مریم رضایی، بازار: کشت پنبه گلستان در سالیان دور رونق بسیاری داشت تا جاییکه آن زمانی در بهترین زمین های استان کشت می شد که با تحمیل سیاست های غلط و نبود حمایت لازم از سوی دولت برای تداوم کشت این محصول این روزها کشاورزان رغبتی به کاشت گونه ای که روزی به دلیل ارزش اقتصادی آن طلای سفید نام گرفته بود را ندارد. کشاورزان معتقدند رنج کاشت، داشت و برداشت این محصول در کنار قیمت پائین خرید باعث شده تا عطای کشت این نوع محصولی که روزی خاستگاهش منطقه گرگان و دشت بود را به لقای ببخشند.
هرچند دولت در سال های اخیر تاکید زیادی به توسعه کشت پنبه داشته اما خروجی برنامه ریزی ها در این زمینه نتیجه ای عکس داشته است. به باور کارشناسان، در ایران هیچ بسته حمایتی برای کشت پنبه نداریم درحالیکه اتحادیه اروپا بین ۲۵ تا ۴۰ درصد برای کشت پنبه به کشاورزان مشوق کشت می دهد تا سطح زیر کشت این گیاه و ارقام آن بهبود پیدا کند. اینها موضوعاتی است که مدیران در تلاش برای حل آن هستند اما کارشناسان معتقدند تا زمانیکه فرایند کشت این محصول مکانیزه نشود وضعیت به همین منوال خواهد بود. «سعید رستمی» کارشناس ارشد بخش کشاورزی در این گفتگو برایمان ابعاد مختلف این موضوع را بررسی می کند.
* چرا در گلستان به کشت پنبه اهمیتی نمی دهند؟
اگر نگاهی به روند صنعتی شدن در جهان داشته باشید تمام این کشورها صنعتی شدن را از نساجی شروع کرده اند. انگلستان، هندوستان، پاکستان و ترکیه صنعت نساجی قوی دارند و روی پنبه کارهای بسیاری انجام داده اند. البته در دهه ۴۰ در ایران هم وضع به همین گونه بود و درآمد حاصل از صادرات پنبه ایران حتی با نفت برابری می کرد. پنبه ایران در بورس لیورپول قیمت گذاری شده و به صورت جهانی خریدار داشت.
اما در سال های بعد از انقلاب اسلامی که زمین ها خُرد و پراکنده شدند و با مشکلات کم آبی کشت پنبه کمتر شد و شاهد افت سطح زیر کشت پنبه بودیم تا جاییکه نسبت به کشت این محصول بی مهری شد. استان گلستان بهترین پنبه در سطح جهان را تولید می کند و از نظر ظرافت، یکنواختی، طول الیاف و طول تار به دلیل رطوبتی که در منطقه وجود دارد تاثیر خوبی روی کیفیت پنبه گلستان می گذارد و چون کشت پنبه وجینی است و زمین تیشه می خورد در نتیجه کشت پنبه به ترکیب کربن کمک زیادی می کند. خاک های ما به صورت میانگین زیر یک درصد کربن عالی دارند. کشت پنبه کربن عالی خاک را افزایش می دهد و با علف های هرز مبارزه می کند.
* برای ترغیب کشاورزان چه کارهایی باید انجام شود؟
در ایران هیچ بسته حمایتی برای کشت پنبه نداریم اما اتحادیه اروپا بین ۲۵ تا ۴۰ درصد برای کشت پنبه به کشاورزان مشوق کشت می دهد تا سطح زیر کشت این گیاه و ارقام آن بهبود پیدا کند. به تازگی طرح نجات پنبه را با جهاد کشاورزی شروع کرده ایم تا بتوانیم کشت آن را در گلستان توسعه دهیم. در گذشته پنبه در اراضی مرغوب استان گلستان کشت شد. به نظر من پنبه باید به خواستگاه اصلی خود در گلستان برگردد. در حال حاضر تولید پنبه در داخل استان حدود ۳۴ هزار تن است که این مقدار تولید در کل کشور به بیشتر از ۹۰ هزار تن برسد.
* در طرح نجات پنبه چه اقداماتی انجام خواهد شد؟
در طرح نجات پنبه تشکیلاتی به نام سازمان پنبه و دانه های روغنی که در گذشته در گلستان وجود داشت که در حال حاضر به مدیریت پنبه تبدیل شده و به نظر می رسد که باید آن را احیا کنیم تا به عنوان متولی اصلی با قدرت کار کند.
حدود ۵۰ درصد وزن وش را پنبه دانه تشکیل می دهد و پنبه دانه در گذشته جزو دانه های روغنی بوده است اما چند دهه است که از سبد دانه های روغنی خارج شده است و به عنوان علوفه به فروش می رود و از طرفی چون بازار گشت و شیر هم بازار خوبی نبوده است پنبه دانه را هم به قیمت پایینی خریداری می شود. اگر پنبه دانه مثل دانه سویا و کلزا دانه روغنی باشد و خرید تضمینی برای آن انجام شود در قیمت پنبه تاثیر می گذارد و کشاورز ترغیب می شود که پنبه کشت کند.
* واردات پنبه چقدر در کاهش کشت تاثیر گذار است؟
نسبت به واردات پنبه تصفیه شده اقدام می کنیم و باید واردکنندگان پنبه کشور در قبال خرید میزان پنبه داخلی واردات هم انجام دهند. مثلا اگر یک تن پنبه وارد می کند به همان نسبت یک تن پنبه هم از کشاورز بخرد. بعد از سال ها توانستیم سطح زیر کشت پنبه در استان گلستان را تا ۲۰هزار هکتار با تولید ۳۴ هزار تن افزایش دهیم. از طرفی نیروی کارگری برای جمع کردن پنبه نیز سخت پیدا می شود و باید بتوانیم ارقام ماشینی را کشت کنیم و به صورت ماشینی و با ماشین پنبه را جمع آوری کنیم.
کارخانه های ریسندگی در سال بالای ۱۰۰ هزار تن پنبه تصفیه شده استفاده می کنند و تولید داخل جوابگوی صنعت را نمی دهد و ما باید وارد کنیم ولی واردات ما بیش از اندازه است. مسولان در ابتدا باید تکلیف پنبه تولید شده در داخل کشور را مشخص کنند و بعد پنبه وارد کنند تا هم کشاورز داخلی برای تولید در سال های بعد امیدوار شود و هم تعادلی ایجاد شود و صنعت نساجی در کشور بدون مواد اولیه نماند.
نظر شما