بازار؛ گروه استانها: نقش شرکت پشتیبانی امور دام در سال جاری به واسطه خریداری محصولاتی مانند گوشت قرمز و سفید برای حمایت از تولیدکنندگان و کنترل عرضه و تقاضا در بازار بسیار پررنگ بود. پس از آزادسازی نرخ ارز و افزایش چند برابری محصولات پروتئینی تقاضا در بازار به میزان قابل توجهی کاهش یافت و به این ترتیب شرکت پشتیبانی و امور دام اقدام به خرید این محصولات از تولیدکنندگان کرد. و حالا این روزها که گوشت قرمز به بالاترین قیمت خودش رسیده این شرکت با توزیع گوشت منجمد سعی در تنظیم و کنترل بازار دارد.
به اعتقاد کارشناسان توزیع گوشت و مرغ منجمد اگر چه می‌تواند تا حدی از تنش بازار بکاهد و سفره برخی اقشار را پر کند، اما در واقعیت بسیاری از افراد حتی توان تهیه این محصول پروتئینی یارانه ای را هم ندارند و به این ترتیب گوشت از سبد غذایی آنها حذف شده است.
این شرایط علاوه بر مصرف کننده، تولید کننده را هم با چالش روبرو کرده است و دور از انتظار نیست که در آینده ای نزدیک واحدهای تولیدی کوچک و ضعیف تر دام و طیور به مرور زمان زیر بار تامین هزینه ها کمر خم کنند و از چرخه تولید حذف شوند و این صنعت در استان و کشور به سمت ورشکستگی برود.
مدیریت میزان تولید بر اساس نیاز، با ساختار متشکل موجود کار بسیاری دشواری است زیرا حدود ۲۴ هزار واحد مرغداری در سطح کشور وجود دارد
این وضعیت نشان می دهد که دخالت دولت در تنظیم بازار و تعیین قیمت دستوری نمی تواند عرضه و تقاضا را به تعادل برساند و رضایت مصرف کننده و تولید کننده را در پی داشته باشد. «محمدرضا جامی» مدیر کل امور پشتیبانی دام استان گلستان در این راستا معتقد است در کشور های دیگر بخش خصوصی با در اختیار داشتن امکانات، بازار را به قیمت مناسب تنظیم و تولیدات مازاد را صادر می کند اما در ایران برای مدیریت این فضا از ظرفیت بخش دولتی استفاده می شود. مشروح این گفتگو را در زیر بخوانید.
* وظیفه پشتیبانی امور دام در تامین فرآورده و نهاده های این بخش چیست؟
تامین ذخایر راهبردی کشور وظیفه اصلی و ذاتی شرکت پشتیبانی امور دام است و با توجه به حجم مشخص، نهادها و فرآورده های دامی تامین می شو اولویت این شرکت ذخیره سازی نهاده و فرآورده های دامی بوده و در مواقعی وظیفه خرید دام و طیور را از تولید کننده دارد که این اقدام تنها در زمان کاهش تقاضا انجام می شود همچنین در صورت کمبود یا افزایش افسارگسیخته قیمت ها در بازار خرید متوقف شده و با عرضه محصولات تلاش به بازار می کنیم.
* چرا نمی توانیم بر اساس مصرف، تولید را ساماندهی کنیم؟
مدیریت میزان تولید بر اساس نیاز، با ساختار متشکل موجود کار بسیاری دشواری است زیرا حدود ۲۴ هزار واحد مرغداری در سطح کشور وجود دارد که سازماندهی این واحد های خرد کار بسیار دشواری است و این مسئولیت به عهده تشکل هاست که باید بر مرغداری ها احاطه داشته باشند. در کشور های دیگر بخش خصوصی با در اختیار داشتن امکانات، بازار را با قیمت مناسب تنظیم و تولیدات مازاد را صادر می کند اما در ایران برای مدیریت این فضا از ظرفیت بخش دولتی استفاده می شود.
