط با کار نکردن شرکت های معتبر بین المللی با ایران است؛ آن ها هر تعداد پروژه با ایران داشتند و طی این سال ها سعی داشتند به نحوی به همکاری خود ادامه دهند را هم قطع کردند. بنابراین اکنون می بینیم که این شرکت ها نسبت به ارسال کالاهایشان به ایران عقب کشیده اند، به همین نسبت نیز بازرسی ها و مبادلاتی هم داشته ایم همگی قطع شده اند.
خروج شرکت های معتبر داروسازی بین المللی دیر یا زود باعث فاصله گرفت تولیدکنندگان از استانداردهای تولید می شود
مجذوب زنجانی با اشاره به مزایای غیر قابل انکار همکاری شرکت های داروسازی ایران با مجموعه های خارجی ادامه می دهد: همکاری با آن ها باعث می شد شرکت های داروسازی کشور به روز تر شوند. بنابراین وقتی نظارت از روی کارخانه های تحت لیسانس برداشته شود حتی اگر خودشان هم تلاش کنند وضعیت را حفظ کنند دیر یا زود دچار افت کیفیت خواهند شد. بنابراین افول این شرکت ها امری غیر قابل اجتناب است.
وی بیان می کند: از طرفی دیگر به دلیل گرانی و غیرقابل دسترس بودن مواد مورد نیاز برای تولید دارو، آزمایشگاه های شرکت های داروسازی هم خیلی تحت تاثیر قرار گرفته اند و حتی در برخی از موارد مشاهده شده که در نبود برخی از مواد ناچار به استفاده از جایگزین های آن ها هستند. جایگزین هایی که بعضا حتی همخوانی مناسبی هم ندارند و ممکن است باعث افت کیفیت محصولات شوند.
مجذوب زنجانی تاکید می کند: ادامه این روند بدون شک باعث می شود صنعت داروسازی کشور به روش های ۳۰-۴۰ سال قبل رو بیاورد و این یعنی عقب گرد در این صنعت به تعداد همین سال ها رخ می دهد. برای مثال به جای حلال مناسب در آزمایشگاه ها مشاهده کرده ام که از اشعه یو وی استفاده می شود و این موضوع را در چندین جا دیده ایم که نگران کننده است؛ چرا که دقت و جداسازی روش های قدیمی همچون روش های جدید نیست.
احتمال افت کیفیت با افزایش موانع تولید
سعید شاهمیری مشاور اجرایی و مدرس تضمین کیفیت در خصوص به کارگیری جایگزین های نامناسب در روش های آزمایشگاهی بیان می کند: استفاده از این روش ها را در گذشته هم داشتیم اما حدود شش سال پیش حساسیت به این مطالب افزایش یافت و می دیدیم که حتی اگر شرکت ها به آن ها عمل نمی کنند اما درباره آن ها صحبت می کنند که آیا جایگزینی در سطح وسیع امکان پذیر است یا نه؟ بنابراین پیشرفت در این حوزه از همان زمان آغاز شد.
وی اضافه می کند: متاسفانه برخی از کمبودها باعث شده بعضی از داروسازان ناچار به استفاده از جایگزین های نابه جا بدون توجه به همه پیش شرط ها شوند که تعداد این داروسازان هم کم نیست. البته حدود شش سال پیش که مطرح شد که استفاده از روش های جایگزین مناسب نیست برای همه داروسازان چندان شفاف نبود اما بعد از آن الزاماتی ایجاد و شفاف سازی های لازم انجام شد.
این داروساز ادامه می دهد: متاسفانه اکنون در چند مدل شاهد هستیم که پیش شرط ها رعایت نمی شود و شاهد بازگشت به عقب هستیم. بخشی از این موضوع به این مساله بر می گردد که دسترسی شرکت ها به منابع خیلی محدودتر، پردردسرتر و در نهایت گران تر شده است. ولی حداقل در مقایسه با قبل دانش وجود دارد که موقع این جایگزینی باید به چه مسائلی توجه کرد.
متاسفانه کمبود برخی از مواد اولیه باعث شده بعضی از داروسازان ناچار به استفاده از جایگزین های نابه جا بدون توجه به همه پیش شرط ها تضمین کننده کیفیت محصولات شوند
وی می افزاید: امیدوار هستم داروسازان با کمی دردسر بیشتر دستاوردهای گذشته را حفظ کنند؛ چرا که ادامه این روند ضربه بزرگی به کیفیت دارو می زند. همچنین بنده نگران این هستم که دستاوردهایی که طی این سال ها به دست آورده بودیم را با ادامه این روند از دست بدهیم.
