بازار؛ گروه ایران: رویداد سپیدار به همت ۱۰۰ استارتاپ، مرکز نوآوری سپید و خانه خلاق و مرکز نوآوری قوه مقننه با حضور کامران پورمحمدی نایب رئیس هیات مدیره موسسه توانمندسازی بازنشستگان، احمد دلبری رئیس مرکز تحقیقات سالمندی، شیوا پروایی جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران و محمود مرتضایی فر معاون اجتماعی صندوق بازنشستگی کشوری با محوریت کسب و کارهای استارتاپی در حوزه اقتصاد سالمندی برگزار شد.
کامران پورمحمدی نایب رئیس هیات مدیره موسسه توانمندسازی بازنشستگان بیان داشت: قصد داریم در مجموعه مان نگاه خاصی را در مورد بازنشستگی به جامعه تزریق کنیم که این عزیزان بازنشسته نیستند بلکه باز ایستاده هستند. خود این نگاه یک فرصت برای جامعه هدف است که این عزیزان دوباره برای فعالیت، نشاط در جامعه و ارزش آفرینی ایستاده اند.
وی افزود: خیلی سعی کردیم نگاه حمایتی را از بازنشسته ها برداریم و اسم آن را به توانمندسازی تغییر دهیم؛ خیلی فرق دارد کسی بعد از سی سال فعالیت در یک سازمان برگردد و بگوید از من حمایت کنید. باید این نگاه و تغییر دهیم و در این سی سال باید به نحوی روی سرمایه های انسانی کار کنیم که وقتی از یک دوره به دوره دیگر وارد اجتماع می شوند که به نحوی فرصت و فضا سازی برای شان فراهم شده باشد که با توانمندسازی ایجاد شده بتوانند وارد یک عرصه جدید شوند.
پورمحمدی ادامه داد: بعضا این فرهنگ را حتی رسانه ملی هم توسعه می دهد که بازنشسته شدم و دیگر می خواهم در خانه بشینم و مصرف کننده صرف شوم. در حالی که نگاه مان این است که باز افتاده ای را به چرخه ارزش گذاری برگردانیم و این موضوع را دنبال می کنیم. حتی یک اتفاق خوبی که دو سال گذشته افتاد که قبل از اینکه این عزیزان وارد دوره بازنشستگی شوند دوره پیش از بازنشستگی ببیند و همانطور که فرد سال اول نیازمند این است که با ضوابط و چارچوب ها آشنا شوند باید در زمان ورود به اجتماع هم با چارچوب آن آشنا شود.
خیلی از مردم بعد از بازنشستگی به شهر و روستای خود بر می گردند و می توان از ظرفیت محل سکونت آن ها در راستای بوم گردی و افزایش درآمد سالمندان بهره برد
وی افزود: خیلی از این عزیزان وقتی وارد اجتماع می شوند خیلی از موارد را بلد نیستند و حتی تبعات پشت چک امضا کردن را بلد نیستند چون در سیستم امن مجموعه خودشان کسی چک برگشتی نداشته است. بنابراین وقتی وارد اجتماع شد فضای اجتماع برایش غریبه بود و باید آن را یاد می گرفت.
نایب رئیس هیات مدیره موسسه توانمندسازی بازنشستگان بیان کرد: سازمان بهداشت جهانی سالمندان را به سه گروه تقسیم کرده است که سالمند جوان در محدوده سنی ۶۰ تا ۷۴ سال است، سالمند میانه ۷۵ تا ۸۴ سال و سالمند پیر بالای ۸۵ سال سن دارد. همین دسته بندی هم می تواند اطلاعات مناسبی در اختیار کسب و کارها بگذارد. تا وقتی شناخت دقیق به جامعه نداشته باشیم نمی توانیم مسائل را برطرف کنیم. برای مثال بحث اقتصاد سلامت را شروع کرده ایم و شتاب دهنده ها و استارتاپ ها حضور دارند و به این حوزه ورود می کنند.
وی تاکید کرد: هزینه سلامت از ۶۵ سال به بالا تا زمان مرگ بیش از ۵ برابر طول زندگی تا ۶۵ سال است. یعنی خود این هم موضوع جالبی برای کسب و کارها است. اما در کنار این صندوق ها اولین کاری که انجام می دهند این است که حقوق بدهند، در کنار حقوق وام می دهیم و در کنار آن شرایط سفر را فراهم می کنیم اما یکسری از بازنشستگان نیازهای اساسی دیگری دارند. برای مثال خیلی از بازنشستگان به شهر و روستای خود بر می گردند و به همین منظور بحث بوم گری را برای آن ها دنبال می کنیم تا بازنشستگان بتوانند مولد و میزبان در این فضا باشند و به معیشت شان نیز کمک کند.
