بازار؛ گروه آب و انرژی: کسری گاز کشور را به حالت نیمه تعطیل درآورده است. از جنوب تا شمال کشور از سیستان و بلوچستان و بوشهر تا اردبیل و آذربایجان به دلیل کسری گاز ادارات و مدارس و بانک هایشان تعطیل شده‌اند. بر اساس آنچه شرکت ملی گاز اعلام کرده از حدود ۸۴۸ میلیون مترمکعب گازی که به شبکه سراسری کشور گاز تزریق شده ۶۸۵ میلیون مترمکعب آنها فقط در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده مصرف شده است. هم زمان با کاهش شدید دما در بسیاری از شهرهای کشور ترکمنستان هم گازش را به روی ایران بسته است. حالا ایران مانده و زمستان سختی که به نظر می رسد مسئولین دولت سیزدهم هیچ برنامه ریزی برای مقابله با آن نکرده اند. فشار گاز در ۵ استان کشور به شدت افت کرده، گاز صنایع و پتروشیمی ها قطع شده و طبق اعلام شرکت بوتاش ترکیه صادرات گاز ایران به این کشور ۱۰ روز است که متوقف شده است. وزارت نیرو با اشاره به گازسوزبودن حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد نیروگاه‌های برق نسبت به کمبود برق هم هشدار داده و هم زمان با این هشدار برق بسیاری از اتوبان های تهران شب گذشته قطع شد. در این میان وزیر نفت هم در تازه ترین اظهارات خود از مردم خواسته که یکی از بخاری های خود را برای ۶ ساعت خاموش کنند و در خانه لباس گرم بپوشند.
به نظر می رسد که زمستان سختی که در تابستان امسال مسئولین برای اروپا پیش بینی می کرد، دامن ایران گرفته است. البته سخنگوی شرکت ملی گاز در گفتگو با بازار اعلام می کند که هیچ گونه قطعی گازی در کشور نداشتیم. با این وجود نگرانی ها برای تامین گاز همچنان وجود دارد طوری که جولایی مدیرعامل دیسپچینگ شرکت ملی گاز گفته که باید کپسول های گاز برای مصف کنندگان تامین شود.
اروپایی ها توانسته‌اند زمستان امسال را بدون مشکل خاصی سپری، تنش قیمت جهانی گاز را مهار کرده و بهای گاز را به زمان پیش از جنگ اوکراین برگردانند
در مقابل اما کشورهای اروپایی توانسته‌اند زمستان امسال را بدون مشکل خاصی سپری، تنش قیمت جهانی گاز را مهار کرده و بهای آن به زمان پیش از جنگ اوکراین برگردانند.
بحران گاز تا کی ادامه دارد؟
کمبود گاز در روزهای گذشته مدارس و ادارات استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، همدان، گلستان، خراسان، اصفهان، گیلان، ایلام، زنجان و... را تعطیل کرد. دامنه این تعطیلی‌ها به بخشی از استان‌های فارس، قم، سیستان و بلوچستان و حتی بوشهر رسید. کسری گاز به البرز و تهران هم رحم نکرد و ادارات این استان ها را هم به تعطیلی کشاند. با این وجود مسئولین شرکت گاز هر گونه قطعی گاز را رد می کنند. این در حالی است که فرماندار شهرستان خواف قطعی گاز در برخی از مناطق این شهر به دلیل افت فشار را تایید کرده است. از طرفی تصاویر منتشر شده در فضای مجازی هم نشان می دهد که گفته های مسئولین شرکت گاز خیلی با واقعیت هم خوانی ندارد. همچنین فرماندار تایباد و رئیس ستاد بحران تربت جام هم گفته که گاز چهار روستای قادرآباد، رضاآباد، حسن‌آباد، یاقوتین با جمعیت حدود هزارو هشتصد خانوار قطع شده است. همچنین برخی از رسانه ها از قطعی گاز در شهرهای آمل، بابل و بهشهر و گلوگاه خبر می دهند.