* میزان ذخایر فرآورده و نهاده های دامی چقدر است؟
در پی مردمی سازی نظام پرداخت یارانه ها و با افزایش قیمت مرغ با کاهش خرید مردم روبرو بودیم. به همین دلیل نسبت به سال گذشته میزان تامین و خرید گوشت مرغ منجمد برای تنظیم بازار استان، پنج برابر افزایش پیدا کرد و ذخایر از حدود دو هزار تن به ۱۱ هزار تن رسید که این میزان مرغ با قیمت ۵۵۰ میلیارد تومان از تولید کنندگان خریداری شد که البته ۷۰ درصد مرغ خریداری شده از نوع سویه ایرانی آرین است و برای حمایت از تولید با قیمت ۱۲ درصد بیشتر از سایر سویه ها از تولید کنندگان خریداری شد.
معمولا تامین ذخایر مرغ منجمد از ماه مهر آغاز و تا دی ماه ادامه دارد اما امسال این اقدام از فروردین آغاز شد و تاکنون ادامه دارد بر این اساس به لحاظ تامین نهاده هیچ مشکلی در سطح استان وجود ندارد و هر میزانی که جهاد کشاورزی تقاضا کند برای استان سهمیه در نظر گرفته می شود.
خرید دام از مرداد ماه آغاز شده و قرار داد بر اساس خرید نقدی منعقد می شود اما به دلیل عدم پیش بینی شرایطی که به وجود آمد و کمبود نقدینگی، ستاد تنظیم بازار با مجوزی که از وزارت خانه دریافت کرد، مقرر شد مطالبات دامداران در قالب نهاده پرداخت شود
از آنجایی که تکلیفی برای خرید دام زنده برای ما وجود نداشت، امسال جزو معدود سال هایی بود که حدود ۳۷۰ تن از بهترین گوشت های منجمد گوسفندی و گوساله ای با قیمت ۷۲ میلیارد تومان از تشکل های دامداران و عشایر خریداری شد با توجه به حجم خوب ذخایر موجود، آمادگی تامین نهاده کل تولید کنندگان استان را داریم و هیچ نگرانی در این زمینه وجود ندارد. نهاده توزیعی استان از سال ۹۵ تا سال ۱۴۰۰ از ۶۰ هزار تن در سال به ۳۶۰ هزار تن افزایش پیدا کرد و حجم ذخایر استان از حدود ۲۰ هزار تن به ۱۰۰ هزار تن رسید که در این راستا بخش خصوصی بسیار کمک کننده بود.
* آیا پشتیبانی امور دام برای تامین ذخایر از مرغداری‌ها و دامداری‌های خُرد هم خرید کرده است؟
ساختار تولید استان گلستان در بخش طیور اغلب خُرد است و بیشتر از هزار واحد تولیدی در استان وجود دارد و این مسئله در بخش دام هم به همین صورت و یا خُرد تر است. به همین دلیل امکان اینکه پشتیبانی امور دام با این حجم از مرغداری و دامداری وارد قراردارد شود، وجود ندارد.
عموما کارکرد تشکل ها ساماندهی تولیدکنندگان است که سه دستگاه ناظر هم بر عملکرد آنان نظارت دارند. در زمانی که امور دام اقدام به خرید تولیدات دام و طیور کرد، این تشکل ها، تولید کنندگان متقاضی برای فروش را ثبت نام کرده و اسامی آنها را به پشتیبانی امور دام ابلاغ کردند که کشتار آنها به نوبت انجام می شد. بر این اساس به صراحت می گویم که هیچ تقاضای اجابت نشده ای برای خرید دام سبک و سنگین وجود ندارد.
