تهمینه غمخوار؛ بازار: ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در حال حاضر در چین به سر می برد. سفر وی به پکن بنا به دعوت رسمی همتای چینی خود، بطور گسترده در کانون توجه رسانه های جهان قرار گرفته؛ در حالی که بیانگر اهمیت این رویداد نه تنها در عرصه روابط دوجانبه، بلکه در عرصه بین المللی است و بسیاری درصدد هستند تا بدانند، این چه دستاوردهایی به همراه خواهد داشت؟ موضوع قرارداد ۲۵ساله، مهم‌ترین موضوعی است که در بطن سفر رییس‌جمهور ایران به چین نهفته است.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع روابط و مشارکت راهبردی ایران و چین، خبرنگار بازار گفتگویی با «محمد رضا منافی»، کارشناس مسائل جنوب شرق آسیا انجام داده که در ادامه می خوانیم.
* بر اساس گفته های وزیر اقتصاد، رابطه ایران و چین طی چند هزاره گذشته هیچ نقطه تاریک و پرتلاطمی را شاهد نبوده و دو ملت در دوره های مختلف استراتژی هایی را جهت بهره مندی از ظرفیت های طرفین طراحی و به کار گرفته اند. با توجه به سفر رئیس جمهور به چین، هدف از این سفر چیست و دو کشور چگونه در جهت بهره مندی از روابط برد_برد گام برداشته اند ؟
زمانی که در روابط بین الملل، رئیس جمهور یا رهبر هر کشوری به کشور دیگر سفر می کند، این موضوع به خودی خود، به معنای یک گام بزرگ در مسیر توسعه روابط است. در حال حاضر هم، این اتفاق رخ داده است. رئیس جمهور ایران به چین سفر کرده که همین سفر و حتی بدون درنظر گرفتن اسناد همکاری امضا شده و گفتگوهای صورت گرفته، یک عامل مهم در توسعه روابط دوجانبه در نظر گرفته می شود.
نکته بعدی این است که در تاریخ روابط طولانی ایران و چین، هیچ سوء سابقه ای دیده نشده، به طوری که قرن هاست که این دو تمدن آسیایی، دارای روابط مردمی، اقتصادی و فرهنگی با یکدیگر بوده اند و تاریخچه این روابط به چندین هزار سال گذشته و ماجرای جاده ابریشم بر میگردد.
ایران و چین دو اقتصاد مکمل هستند و چین در حوزه صنعت، فناوری و اقتصاد حرف اول را در دنیا می زند، در مقابل ایران هم، به لحاظ منابع انرژی و معدنی که به شدت مورد نیاز چین است، جزء چند کشور اول جهان در نظر گرفته می شود
لذا، موضوعی که شما در صورت سوال به نقل از وزیر اقتصاد نقل مطرح کردید، بیانگر آن است ایران و چین دو اقتصاد مکمل یکدیگر هستند. چین در حوزه صنعت، فناوری و اقتصاد حرف اول را در دنیا می زند، در مقابل ایران هم، به لحاظ منابع انرژی و معدنی که به شدت مورد نیاز چین است، جزء چند کشور اول جهان در نظر گرفته می شود. بنابراین، جمهوری اسلامی ایران می تواند در حوزه انرژی و مواد اولیه نیازهای چین را تامین کند و چینی ها هم در حوزه فناوری و صنعت تامین کننده نیازمندیها و خواسته های ایران باشند. بر همین اساس، این اقتصاد مکمل بودن علاوه بر قرابتهای فرهنگی و دوستی های تاریخی، می تواند نقش تعیین کننده ای در توسعه روابط دوجانبه داشته باشد.