اما با توجه به پیش بینی های سازمان هواشناسی مبنی بر ورود سامانه بارشی به کشور و کاهش شدید دما و تداوم سرما تا ۱۰ روز آینده بحران گاز حالا حالا مهمان خانه های ما بوده و احتمال قطعی های بیشتر در روزهای آینده هم وجود دارد. در این میان مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز هم گفته رقم مصرف را به زیر ۵۷۰ میلیون متر مکعب در روز برسانیم تا از این اوضاع خارج شویم، یعنی باید ۱۰۰ میلیون متر مکعب کمتر از میزان کنونی مصرف داشته باشیم.
با توجه به پیش بینی های سازمان هواشناسی مبنی بر ورود سامانه بارشی به کشور و کاهش شدید دما و تداوم سرما تا ۱۰ روز آینده بحران گاز حالا حالا مهمان خانه های ما بوده و احتمالی قطعی های بیشتر در روزهای آینده هم وجود دارد
البته تداوم بحران گاز به یک هفته و یک ماه و یک فصل محدود نمی شود. فریدون اسعدی کارشناس انرژی پیشتر گفته بود که در صورت عدم سرمایه گذاری، میزان تولیدات پارس جنوبی تا ۱۴ سال دیگر به نصف می رسد. از طرفی احمد زراعت‌کار، رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه‌وبودجه ایران هم گفته «کشور حداقل تا ۲۰ سال دیگر درگیر بحران کمبود گاز است.»
رضا پدیدار رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران هم گفته که «میادین گازی ایران در کوتاه‌مدت به حدود ۵۰ میلیارد دلار، در میان‌مدت ۹۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار و در بلندمدت به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد تا بتواند ظرفیت فعلی تولید خود را حفظ کند وگرنه میزان تولید از حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب فعلی هم کمتر می‌شود.»
طرح هایی که هیچ وقت اجرایی نشد
مصرف گاز در ایران ۸۰ میلیونی معادل کشور چین با جمعیت ۱.۴ میلیون نفری است.» این بخشی از گفته های فلاحتیان معاون وزیر نفت در هفته گذشته است. چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز هم بی آنکه اشاره به شدت سرمای هوا در سال جاری داشته باشد، گفته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هم‌اکنون مصرف روزانه گاز خانگی ۱۵۰ میلیون متر مکعب معادل ۶ فاز میدان گازی پارس جنوبی افزایش یافته است. اما براستی آیا مصرف انرژی در ایران بالاتر از سایر کشور ها و استانداردهای جهانی است؟ آمارهای منتشر شده اما نشان می دهد که مصرف انرژی ایران در سال ۲۰۲۱ از کشورهایی همچون ژاپن، فرانسه و آلمان کمتر بوده است.
اما اگر واقعا مصرف بالاست چرا تلاشی برای افزایش بهره وری مصرف در بخش خانگی و صنعتی نمی شود؟ این همان نکته ای است که مسئولین کشور به آن اشاره ای نمی کنند.
سال ۹۲ بود که تعویض ۲۰ میلیون بخاری گازسوز فرسوده و با مصرف بالا در دستور کار قرار گرفت. امروز که ۹ سال از آن برنامه می‌گذرد، هنوز طرح بهینه‌سازی مصرف شروع نشده است. این در حالی است که با تعویض بخاری‌های گازی فرسوده، می توان روزی ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز صرفه جویی کرد
حسینی کارشناس انرژی در اینباره به بازار می گوید: در سال ۹۲ بود که تعویض ۲۰ میلیون بخاری گازسوز فرسوده و با مصرف بالا در دستور کار قرار گرفت. امروز که ۹ سال از آن برنامه می‌گذرد، هنوز طرح بهینه‌سازی مصرف شروع نشده است.
او با بیان اینکه با تعویض بخاری‌های گازی فرسوده، می توان روزی ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز صرفه جویی کرد، ادامه داد: با تعویض بخاری‌های گازی فرسوده و سرمایه گذاری در این حوزه که ۴ تا ۴ و نیم میلیارد دلار نیاز به سرمایه گذاری دارد، مشکل کمبود گاز جبران می‌شود.
