انحصارگرایی در تراکتورسازی کیفیت را زیر گرفت| ضرورت تدارک امکان واردات تراکتورهای روز دنیا

بازار؛ گروه کشاورزی: ادوات، تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی یکی از اصلی ترین و جزء لاینفک این بخش است که به روز بودن آن موجب می شود تا کشاورزان و بهره برداران بخش کشاورزی از همتایان خود در کشورهای توسعه یافته جا نمانند و بیشترین عملکرد را از فعالیت خود ببینند. بر اساس این گزارش یکی از اصلی ترین تجهیزات و ماشین آلات در حوزه کشاورزی انواع تراکتورها است که بازاری پویا در سطح جهانی نیز دارد. در واقع بر اساس گزارشات منتشر شده جهانی در حالی که در سال ۲۰۱۷ هند ۳۱ درصد از کل فروش جهانی تراکتور را بر عهده داشته، چین نیز سهمی ۲۳ درصدی در این میان داشته است. نکته جالب توجه اینکه کشور همسایه ایران یعنی ترکیه نیز سهمی به میزان ۳ درصد در این فروش جهانی به خود اختصاص داده است. همچنین پیش بینی می شود در سال جاری میلادی (۲۰۲۳) میزان فروش تراکتور در سطح جهان به ۲ هزار دستگاه برسد. این در حالی است که درآمد خالص شرکتهای تراکتور سازی دنیا در سال ۲۰۲۱ به میزان ۱۲.۷ میلیارد دلار بوده است. از سوی دیگر بر اساس این گزارش شرکت های «جان دیر، میهاندار، AGCO، کویوتا و نیوهالند» از جمله برترین تولید کننده های انواع تراکتورها در دنیا محسوب می شوند. به طوری که جان دیر بیش از ۱۵ درصد بازار جهانی تراکتور را به خود اختصاص داده است و میهاندار هند سهمی ۱۰درصدی دارد. همچنین AGCO سهمی به میزان ۱۰ درصد از آن خود کرده است و شرکت کویوتای ژاپن نیز سهمی ۹.۴ درصدی دارد و نیوهالند نیز بیش از ۱۳ درصد از بازار جهانی تراکتور را از آن خود کرده است.

وزارت جهاد کشاورزی بر کیفیت تراکتورها تولیدی باید نظارت داشته باشد

بر اساس این گزارش در حالی که تراکتور یکی از اصلی ترین ماشین آلات مصرفی در بخش کشاورزی است و کشورهای توسعه یافته دنیا به عنوان پیشرو در این صنعت در پی ارتقای محصولات خود و داشتن سهم بیشتر از بازار جهانی هستند، به گفته کارشناسان وضعیت تولید تراکتور در کشور چندان جالب نیست و از سوی دیگر با ممنوعیت واردات تراکتور نمی توان چشم انداز مثبتی نسبت به عرضه محصولاتی با کیفیت بالا داشت. به عبارت دیگر در حالی که در بخش ادوات و تجهیزات کشاورزی همچون دنباله بندها تولید کننده های داخلی توانسته اند محصولاتی با کیفیت و کارایی بالا تولید کننده و ضمن تامین بازار داخل حتی محصولات خود را در دیگر کشورهای اطراف همچون عراق و افعانستان نیز عرضه کنند، در بخش تراکتور بسیار ضعف وجود دارد و تراکتور سازی ایران نتوانسته است آنچه مد نظر کشاورزان و نیاز کشاورزی کشور است را ارائه بدهد که این امر موجب نارضایتی کشاورزان شده است. محمد امین آسودار فعال بخش در این خصوص به بازار می گوید: وزارت جهاد کشاورزی مصرف کننده تراکتورها است پس خود وزارتخانه باید ناظر بر کیفیت آنها باشد.

