تهمینه غمخوار؛ بازار: متعاقب سفر هیاتی از طالبان افغانستان به ایران، اولین قرارداد حمل و نقل ریلی میان جمهوری اسلامی ایران و کشور افغانستان با حضور حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و جمعی از مقامات افغانستان و بخش خصوصی به امضاء رسید.
در همین راستا، در این نشست، سه تفاهم‌نامه نهایی شد که یکی مربوط به قرارداد تکمیل قطعه ۳ با راه‌آهن افغانستان، دیگری انعقاد اولین قرارداد حمل و نقل ریلی بین ایران و افغانستان و مورد سوم هم پیشنهاد سرمایه گذاری ایران و اعلام آمادگی کنسرسیوم ریلی افغانستان برای زیرساخت‌های ریلی بود که ارائه گردید.
در همین راستا، در دیدارهای اخیری هم که میان مقامات طالبان با مقامات ایرانی صورت گرفت ، آنها اعلام کردند که زمان آن فرا رسیده که ایران و افغانستان تجارت اقتصادی با یکدیگر را افزایش دهند؛ ضمن اینکه افغانستان خواستار گسترش تجارت و ترانزیت کالا را ایران است. ایران هم در طول سالهای گذشته نشان داده که آماده هر گونه کمکی در جهت رشد و توسعه افغانستان است و از زمان به قدرت رسیدن طالبان، در خصوص حفظ و گسترش روابط تجاری خود را با این کشور اقدام نموده و همانند سالهای قبل به یکی از بزرگترین صادرکنندگان به این کشور تبدیل شده است.
از آن جایی که طالبان، مشتاق توسعه تجارت با ایران هستند و قصد خود را برای تقویت روابط دوستانه با ایران به امید توسعه روابط تجاری بین دو کشور مطرح کرده اند، سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان به تازگی تاکید کرده که کشورش مصمم به تقویت و گسترش روابط تجاری خود با جمهوری اسلامی ایران است. بر اساس آمار گمرک ایران ، تجارت بین ایران و افغانستان در ۹ ماه نخست ۲۰۲۲ برابر با یک میلیارد و ۲۱۳ میلیون دلار گزارش شده در حالی که در نه ماه نخست، افغانستان به میزان ۲۱ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است.
حال، یکی از موضوعاتی که می تواند به توسعه مناسبات فیمابین کمک کند، امضای موافقتنامه تعرفه‌های ترجیحی میان ایران و افغانستان از طریق وزارتخانه‌های مربوطه دو طرف و توسعه ترانزیت میان دو کشور است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت روابط ایران و افغانستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «محمد مهدی جوانمرد قصاب» مشاور نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان و رایزن سابق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان در این رابطه انجام داده که در ادامه می خوانیم.
* بر اساس گزارشهای آماری در ۹ ماه نخست سال جاری یک میلیارد و ۲۱۳ میلیون دلار داد و ستد تجاری میان افغانستان و ایران صورت گرفته در حالی که حکومت سرپرست، در صدد گسترش روابط تجاری میان افغانستان و این همسایه غربی خود است. انعقاد موافقتنامه های تعرفه های ترجیحی میان دو کشور تا چه اندازه در گسترش مناسبات دوجانبه موثر است؟ ما تا چه اندازه تا کنون شاهد رشد تجارت کالا متکی بر واردات از افغانستان از زمان تشکیل دولت جدید طالبان بوده ایم؟
شما به خوبی به نکته بحث تعرفه تجاری و آمادگی کشور افغانستان برای افزایش تجارت با ایران و همچنین آمادگی جمهوری اسلامی ایران به منظور رشد تجارت با افغانستان در قالب تعرفه تجاری اشاره کردید. با تغییر ماهیت دولت در کشور افغانستان، ما شاهد برخوردهایی مثبت و روندی خوب در بخش تجاری بوده ایم. اما، از طرفی، کاهش کمکهای خارجی به افغانستان و نقشی که خارجی ها در وابسته نگاه داشتن افغانستان به واردات از کشورهای خارجی داشتند، موجب شده تا میزان محصولات تولیدی که از افغانستان به ایران وارد می شوند، اندک باشد. این محصولات اکثرا یا در بخش کشاورزی قرار میگیرند و یا مواد معدنی به خصوص سنگهای ساختمانی، سنگهای نیمه قیمتی و غیره را شامل می شوند.