ظرفیت اشتغال زایی برای ۲ میلیون نفر
احمد دلبری رئیس مرکز تحقیقات سالمندی بیان داشت: موضوع سالمندی برای حاکمیت و کشور یک معضل و بحران است. ولی برای افرادی که به دنبال کسب و کار هستند چنین چیزی نیست. یک عقب افتادگی تقریبا ۵۰ ساله در کشور در حوزه سالمندی داریم و مطمئن هستم که دولت و دولت ها توان رویارویی و حل این مساله را ندارند. بنابراین حوزه سالمندی بازار بکری برای کسب و کارها است.
وی افزود: در حال حاضر ۹ میلیونو ۳۰۰ هزار نفر همین الان سالمند در کشور داریم که در مناطق یک تا سه تهران همان جایی که افراد برخوردار زندگی می کنند ۲۸۸ هزار نفر سالمند بالای ۶۰ سال سن حضور دارند. بنابراین بازار بسیار خوبی در حوزه سالمندی است که نه دولت و نه بخش خیریه به آن وارد نشده اند.
این کارشناس ادامه داد: بنابراین همین امروز یک جامعه ۱۰ میلیون نفری سالمند داریم که ۲۰ درصد آن ها نیازمند خدمات مراقبتی هستند. یعنی بازار کار برای ۲ میلیون نفر در این حوزه وجود دارد. برای ایجاد یک شغل در بخش دولتی نیاز به ۷۰۰ میلیون تومان است. در حالی که این همه افراد جویای کار هستند و این بازار بکر در حوزه سالمندی وجود دارد.
دلبری با اشاره به دوران تحصیل خود در کشور سوئد افزود: بیشترین بازار اشتغال در سوئد در حوزه مشاغل سالمندی است؛ چقدر به این حوزه توجه کرده ایم؟ در استان تهران در حدود هزار و ۷۰۰ مهدکودک داریم به همین تعداد نیاز به باشگاه بازنشستگی، مرکز روزانه سالمندی و غیره نیاز داریم. از یک طرف می‌گوییم آسایشگاه خوب نیست. اما نسب جوان می خواهند صبح سرکار بروند و پدر یا مادر سالمندشان نیاز به مراقبت دارد، چگونه باید از او مراقبت کنند؟
همین الان یک جامعه ۱۰ میلیون نفری سالمند در کشور داریم که ۲۰ درصد آن ها نیازمند خدمات مراقبتی هستند؛ این یک بازار ۲ میلیون نفری برای اشتغال زایی است
وی ادامه داد: بر اساس استاندارد دنیا به اضای هر ۱۸ سالمند یک تخت آسایشگاهی است اما در کشور به اضای ۶۴۰ نفر یک تخت آسایشگاهی است. همین تجهیزات در شهر تهران خیابانی به نام بهار از ابتدا تا انتها پوشاک کودکان است اما مرکزی برای پوشاک سالمندان نداریم. جای گردشگری سالمندان خالی است. تورهای خارجی بیشتر افراد بالای ۷۰ سال است. ما برای جوانان پلتفرم های خرید آنلاین داریم اما برای سالمندان چنین امکانی وجود ندارد.
این کارشناس تاکید کرد: همانطور که اشاره کردم سالمندی پر از فرصت است و جایی که می خواهیم از حوزه سالمندی دفاع کنیم قطعا به این موضوع می پردازیم که این ها مستمری مناسبی ندارند اما کارآفرینان که نمی خواهند ۱۰ میلیون جامعه هدف داشته باشند و هر کدام به ۲ هزار سالمند دسترسی داشته باشند به طور حتم بازار خوبی پیدا خواهند کرد. چون سالمند نیازمند به تجهیزات، پزشک، غذا، گردش و خدمات منزل و غیره دارد که همگی به عنوان ظرفیت های نهفته سالمندی معرفی می شود.