آسودار همچنین معتقد است: بخش مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی ضعیف است و در حالی که باید بر فرایند تولید و کیفیتی که تراکتورسازی ارائه می دهد نظارت داشته باشد هیچ نماینده ای برای نظارت بر کیفیت تراکتورهای تولیدی ندارند.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر چون متولی اصلی در این حوزه وزارت جهاد کشاورزی است بایستی برای تامین رضایت مندی کشاورزان در خصوص کیفیت تراکتوری که از بازار داخل خریداری می کند، متخصصانی را بالای سر تراکتور سازها بگذارد که تراکتورهای تولیدی زیر نظر آنها بیرون بیاید. با این وجود به دلیل اینکه هیچ نظارتی از سوی وزارتخانه بر کیفیت تراکتورهای تولیدی که در بازار توزیع می شود وجود ندارد هر آنچه توسط تراکتور سازی ایران تولید می شود و با هر کیفیتی در بازار داخل عرضه می شود و در حالی که نارضایتی بهره برداران نیز ادامه دارد راه به جایی نمی برند.

انحصار در تولید و ممنوعیت واردات؛ عواملی که باعث می شود تراکتور سازی در حوزه کیفیت سرمایه گذاری نکند

محمد درخشان یکی دیگر از فعالان بخش ادوات کشاورزی که خود نماینده فروش تراکتور در یکی از استانها است در پاسخ بازار مبنی بر اینکه چرا کشاورزان اصولا از کیفیت تراکتور ایران ناراضی هستند و اصلی ترین نکاتی که می توان در حوزه تولید تراکتور به آن اشاره کرد کدام موارد است، می گوید: همیشه افزایش کیفیت برابر است با شرایط رقابتی؛ به این معنا که وقتی شما در یک بازار رقابتی قرار بگیرید ناچار هستید کیفیت محصول، خدمات و همچنین کیفیت عرضه را ارتقا بدهید تا بتوانید جذب مشتری داشته باشید.

وی افزود: وقتی ما در ایران یک شرکت تولید کننده داریم و واردات تراکتور را هم ممنوع کرده اند و لذا انحصارا یک شرکت باید تولید کند، آن شرکت هر آنچه را تولید کند به راحتی می تواند بفروشد؛ یعنی دلیلی ندارد که در حوزه کیفیت سرمایه گذاری کند.

درخشان خاطر نشان کرد: از طرف دیگر باز یک چرخه معیوب وجود دارد و همین تولید کننده انحصاری هم در ایران سود چندانی نمی کند به دلیل اینکه دولت یک شرایط قیمت گذاری سخت را به این شرکت تحمیل می کند و این شرکت هم به ناچار مجبور است از یکسری هزینه ها که عمدتا هم در حوزه کیفیت و خدمات به مشتری است بزند.

این فعال بخش معتقد است در نهایت دود همه این سیاست گذاری های غلط دولت چه در بخش قیمت گذاری تراکتور چه در عرصه ممنوع کردن واردات تراکتور در چشم کشاورز و صنعت کشاورزی ما می رود.

گلایه مندی کشاورزی از نبود تسهیلات خرید، توزیع نامناسب تراکتور در سطح استانها و پایین بودن تکنولوژی محصولات

یکی از مهمترین مواردی که در حوزه تراکتور مطرح است بحث اعطای تسهیلات مناسب برای خرید است که در این فرایند نیز بهره برداران با موانع بسیاری مواجه هستند. البته نکته ای که نباید از آن غافل شد این است که طی سالهای اخیر با توجه به تفاوت قیمت ها در بازار آزاد شاهد هستیم که تراکتور تبدیل به یک کالای سرمایه ای شده است و خریداران با این امید که تراکتور خریداری شده را در بازار آزاد با نرخ بالاتری بفروشند در تکاپوی گرفتن تسهیلات و خرید آن هستند. با این وجود درخشان معتقد است از اصلی ترین گلایه های کشاورزان مربوط به نبود تسهیلات برای خرید و همچنین توزیع نامناسب تراکتور در کشور است.