* رئیس‌جمهور چین اعلام کرده که همکاری با ایران را در هر شرایطی حفظ می‌کنیم. او در دیدار با همتای ایرانی خود اظهار کرد که صرف نظر از هرگونه تحولات منطقه‌ای و بین المللی، چین دوستی و همکاری خود با ایران را به طور استوار و تزلزل‌ناپذیر حفظ خواهد کرد. ارزیابی شما از این سخن چیست ؟
بله رئیس جمهور چین اعلام کرد که همکاری با ایران را در هر شرایطی حفظ می‌کنیم؛ ضمن اینکه چین همکاری با ایران را در حوزه طرح یک کمربند_یک جاده را نیز ادامه خواهد داد و ایران در اجرای این پروژه سهیم است. این صحبتها حاوی پیامی هم برای ایران و همچنین کل جهان است؛ بدین معنا که شی جین پینگ قصد دارد تا پس از اتقاقی که در یک تا دو ماه گذشته در عربستان رخ داد، یک اطمینان دوباره ای به ایران داده و اعتمادسازی مجددی با جمهوری اسلامی داشته باشد.
صحبتهای شی جین پینگ یک نوع اطمینان بخشی به جمهوری اسلامی است که هر اتفاق منطقه ای از جمله همان گفتگوها با اعراب، هیچ خلل و تزلزلی در روابط و شراکت راهبردی چین با ایران وارد نخواهد کرد
در خصوص آنچه در عربستان رخ داد و برخی از مفاد تفاهمنامه ای که چینی ها با کشورهای اعراب امضا کردند؛ ایران به شدت معترض بود و بر همین اساس در همان زمان سفیر چین را دعوت کرد و از او خواست تا مراتب نگرانی و انتقاد ایران را به دولت چین منتقل کند. در همین راستا، چینی ها دقیقا به این موضوع توجه کرده و آن را جدی گرفتند، به طوری که صحبتهای امروز شی جین پینگ یک نوع اطمینان بخشی به جمهوری اسلامی است که هر اتفاق منطقه ای از جمله همان گفتگوها با اعراب، هیچ خلل و تزلزلی در روابط و شراکت راهبردی چین با ایران وارد نخواهد کرد.
چین به خوبی نسبت به ظرفیتهای جغرافیایی، ترانزیتی، معدنی و انرژی ایران آگاه و بسیار باهوش تر از آن است که بخواهد فرصت توسعه روابط با جمهوری اسلامی را به آسانی از دست بدهد
چین در طول سالهای اخیر سیاست خارجی متوازن و متعادلی را پیش برده و بارها اعلام کرده که روابط خود با هر کشوری علیه هیچ کشور ثالثی نیست. چینی ها، به طور هم زمان روابط خوبی به لحاظ اقتصادی با اروپا دارند، در حالی که در حال توسعه روابط با کشورهای افریقایی، اعراب خاورمیانه و روابط نزدیک با ایران هستند. در واقع، چین برای تامین نیازهای و منافع ملی خود با تمام کشورهای دنیا تعاملاتی را برقرار کرده و به خوبی نسبت به ظرفیتهای جغرافیایی، ترانزیتی، معدنی و انرژی ایران آگاه و بسیار باهوش تر از آن است که بخواهد فرصت توسعه روابط با جمهوری اسلامی را به آسانی از دست بدهد.
* با توجه به اشاره شما به ابتکار چینی، گنجاندن ایران در طرح یک کمربند یک جاده چین، تا چه اندازه هم برای ایران و هم چین اهمیت دارد ؟
بنده، جواب این سوال را با تاکید فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص ظرفیتهای ایران در حوزه ترانزیت پاسخ می دهم. در چند ماه گذشته، رهبر انقلاب این عبارت را به کار بردند که با توجه به اینکه ایران یک چهارراه ترانزیت راهبردی محسوب می شود، نیاز به توسعه شبکه های ریلی در جهت تبدیل شدن به قطب مهمتر ترانزیتی در منطقه دارد و باید این موضوع تقویت شود.
چینی ها به خوبی به این موضوع واقف هستند و می دانند که برای ارسال و انتقال کالاهای خود به غرب آسیا، خاورمیانه، افریقا و حتی منطقه مدیترانه و اروپا، عبور از مرزهای زمینی و از ایران به طور خاص، کوتاهترین، امن ترین و مقرون به صرفه ترین مسیر برای آنها است. در حال حاضر، کشتی های چینی به منظور آنکه کالاهای خود را به کشورهای خلیج فارس یا اروپا برسانند، باید مسافت ۱۲ تا ۱۳ هزار کیلومتر اقیانوس هند را طی کنند، در حالی که از طرفی دارای چالشها و مشکلاتی با هند هستند و علاوه بر دوری مسافت و غیر اقتصادی بودن، زمانی ممکن است اقیانوس هند برای آنها ناامن شود.