در مورد خرید گوشت مرغ هم با اتحادیه مرغداران استان قرارداد منعقد شده و تحت همین قرارداد کشتار انجام می شد اما با واحدهای تولیدی بزرگ به طور مستقیم قرارداد بسته شد. امروز در استان ۱۴ کشتارگاه صنعتی فعال وجود دارد که همه آنها قابلیت خرید مرغ منجمد را ندارند. عامل محدود کننده در حجم خرید، تونل انجماد کشتارگاه بوده و به اندازه ای می توانیم خریداری کنیم که تونل انجماد بر اساس قوانین دامپزشکی بتواند عمل انجماد را انجام دهد و به همین دلیل نمی توان بیش از ۱۵۰ تن مرغ را خریداری کرد.
پیش بینی قیمت مرغ به صورت صد درصد امکان پذیر نیست زیرا از میزان تولید سایر استان ها بی اطلاع هستیم
بسیاری از کشتارگاه‌ها زنجیره تولید هستند و تولیدات خود را در قالب منجمد تحویل می دهند و کمتر می توانند به تشکل‌ها سرویس دهند از این رو باید تشکل‌ها برای رفع مشکل زیرساخت صنعت، یک کشتارگاه مخصوص و همچنین یک کارخانه خوراک دام داشته باشند.
* دلیل تاخیر در پرداخت معوقات دامداران چه بود؟
خرید دام از مرداد ماه آغاز شده و قرار داد بر اساس خرید نقدی منعقد می شود اما به دلیل عدم پیش بینی شرایطی که به وجود آمد و کمبود نقدینگی، ستاد تنظیم بازار با مجوزی که از وزارت خانه دریافت کرد، مقرر شد مطالبات دامداران در قالب نهاده پرداخت شود. برای دام سنگین نیاز به نهاده وجود داشت اما در دام سبک دریافت نقدینگی از اهمیت بیشتری برخوردار بود به همین واسطه فرایند تحویل نهاده به زنجیره تولیدی که متقاضی خرید بودند به دلیل طی یک پروسه اداری باعث تاخیر در تسویه شد. اما برای جبران این تاخیر قرار شد به این دامداران نهاده با مهلت پرداخت سه ماهه فروخته شود.
* با توجه به شرایط فعلی افق بلندمدت صنعت دام و طیور را چگونه ارزیابی می کنید؟
تولید کننده همیشه به دنبال فروش تولید به قیمت بسیار مناسب است اما در حال حاضر با توجه به چندین برابر شدن هزینه ها قادر به ادامه دادن نیست. در اصل تولید کننده باید به اندازه کشش بازار تولیدات داشته باشد و مازاد آن صادر شود اما در حال حاضر به دلیل عدم وجود بازار صادراتی نباید تولید مازاد انجام شود.
قیمت گوشت در روزهای اخیر به شدت افزایش یافته و دلیل آن کاهش تولید و به تبع آن کاهش عرضه است. صنعت دام در ایران مثل سایر کشورها نیست زیرا متکی به نهاده ها و نرخ ارز است ضمن اینکه دامداران ما توان کشت علوفه را ندارند و این اتکای محض به نهاده های دامی باعث افزایش قیمت تمام شده می شود در صورتی که صنعت طیور در مدار ضرر باشد بخشی از تولید کننده ها به ناچار از چرخه تولید خارج می شوند و در حقیقت این پوست اندازی قابل انتظار بود. به مرور زمان تولید کنندگان ضعیف برای بقا زیر مجموعه تولید کنندگان قوی قرار خواهند گرفت.
پیش بینی قیمت مرغ به صورت صد درصد امکان پذیر نیست زیرا از میزان تولید سایر استان ها بی اطلاع هستیم به همین دلیل باید این پیش بینی در سطح کلان صورت بگیرد که به همین منظور وزارت جهاد کشاورزی اتحادیه سراسری مرغداران را موظف به تنظیم بازار گوشت مرغ کرد اما این وظیفه از توان اتحادیه خارج بود و نتوانست به درستی از عهده آن بربیاید.
نظر شما