درخشان، صنعتگر بخش کشاورزی: نبود تسهیلات خرید تراکتور، پایین بودن تکنولوژی و همچنین توزیع نامناسب تراکتور در استانها اصلی ترین گلایه های کشاورزان و بهره برداران بخش کشاورزی است

وی در خصوص نامناسب بودن توزیع تراکتور در کشور می گوید: سهمیه بندی ها چندان درست نیست، به عنوان مثال از نظر اینکه ما در استان قزوین به شدت نیازمند تراکتورهای ۶سیلندر دو دیفرانسیل هستیم اما سهمیه ای که به استان می دهند بسیار محدود است و اصلا جوابگوی نیاز استان ما نیست. این باید کاملا کارشناسی شده سهمیه بندی شود اما این اتفاق نمی افتد. به عبارت دیگر مرکز مکانیزاسیون و شرکت تراکتورسازی که هر دو در سهمیه بندی موثر هستند باید دقت بیشتری در این حوزه انجام دهند.

این صنعتگر بخش کشاورزی در خصوص دیگر گلایه های کشاورزان در خصوص تراکتورهای تولیدی کشور گفت: در وهله دوم گلایه خریداران در خصوص پایین بودن تکنولوژی محصولات تولیدی است و همین موضوع باعث شده که کیفیت محصولات ساخت داخل ما آسیب ببیند که آن هم دلیل دارد.

وی ادامه داد: در واقع پایین بودن کیفیت تراکتورهای ساخت داخل به دلیل این است که شرکت تراکتورسازی بخشی از قطعات را قبلا از کمپانی های خارجی تامین می کرد و الان به دلیل تحریمها ناگزیر شده تمام اینها را از داخل تامین کند. بنابراین چون به خاطر قیمت گذاری دستوری، نمی تواند قیمت محصول اش را بالا ببرد ناگزیر است با کمترین هزینه نسبت به تامین قطعات خود اقدام کند.

درخشان افزود: در حقیقت این موضوع باعث شده که تامین کننده هایی که برای تراکتورسازی قطعه تامین می کنند قطعه با کیفیت تولید کنند. به عبارت دیگر از نظر تامین قطعه تراکتورسازی در مورد قطعاتی که در مجموعه خود تولید می شود مشکل کیفی ندارد و مشکل اصلی در بخش قطعاتی است که توسط تامین کننده های دیگر انجام می شود و کیفیت ندارد.

انحصارگرایی مانع ارتقای کیفیت و به روز شدن محصولات تراکتور سازی شده است

بر اساس این گزارش یکی از اصلی ترین دلایلی که از سوی فعالان و کارشناسان بخش برای دلایل اصلی پایین بودن کیفیت تراکتور ایران مطرح می شود همان بحث انحصاری بودن تولید است که موجب شده رقابتی برای کسب بازار وجود نداشته باشد. علی مرندی از فعالان بخش به عنوان یکی از منتقدان به کیفیت تراکتورهای تولیدی در کشور به بازار می گوید: اینکه شرایط تولید در همه بخشها سخت شده است و به نوعی استهلاک تولید بالا است امری است اجتناب ناپذیر که دامنگیر همه تولید کننده ها است. به همین دلیل اخیرا شاهد هستیم که برخی تولید کننده ها در همه حوزه ها اقدام به تعطیلی تولیدات خود می کنند و ترجیح می دهند فرایند تولید را در کشوری دیگر با شرایطی آسان تر ادامه بدهند.

وی ادامه داد: در واقع بنده خود به عنوان یک تولید کننده در حال انتقال بخشی از تولید خود به یکی از کشورهای همسایه هستم چرا که در این کشورها فرصت ها و امکانات ویژه ای برای من تولید کننده ارائه می دهند. در حالی که در کشور تولید به معنای چالش و مانع است.

مرندی خاطر نشان کرد: با این وجود اینکه یک تولید کننده انحصاری مانند تراکتورسازی به بهانه نبودن رقیب در بازار سعی در بهبود کیفیت خود نمی کند خود بحث جدایی است. به این معنا که اگر این انحصار شکسته شود و حداقل امکان وارد کردن محصولات روز دنیا به کشاورزانی که توان مالی خرید دارند داده شود قطعا شاهد ایجاد تحولاتی در حوزه تراکتورسازی کشور به خصوص در حوزه ارتقای کیفیت و به روز کردن محصولات خواهیم بود.