لذا، از آنجایی که چین به دنبال مسیرهای جایگزین می گردد، درصدد تقویت و توسعه طرح یک کمربند_یک جاده است. در این میان، پکن نمی تواند از ایران به عنوان یک چهارراه ترانزیت منطقه ای چشم پوشی کند. در مقابل ایران هم از این طرح و ابتکار چینی ها استقبال و بارها اعلام کرده که تمایل دارد در این طرح مشارکت داشته باشد؛ چرا که منافع ملی جمهوری اسلامی ایجاب می کند تا به این طرح بپوندد.
* با توجه به اینکه چین از بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران است و کشورمان می‌تواند منابع ارزی قابل توجهی از قبال صادرات به دست آورد، این تعاملات فرصت مناسبی است که از ظرفیت فناوری و تکنولوژی چینی در پروژه‌های اولویت دار استفاده کنیم که فهرست پروژه‌ها نهایی در این مورد نهایی شده است. مشارکت راهبردی ایران و چین بر اساس سند ۲۵ ساله تا چه اندازه با توجه به تحریمهای غرب عملیاتی خواهد شد ؟
صحبت رئیس جمهور چین در خصوص حفظ روابط با ایران صرف نظر از تحولات منطقه ای و بین المللی، علاوه بر پیامی که پیشتر عرض کردم، دارای پیامی برای تحریم کنندگان نیز هست، زیرا تحریم ها هم بخشی از این تحولات بین المللی هستند که به طور غیر قانونی از طرف امریکا هم علیه ایران و هم چین اعمال شده اند. لذا، اگر چین می خواست تحت تاثیر این تحریم ها قرار بگیرد، امروز خریدار اول نفت و شریک تجاری ایران نبود و این سند همکاری جدید را با جمهوری اسلامی امضا نمی کرد.
بنابراین، چینی ها ثابت کرده اند که برخلاف کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای آسیایی که از امریکاییها حرف شنوی داشته و از آنها پیروی می کنند، بسیار مستقل عمل می کنند و با کشورهایی که منافع ملی آنها از طریق آنها از جمله ایران تامین می شود، توافقات خود را اجرایی کرده و عملا سندی را به امضا نمی رسانند که قابلیت اجرایی نداشته باشد.
* علاوه بر تلاش دولت‌ها در اتقای روابط تجاری دوجانبه، تا چه اندازه بخش خصوصی دو کشور می‌تواند در توسعه روابط فی‌مابین تاثیر گذار باشند ؟
در تمامی کشورها این بخشهای خصوصی هستند که موتور محرک اقتصاد و پویایی حوزه تجارت و تولید کشورها محسوب می شوند. متاسفانه این موضوع در ایران ضعیف بوده است. با این وجود، زمانی سند همکاری ۲۵ ساله میان ایران و چین به طور ایده آل محقق خواهد شد که به بخش خصوصی میدان داده شده و بخش خصوصی به طور جدی وارد عمل شود؛ زیرا چندین بند از این سند، مرتبط با حوزه انرژی، حمل و نقل، حوزه ریلی و صنایع بزرگ است که تمامی این موارد می توانند زمینه های بسیار خوبی برای فعالیت بخش های خصوصی باشند.
به طور مثال، ایران دارای یک ضعف بزرگ در سیستم حمل و نقل ریلی است؛ به طوری که قطارهای فرسوده، قدیمی، کم سرعت و تا حدودی ناایمن قابل مشاهده هستند. در مقابل، چینی ها به پیشرفته ترین کشور در صنعت ریلی پرسرعت تبدیل شده اند و قصد دارند قطارهای پرسرعت خود را برای اندونزی نیز عملیاتی سازند.
حال با توجه به تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر تقویت شبکه ریلی کشور، ایران به شدت به این فناوری و کمک چین نیاز دارد. حتی قطارهای سریع السیر چینی می توانند به راحتی جای تحریمهای هوایپمایی غرب و امریکا علیه ایران را پر کنند و این موضع از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
نظر شما