شاهمیری تاکید می کند: تامین بودجه، مسیر دسترسی حتی از کانال های غیر رسمی و غیره همگی مشکلاتی هستند که بر سر مسیر تامین مواد اولیه دارویی و آزمایشگاهی سنگ اندازی می کنند و شرایط امروز را به شدت دشوار کرده اند. از طرفی حتی واردات از طریق کانال های غیر رسمی هم چندان مورد مطلوبی نیست؛ چرا که معلوم نیست چقدر استانداردهای حمل رعایت شود. الان شنیده می شود قیمت این مواد برای انالیزهای آزمایشگاهی سه تا چهار برابر نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است.
بی اعتمادی ثمره بی توجهی به رفع نیازهای صنعت دارو
احمد میرفضائلیان متخصص داروسازی نیز با تایید مطالب فوق بیان می کند: چالش های صنعت داروسازی به شدت افزایش یافته است و این چالش ها اولین مساله ای که تحت تاثیر قرار می دهند مساله کیفیت است. بنابراین ادامه این روند خیلی نگران کننده است. البته خوشبختانه تاکنون از چند کارخانه داروسازی که بازدید داشته ام شاهد حفظ استانداردهای کیفی در آن ها و تولید دارو با بالاترین سطح کیفیت بوده ام. با این حال با توجه به وضعیت موجود نگران هستم که مبادا بعضی از آن ها یک راه میانبر و آسان تر را انتخاب کنند.
وی می افزاید: همیشه افراد هر چقدر هم که صبور باشند در نهایت به سراغ راهکارهای آسان تر می روند که لزوما هم طبق اصول کاری شان نیست. بنابراین هرچند هنوز ندیده ام که مجموعه ای به واسطه چالش هایی که با آن ها روبه رو است دست به کاهش کیفیت زده باشد اما این موضوع دور از انتظار نیست. البته نمی گویم کار همه خوب است اما همه اصول و مبنای خود را حفظ کرده اند و هنوز اصول کیفی را رعایت می کنند. همین مساله جای خوشحالی دارد اما مطمئن نیستم این مساله ادامه داشته باشد. بنابراین خوب است که فکری به حال رفع مشکلات داروسازان شود. البته بعضی از شرکت ها هستند که برای حوداث غیرمترقبه هم برنامه ریزی دارند اما بعید می دانم حتی این شرکت ها هم برای اتفاقات اخیر برنامه ریزی ای داشته باشند.
طرح دارویار در شرایطی اجرا شد که دولت وعده داده بود مابه تفاوت قیمت دارو را به مردم بپردازند و از این طریق به زنجیره تولید برگردد منتهی این مساله حداقل یک سال زمان می برد
میرفضائلیان ادامه می دهد: مشکل اصلی این است که همه کالاها به یک باره گران شدند. بنابراین به جز اینکه بحث دلار باشد به یک باره طرح دارویار مطرح شد و دولت اعلام کرد که مابه تفاوت را به مردم پرداخت می کند اما اشکال این موضوع این است که تا این نقدینگی به دست کارخانه برسد یا حتی اگر به پخش هم نقدینگی تزریق شود باز هم یک سال زمان می برد. بنابراین شرکت های داروسازی برای سفارش ماده اولیه باز هم با یک خلا بزرگ مواجه خواهند شد. به علاوه این یک سری از کارخانه ها هم بخاطر اینکه قیمت محصولات شان بر مبنای قیمت های قبلی است مجبور شده اند داروهایشان را در انبار نگه دارند تا قیمت جدید بگیرند. بنابراین شرایط امروز صنعت دارو شرایط خوبی نیست.
همانطور که اشاره شد یک بار نیمه دوم ۱۴۰۱ شاهد کمبودهای دارویی در سطح داروهای پرمصرف و حتی صادراتی همچون آنتی بیوتیک بودیم و حالا مساله از تولید کمی فراتر رفته و این نگرانی وجود دارد که معضلات صنعت دارو به کیفیت محصولات ضربه بزند. ضربه ای که نه تنها شرکت ها به سمت کاهش تولید هرچه بیشتر و در نهایت ورشکستگی هدایت می کند بلکه به طور کلی باعث کاهش اعتماد مردم تولیدات داخلی می شود. مشکلاتی که اگر برای آن از امروز چاره اندیشی نشود بحرانی بزرگ در آینده ایجاد می کند.
نظر شما