دستمزد کارگران قالیشویی آب رفت؛ وقتی قوانین نادیده گرفته می شود

عارف اصفهانی؛ بازار: چند کیلومتر دورتر از اصفهان کارخانه های قالی شویی حالا برو و بیایی برای خود پیدا کرده اند، دیدن قالی های آویزانی که بر اندام خیسشان ترکه تنظیف می خورد، مژده رسیدن بهار و شور نوروز را تداعی می کند.

این روزها به خستگی کارگرانی وصله می شود که با وجود دو برابر شدن هزینه شستشو دستمزدشان تغییر چندانی نکرده است و با وجود بالا رفتن قیمت شستشوی قالی اما مزد اندکی می گیرند. گویا این کارگران نام و نشانی در فهرست آیین نامه های کار جایی ندارند.

وارد کارخانه که می شوی بوی نم الیاف خیس و قالی های نمناک شامه‌ات را قلقلک می‌دهد، قالی ها پهن شده اند روی قلوه سنگ هایی انبوه تا نم آخرشان هم در آفتاب بی رمق اسفندماه رخت بربندد.

احسان، از سه سال پیش اینجاست، او در گفت و گو با بازار از وضعیت بد کارگرانی می گوید که در این کارگاه ها مشغول به کار هستند. با اکراه حرف می زند و وقتی می رسد به بحث دستمزد، اخم هایش درهم می رود.

وی می گوید: دستمزد کارگران اینجا گاهی هم اندازه شستشوی قالی ها می شود و این برای کسانی که در یک ماه آخر سال تنها برای ۳۰ روز کاری استخدام می شوند شغل دائمی محسوب نمی شود.

وی ادامه می دهد: امثال کسانی که یکی دو ماهه در این کارگاه مشغول به کار می شوند کم نیست؛ وقتی زمان بره کشان قالی شویی می شود تعداد نیروها زیاد می شود و پس از آن با اندک دستمزدی که به آنها تعلق می گیرد مجبورند کار را ترک کنند.

کارگران سیاهی که مشمول قوانین اداره کار نیستند

این کارگر کارگاه قالیشویی تاکید می کند: اکثر کسانی که به این کار تن می دهند، اتباع خارجه هستند، کارگران سیاهی که گاهی مجوز بودن در اصفهان را هم نداشته و به همین خاطر جزو قوانین اداره کار قرار نمی گیرند، گرچه به غیر از آنها ایرانی هایی هم هستند که به واسطه تقاضای زیاد کار و بیکاری همین یکی دو ماه را هم غنیمت می شمارند و در کارگاه های قالی شویی مشغول می شوند.

وی ادامه می دهد: کار کردن در کارگاه قالی شویی نیاز به سلامت دارد؛ اینکه بتوانی بوی گاز کلر و مواد شیمیایی مختلف را تحمل کنی و دم و بازدمت دچار مشکل نشود. کار از ۸ صبح شروع می شود و اواخر اسفندماه گاهی تا ۱۲ شب هم ممکن است طول بکشد.

علی از دیگر کارگران این قالیشویی است که به خبرنگار بازار از سختی های کار می گوید: کارفرماها در این کارخانه واقعا کارگران را استثمار می کنند. آنها بدون اینکه حداقل حقوق را در نظر بگیرند، ترجیح می دهند که با به خاطر سود بیشتر دستمزدها را کم کنند.

وی ادامه می دهد: بیشتر افرادی هم که سابقه زیادتری به نسبت موقتی ها دارند نه بیمه دارند و نه حقوق پایه؛ کارفرما حق را به خود می دهد و می گوید «هزینه ها بالا است».

کارگران می گویند که «مجبوریم؛ اگر شکایت کنیم شغلمان را از دست می دهیم و بیمه هم نیستیم که بخواهیم چیزی را ثابت کنیم» و به همین خاطر است که ترجیح می دهند با همین دستمزد ناچیز بسازند و بسوزند

علی با اشاره به اینکه هزینه های قالیشویی شامل مواد شوینده می شود و آب و برق و تجهیزاتی که او باید آنها را نو کند، تصریح می کند: همین ها می شود دستاویز صاحبان کارگاه و کارخانه و بهانه هایی که به گرانی گره می خورد تا حق کارگران پرداخت نشود اما کارگران می گویند که «مجبوریم؛ اگر شکایت کنیم شغلمان را از دست می دهیم و بیمه هم نیستیم که بخواهیم چیزی را ثابت کنیم» و به همین خاطر است که ترجیح می دهند با همین دستمزد ناچیز بسازند و بسوزند.

چشمهای پف کرده علی و همکارانش نشان می دهد که این روزها سرشان شلوغ تر از همیشه است. هر جا که نگاه می کنی فرش های گوناگونی با طرح و رنگ های مختلف به چشم می آیند.

چند کارگر در فضای سرپوشیده کارگاه مشغول شستن فرش اند. هیچ چیز خبر از کارگاهی مجهز و مدرن ندارد. در جاهای مختلف این کارگاه دستگاه های ناآشنایی به چشم می آید و کارگران کار شستن فرش ها را تمام می کنند و بیرون می روند.