ایران به هر میزان، روابط تجاری خود را در خصوص واردات از افغانستان که تاکنون به ۲۱ میلیون دلار رسیده ، تسهیل نماید، به نفع مردم و ملت دو کشور است
با این حال، ما چندین بار در خصوص ارائه لیست اقلامی که افغانستان از ایران برای تعرفه ترجیحی درخواست دارند، پیگیری کرده ایم تا با وزارت خانه های مربوطه وارد مذاکره شویم و بتوانیم این تعرفه ترجیحی را بین دو کشور به نوعی منعقد کرده و جاری و ساری نماییم. اما، هنوز به طور منسجم فهرست دقیقی از افغانستان، دریافت نکرده ایم که این اقدامات را به انجام برسانیم. به هر حال، من معتقد هستم که ایران به هر میزان، روابط تجاری خود را در خصوص وارداتی که شما اشاره کردید و تاکنون به ۲۱ میلیون دلار رسیده است، در خصوص صادرات به افغانستان تسهیل نماید، به نفع مردم و ملت دو کشور است.
کاهش سرمایه گذاری ها در افغانستان و کمکهای خارجی به این کشور که کوچک شدن بازار افغانها را به دنبال داشت، موجب افت صادرات ایران شد، اما سهم بازار ایران از این کشور کاهش نیافت؛ هرچند، در بحث تعرفه ترجیحی و صادرات محصول به افغانستان، محدودیتهایی در صادرات اقلام از ایران به افغانستان وجود دارد. به عنوان مثال، در بخش محصولات دارویی به افغانستان، ما نمی توانیم به صدور بسیاری از داروها به این کشور بپردازیم. بنابراین، این نیاز احساس می شود که جمهوری اسلامی، سمت و سویی به بازار صادراتی ماندگار خود در این کشور بخشیده و اقلام را بر اساس تولید دو کشور برنامه ریزی کند و در بزنگاههایی که کاهش تولید رخ می دهد، بازاری مانند بازار افغانستان را در حوزه اقلام پزشکی و یا سایر اقلام مورد نیاز آنها از دست ندهد.
لذا، حتما، موضوع تعرفه ترجیحی را پیگیری خواهیم کرد و حتی در گفتگو با مشاور وزیر تجارت افغانستان، از ایشان درخواست کردیم که این اقلام برای ایران اسال شود تا با تایید وزارت خانه های مربوطه، آن کالاها در بازار جاری و ساری گردند.
* با توجه به اینکه جایگاه ترانزیتی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و به خصوص برای همسایگان به شدت در حال تقویت است، ترانزیت و حمل و نقل می تواند به عنوان یک مقوله بسیار مهم در توسعه روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و افغانستان باشد. ایران تا چه اندازه از این حوزه در جهت افزایش مناسبات خود با افغانستان به خصوص از یک سال گذشته گام برداشته است؟ راهبرد ایران برای توسعه ترانزیت در رابطه با افغانستان چیست؟
در خصوص مبحث ترانزیتی، دو کشور تا حدودی، ضعیف عمل کرده اند و با وجود برگزاری چندین جلسه، هنوز نتیجه ملموسی اتفاق نیفتاده است اما در رابطه با مسائل سرمایه گذاری در زیرساخت افغانستان طی بیست سال حضور امریکاییها ، چالشهایی قابل مشاهده است، زیرا کشورهای دیگر به شدت در حال کار کردن بر روی مسیرهای جایگزین مرتبط با ایران و افغانستان و دور زدن این دو کشور، هستند.
در همین راستا، ما با تشکیل کنسرسیوم ریلی توسعه افغانستان پرداخته ایم که بحث توسعه ریل در افغانستان را مطرح می کند و این خط آهن از چین به افغانستان و از افغانستان به ایران و همچنین از چین به پاکستان، زاهدان و میلک و پس از آن، به چابهار و بازارهای ترکیه امتداد دارد. همچنین، عملیاتی کردن ساخت و احداث جاده ها، زیرساختها و راه آهن هرات_مزارشریف که موضوعاتی مهم برای دو کشور در جهت کسب درآمدهای ترانزیتی هستند، از سوی طرفین در حال پیگیری است، به طوری که به این موضوع توجه شود که طرفین از کریدورهای تجاری و حمل و نقلی دنیا حذف نشوند.