وی با اشاره به اینکه در مورد حوزه سالمندی در مجموعه دولت هیچ اتفاقی نیفتاده است اضافه کرد: ۱۸ سال زمان برد تا یک سند ملی در کشور نوشته شود. سال ۵۵ در حدود ۵ درصد سالمند داشتیم و سال ۱۴۰۰ این عدد به حدود ۱۰.۷ درصد رسیده است. بنابراین ۴۰ سال زمان برد تا این عدد دو برابر شود. دوبرابر شدن عدد بعدی چند سال زمان می برد؟ جمعیت ۱۰ درصدی سالمندی به ۲۰ درصد برسد فقط ۲۰ سال فرصت است. در فرانسه برای این دوبرابر شدن ۱۲۰ سال فرصت داشتند و ما چقدر فرصت داریم؟ به طور حتم دولت توانایی مدیریت این ابر بحران را نخواهد داشت و در این شکی نیست. بنابراین از این بازار کسب و کار چه بازار بهتری را جوانان می خواهند؟
گروه های سالمندی نیازهای متفاوتی دارند
شیوا پروایی جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در رویداد سپیدار بیان کرد: سالمندی یک پدیده اجتماعی است و همه به یک شکل تجربه نمی کنند و یک تجربه اجتماعی و نابرابر است. نسل امروز سالمندی با نسل اتی متفاوت است. برای کسانی که می خواهند در این حوزه کار کنند حوزه بکری است اما نیازمند است که وقت و انرژی کافی گذاشته شود تا ثمره خوبی بهره برداری شود. این بازی برد برد است که هم جامعه سامندان از این شرایط منتفع می شوند و هم اقتصاد کشور متنفع می شود.
وی با اشاره به اقداماتی که می توان در حوزه سالمندی انجام داد افزود: خدمات، برنامه ها و سیاست های دوستدار سالمند را در عرصه های مختلف اجرایی کنیم و باید اولین کاری که انجام شود نیازها و مهمترین مشکلات سالمندان شناسایی و احصا شود و مبتتی بر آن برنامه ریزی شود.
سالمندان گروه های متفاوتی دارند که با بررسی هر یک از گروه ها می توان ظرفیت های اشتغال زایی برای جوانان فراهم کرد
پروایی تاکید کرد: باید در برنامه ریزی ها تیپ های مختلف سالمندی را ببینیم. ما صنف واحدی از سالمندی نداریم وسالمندی مطلوب و تهی دستانه داریم که می بینیم که بخش زیادی از سالمندان در جامعه هستند و کار می کنند و در اقتصاد غیررسمی فعالیت می کنند و به شکل تهی دستانه زندگی می کنند و اسیر جبر معیشتی هستند و این اقتصاد تورمی که تجربه کردیم که مزید بر علت شده تا آن ها شرایط دشواری را تجربه کنند. همچنین گروه سالمندان منزوی و خانه نشین را داریم که می توانند از تمام طبقات اجتماعی در آن حضور داشته باشند، کسانی که تنها زندگی می کنند یا احساس تنها دارند. برای این ها می توان برنامه های متفاوتی را تدارک دید. همچنین گروهی از سالمندان را داریم که موفق و فعال هستند که می توان برای آن ها برنامه هایی را تدارک دید که مورد استقبال هم قرار بگیرد. برای مثال بحث گردشگری سالمندان، باشگاه های سالمندی، ایجاد شبکه های سالمندی و غیره را دنبال کرد.
وی ادامه داد: همچنین گروه سالمندان کار را داریم که بحث زیست شغلی سالمندان طبقات خیلی تهی دست هستند که برای آن ها می توان اشتغال خانگی را برنامه ریزی کرد. همچنین بحث روابط بین نسلی مهم است که بتوان بین نسل ها ارتباط ایجاد کرد. برای مثال می توان ارتباطی بین جوانانی که نیازمند مسکن ارزان هستند و سالمندانی که تنها هستند و نیازمند مراقب هستند به یکدیگر ارتباط داد و مشکلات هر دو گروه را برطرف کرد. این برنامه ها به بهبود کیفیت این گروه سنی نیز می تواند کمک کند.