دو دستگاه دیگ یا آبگیر در دو طرف سالن بیرون کارگاه زیر آفتاب ایستاده اند و شبیه ماشین لباسشویی کار می کنند؛ فرشها توی دستگاه جا می گیرند تا با هر غرشی آب نو و کهنه جایشان را بهم بدهند و نمدار و تمیز از آن خارج شوند. آب و کف رنگین فرش های شسته شده نقاشی درهم برهمی را روی زمین کشیده است. بماند که مرحله اول یعنی شلاق زدن فرش ها از سخت ترین کارهایی است که قبل از شستشو انجام می گیرد.

مشکلات اقتصادی و چند برابر شدن قیمت ها

صاحب کارگاه که اکنون به عنوان کارآفرین هم به شمار می رود از گرانی ها گله می کند و می گوید: به دلیل مشکلات اقتصادی که در کشور وجود دارد، طی یکسال همه چیز سه الی چهار برابر می‌شود، ولی قیمت‌های ما همچنان در طول یکسال ثابت می‌ماند.

علی عقیلی در گفت و گو با بازار می گوید: با توجه به افزایش قیمت‌ها نیاز داریم تا با توجه به تورم موجود، بتوانیم تعرفه خدمات این بخش را بیشتر کنیم اما در حال حاضر مشکلات مالی زیادی برای ما به وجود آمده است، به طوری که هزینه‌ها با میزان درآمدهای ما یکسان نیست و ضررهای مالی زیادی به ما وارد شده است.

وی از افزایش قیمت این صنف در سال جاری خبر داد و گفت: در حال حاضر شستشوی فرش‌های ماشینی متری ۱۰ هزار تومان است که در گذشته به تفکیک تراکم محاسبه می‌شد.

به گفته این فعال اقتصادی اکنون شستشوی فرش دستباف حدود متری ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان است و فرش های ماشینی هم متری ۱۵ هزار تومان است.

صدای چرخ و دنده دستگاه ها و صدای ضربه زدن های دستگاه ملودی ناهنجاری را در کارگاه راه انداخته، صدا به صدا نمی رسد و کارگرها وقتی می خواهند باهم حرف بزنند تقریبا فریاد می زنند.

پرداخت هر نوع خسارت فرش بر عهده کارگر!

تضاد طبقاتی برای کارگران او و قیمت قالی های اینجا خوب پررنگ است، وقتی که دست می کشد روی زمینه قرمز و لچاک و ترنج فرش، نرمی ابریشم به او می فهماند که جایش کجاست. بعضی از فرش ها حتی به قیمت یکسال دستمزد کارگران قالی شویی آب می خورد.

صاحب کارگاه می گوید: با کارگرها از همان روز اول طی می کنیم که اگر خسارتی به فرش ها وارد شد خودشان تقبل کنند.

این صحبتها در حالی بیان می شود که طبق قانون، امنیت کارگران و کارگاه باید تامین شود چیزی که اینجا که کارگران قالی شویی با انواع مشکلات تنفسی و ریوی مواجه اند کمرنگ است.

عدم توانایی کارفرما و نابرابری عرضه و تقاضا

دبیر اجرایی خانه کارگر استان اصفهان در این رابطه می گوید: هر ساله شاهد عدم تناسب سبد هزینه زندگی و افزایش مزد هستیم که تحریم‌ها، عدم توانایی کارفرما و نابرابری عرضه و تقاضا در آن موثر است.

تا زمانی که اکارگران ادعایی نداشته باشند و پنهان بمانند، کاری نمی شود برای پایمال شدن حقوق آنها کرد، شرایط اقتصادی نامناسب قرار می گیرد،تأثیر مستقیمی بر وضعیت مزدبگیران دارد و هر روز وضعیت آنها بدتر از پیش می شود

اصغر برشان به عنوان یکی از کسانی که متولی حقوق کارگران محسوب می شود در گفت و گو با بازار و در پاسخ به این سوال که وضعیت مزد بگیران و کارگران در کارگاه ها به بدترین شکل ممکن است و آیا قوانین کار در این زمینه خط مشی مشخصی دارد یا خیر می گوید: متاسفانه تا زمانی که این کارگران ادعایی نداشته باشند و پنهان بمانند، کاری نمی شود برای پایمال شدن حقوق آنها کرد.

وی ادامه می دهد: شرایط اقتصادی نامناسب، تأثیر مستقیمی بر وضعیت مزدبگیران دارد و هر روز وضعیت آنها بدتر از پیش می شود.

این فعال کارگری ادامه می دهد: نمی توانیم به کارگران حق ندهیم به این خاطر که آنها نگران بیکار شدن هستند و برای همین اقدام به شکایت نمی کنند.

هم اکنون در عرصه قالیشویی میزان تقاضا با عرضه کار در یک کفه ترازو قرار نمی گیرد و بنابراین برخی از کارفرمایان هم از این مساله استفاده کرده و به نفع خود قوانین کار را زیرپا می گذارند و با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال از زیر بار پرداخت عیدی و پاداش شانه خالی می کنند، موضوعی که مشخص است از چشم مسئولان مربوطه دور نمانده اما مشخص نیست که چرا در این ارتباط چاره جدی اندیشیده نمی شود!