آرش نجفی رییس انجمن بهینه سازی مصرف انرژی هم آبان سال گذشته گفته بود که حدود ۲۱ میلیون بخاری گرید G و F در کشور استفاده می‌شود که اگر این بخاری‌ها به گرید A تغییر کند، حدود ۱۸ هزار و ۴۰۰ میلیون مترمکعب در ۱۱۰ روز کارکرد ۸ ساعته صرفه‌جویی گاز ایجاد می‌شود؛ درواقع مشکلات کمبود گاز حل می‌شود و به استقلال مصرف گاز میرسیم.
اما بهینه سازی مصرف در صنایع و نیروگاه های کشور از دیگر نکاتی است که کارشناسان حوزه انرژی معتقدند توجهی به آن نشده است. سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در اینباره گفت: عمده صنایع بزرگ و نیروگاه های کشور که بزرگترین مصرف کنندگان برق در حوزه صنعت هستند، دولتی است. اما متاسفانه شاهد هستیم که هیچ اقدامی از سوی آنها برای بهینه سازی مصرف و افزایش راندمان و بهره وری نمی شود. به عبارتی آنها خود نیز به استفاده از انرژی ارزان عادت کرده و تلاشی در این حوزه نمی کنند.
بی توجهی به افزایش بهره وری انرژی در ایران در حالی است که صنعت سهم بالایی از مصرف انرژی در کشور دارد به عنوان مثال ۸ درصد مصرف انرژی کشور تنها در حوزه فولاد و سیمان است. به این رقم سهم بالای پتروشیمی ها از مصرف انرژی را هم باید اضافه کرد.
کشورهای اروپایی متعهد شده اند که مصرف گاز را تا پایان سال ۲۰۲۳ حدود ۱۵ درصد کاهش دهند. اما قسمت جالب ماجرا اینجاست که قرار نیست این کاهش مصرف به خانوارها تحمیل شود. در شرایطی افزایش بهره وری در صنعت در کشور تبدیل به افسانه ای در کشور ما شده که قاره سبز توانسته از سال ۲۰۰۰ تا حالا با افزایش بهره وری مصرف انرژی خود را حدود ۲۰ درصد کاهش دهد که رقم چشمگیری است.
زمستان سخت اروپا بدون مشکل سپری شد!
روسیه تا پیش از جنگ اوکراین بین صد تا ۱۲۰ میلیارد مترمکعب گاز به کشورهای اروپایی صادر می‌کرد. اما با شروع جنگ روسیه و اوکراین شرایط برای تامین انرژی اروپا عوض شد. با اعمال تحریم های اروپا علیه مسکو و کاهش واردات گاز روسیه بسیاری از مسئولین کشور زمستان سختی را برای قاره سبز پیش بینی می کردند. برخلاف تمام پیش بینی ها حالا نه‌تنها کشورهای اروپایی توانسته‌اند زمستان امسال را بدون مشکل خاصی سپری کنند بلکه تنش قیمت جهانی گاز را مهار کرده و بهای آن به زمان پیش از جنگ اوکراین برگشته است. بسیاری دلیل تامین انرژی پایدار اروپا را شرایط مساعد جوی می دانند. اما بدون شک گذر از این بحران انرژی بدون برنامه ریزی های گسترده شدنی نبود.
لباس گرم در خانه بپوشید
این روزها سرمای بی سابقه ای کشور را فرا گرفته است. جواد اوجی وزیر نفت شب گذشته در گفتگوی تلفنی گفته که شاید در ۱۰ سال گذشته چنین سرمایی نداشتیم، بیش از ۴۶۰ شهر و ۲۷ استان زیر دمای صفر است. اما مردمان استان های شمال شرقی و شمالی و شمال غربی شرایط وخیم تری را تجربه می کنند. بدون شک کمی صرفه جویی در این روزها و نگه داشتن دمای منازل در دمای بهینه (۱۸ تا ۲۱ درجه) می تواند مانع قطعی گاز در این استان ها شده و به تامین پایدار گاز کمک کند. بد نیست که بدانید که هر درجه کاهش دمای منازل و صرفه جویی معادل یک فاز پارس جنوبی می تواند ظرفیت گاز رسانی ایجاد کند.
نظر شما