دعوت از استارتاپ ها به صندوق بازنشستگی
محمود مرتضایی فر معاون اجتماعی صندوق بازنشستگی کشوری گفت: در حوزه بازنشستگی به نقش دولت خیلی پرداخته شده است اما بخش غیر دولتی در حوزه اقتصادی و حتی حوزه سمن ها و استارتاپ ها فرصت های بسیاری در حوزه سالمندی وجود دارد که جایشان خالی است. از یک مقطعی در صندوق بازنشستگی تلاش شد که به بازنشستگان به عنوان یک فرصت نگاه شود. نه به عنوان کسانی که فقط برای صندوق بازنشستگی هزینه ای داشته باشند. این نگاه دستاوردهایی داشت که فکر نمی کردیم انقدر موثر باشد و به حوزه بازنشستگان و صندوق کمک کند. شاید بخشی از خدماتی قرار بود صندوق با آورده مالی خود و اعتباراتی که از دولت دریافت می کند و یا از هلدینگ های خودش دریافت می کند که همیشه هم کم و زیاد می شود استفاده کند فرصتی را ایجاد کند.
وی اضافه کرد: فکر می کردیم بازنشستگان چطور می توانند فرصت شوند؟ از طرفی حوزه بازنشستگی را عموما با مشخصات خاص مثل سنین بالا، درآمد مالی کم، نیازمند به خدمات بهداشتی و درمانی، از نظر سن و سال روحی شرایط شان تغییر یافته است. اگر بخواهیم با این مشخصات نگاه کنیم به نظر می رسد که همه باید به این حوزه امید خود را از دست بدهیم و چند استارتاپ هم بیشتر در این حوزه نداشته باشیم.
مرتضایی فر ادامه داد: بازنشستگان می توانند در کنار خصوصیاتی که گفتیم یک فرصت باشند و شروع به کار کردیم. ابتدا صندوق یک مرکز نوآوری تاسیس کرد و از استارتاپ ها دعوت کرد که بنا به دلایلی آن مرکز نتوانست خیلی استمرار داشته باشد اما در حوزه صندوق استفاده از امکانات استارتاپ ها یا خدمات برخط که می تواند مورد مشابه اش مورد علاقه مندی استارتاپ ها قرار بگیرد شروع شد.
دوره کرونا و نیازمندی سالمندان به دریافت خدمات درمانی، شرایطی را برای فعالیت یک استارتاپ در این حوزه فراهم کرد که نه تنها به کیفیت زندگی سالمندان منتهی شد بلکه بر ارزش سهام صندوق بازنشستگی نیز افزود
وی تاکید کرد: در دوره کرونا با توجه به اینکه بازنشستگان نیازمند خدمات درمانی بی شماری بودند و این خدمت درمانی اغلب باید با مراجعه حضوری به مراکز درمانی انجام می گرفت و استارتاپی بود که در حوزه بهداشت و درمان فعالیت می کرد و خدمات در منزل را ارائه می کرد. ما هم باید بیمه تکمیلی بازنشستگان را با مشارکت خودشان توسعه می دادیم. این فرصتی بود که بعد از همکاری صندوق هم سهام آن رشد کرد و هم خودش یک بازار خوب توانست ایجاد کند و از شهر و استان تهران به استان های بزرگ تر توسعه یافت تا خدمات در منزل به بازنشستگان بدهد. تمام این خدمات هم یا به صورت رایگان بود یا از یک رقم به بالا به صورت تقسیطی بود.
مرتضایی فر ادامه داد: تمام این فرایند از طریق صندوق بازنشستگی ادامه یافت و خدمات به قدری توسعه یافت تا یک برنامه لیزینگ فقط برای این خدمات تهیه کنیم تا اعتباری که بازنشستگان دارند را حفظ کنیم. هرچند خدماتی که ارائه شده همگی از گروه خدمات بهداشت و درمان است اما در حوزه اقتصادی چنین شرایطی فراهم نیست. برای مثال چه خدماتی می توان ارائه کرد که بازنشسته با حقوق متوسط جامعه بتواند از آن خدمات استفاده کند.
وی افزود: بر اساس بررسی که انجام دادیم بازنشستگان بسیاری از خدمات را نیاز دارد. برای مثال لوازم خانگی را نیاز دارند و بخاطر اینکه هم سن و سال شان بالا است و هم حقوق شان پایین است احتمالا هنوز تلوزیون شهاب ۲۰ سال پیش را دارند و با شان اجتماعی شان نمی خواهند این شرایط را داشته باشند اما مجبور هستند. بنابراین با شرکت های بزرگ وارد گفتگو شدیم و به شرکت ها گفتیم یک فرصت اقتصادی برای شما فراهم می آوریم و برای بازنشسته ما چه امکاناتی را فراهم می آورید؟ که نتیجه آن اتفاقاتی خوبی بود که بازنشستگان از آن متنفع شدند.
نظر شما