جمهوری اسلامی از آمادگی کامل در جهت رفع تمامی موانع حمل و نقلی میان دو کشور برخوردار است
بر همین اساس، ما در جلسات متعدد این مطلب را گوشزد کرده ایم که جمهوری اسلامی از آمادگی کامل در جهت رفع تمامی موانع حمل و نقلی میان دو کشور برخوردار است. اما، از طرفی، با اینکه موضوع احداث جاده ها و مباحث ریلی میان سیاستگذاران دو کشور هم جا افتاده است، روند کار به دلیل هزینه بالا، روند خوبی نیست، زیرا سرمایه گذاری در افغانستان هنوز به آن شکل سابق باز نگشته است؛ هرچند که در گذشته هم این سرمایه گذاری ها در خصوص زیرساختها صورت نگرفته بود و تنها در خصوص مجموعه ای از صنایع مصرفی انجام می شد.
ما در حال حاضر، در مورد مسئله پلاک و شناسایی رانندگان و حتی گواهینامه ها نیز اقداماتی را انجام داده و به طرف افغان اعلام کرده ایم. با انجام این اقدامات، کامیون ها می توانند از افغانستان با پلاک بین المللی خارج شده و دیگر مشکلات مرزی رخ نداده و در زمان صرفه جویی صورت گیرد. همچنین، باید بحث گواهینامه های مردم افغانستان و تجار این کشور در داخل، به صورت بین المللی صادر شود که ما هم به تبعیت این موضوع، در ایران، اجازه عبور و مرور و رانندگی به اتباع افغانستانی را بدهیم.
لذا، با توجه به اینکه ترانزیت مسئله بسیار مهم در توسعه شرق ایران و غرب افغانستان و ارتباط میان غرب و شرق این کشور است، در همین راستا چندین پیشنهاد در این حوزه از جمله راه اندازی راه آهن میلک به قندهار، اتمام راه آهن خواف_هرات و امتداد آن تا مزار شریف و خطوط دیگر جاده ای و حتی هواپیمایی در دستور کار قرار گرفته تا انشاء الله بتوانیم این موارد را به نتیجه مطلوب برسانیم.
* در حالی که ایران از جمله بزرگترین صادرکنندگان کالا به افغانستان است و سوخت و مواد نفتی بخشی از این صادرات به حساب می‌آید، به نحوی که هر سال هزاران تانکر حامل محصولات نفتی از ایران وارد افغانستان می‌شود، رسانه های محلی افغانستان اعلام کرده اند که طالبان در روز دوشنبه خبر از بازگرداندن ۲۶ تانکر حامل سوخت بی‌کیفیت که از ایران وارد افغانستان شده بودند، را مجددا به ایران داده اند . به ادعای رسانه های خارجی این اقدام پس از آن صورت گرفت که نتیجه تست‌های آزمایشگاهی انجام شده روی نمونه‌هایی از محموله سوخت یاد شده، غیراستاندارد بودن آن را تایید کرد. آیا از دید شما چنین موضوعی صحت دارد؟
این ۲۶ کامیون مربوط به بار ترانزیتی از مبدا عراق به مقصد افغانستان بوده که در مرز زرنج از سوی افغانستانی ها به علت کیفیت پایین برگشت داده شده است. لذا، محصول به هیچ عنوان ایرانی نبوده است.
در همین راستا، جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا با تشکیل کنسرسیومهایی نظیر کنسرسیوم سوخت مشتمل بر تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصول به افغانستان، با جذب سرمایه گذاری خارجی و افزایش کیفیت در پالایشگاههای خصوصی و رعایت استانداردهای بین المللی، زمینه صادرات این محصولات را به سایر کشورها از جمله افغانستان در دستور کار خود قرار دهد.
نظر شما