تهمینه غمخوار؛ بازار: حفظ منابع آب و افزایش بهره‌وری از آن امری مهم و حیاتی در ایران است. بر همین اساس، در رابطه با بحران آب در کشور باید به هر شکل و در کمترین زمان اقدامات لازم را انجام داد. یکی از موضوعاتی که میتواند موجب احیای نسبی و مدیریت منابع آبی شود، موضوع کشت فراسرزمینی است و جمهوری اسلامی ایران با برخی از کشورها وارد این موضوع شده است.
یکی از این کشورها افغانستان است در حالی که کشت فراسرزمینی در این کشور موضوع جدیدی نیست و آغاز به کار این کشت به حدود پنج سال گذشته باز می‌گردد. اقلیم این کشور برای کشاورزی مساعد و دسترسی به این کشور آسان است ضمن اینکه می‌توان کارگر ماهر با قیمت مناسب نیز برای این کار استخدام کرد. چغندرقند یکی از محصولاتی است که در این کشور کشت می‌شود و می‌توان باکشت این محصول نیازهای وارداتی کارخانه‌های قند و شکر در شرق کشور را تامین کرد.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع روابط ایران و افغانستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «محمد مهدی جوانمرد قصاب» مشاور نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان و رایزن سابق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان انجام داده که در ادامه می خوانیم.
* کشت فراسرزمینی موضوعی است که از چند سال گذشته در رابطه با افغانستان آغاز شده اما به طور جدی پیگیری نشده است. با تشکیل دولت جدید طالبان، چگونه می توان به این موضوع با توجه به اینکه افغانستان کشوری است که برای کشاورزی مناسب است پرداخت؟ چه اقداماتی از سوی ایران انجام شده است؟
یکی از کشورهایی که جمهوری اسلامی ایران میتواند برای کشت فراسرزمینی از آن استفاده کند، افغانستان است؛ در حالی که البته نحوه حضور در این کشور باید با فرهنگ مردم افغانستان همخوانی داشته باشد. بر همین اساس، ایران نباید حضور مستقیمی در رابطه با کشت فراسرزمینی در افغانستان داشته و در رابطه مواردی که نیاز دارد تا در افغانستان کاشته شود، مواردی را مد نظر قرار داده و در بحث امنیت غذایی از آن استفاده کند.
در این راستا، ایران با عقد قراردادها با دولت و یا با بخش خصوصی افغانستان و ارائه امکاناتی مانند دانش فنی، کود، سموم و بذر، باید کشاورزان افغان را حمایت کرده و با پیش خرید کردن محصولات کشاورزی مورد نیاز در برخی از حوزه های ارزشمند به صورت موفق در افغانستان عمل کند.
* با توجه به اهمیت راه آهن خواف_هرات برای ایران و افغانستان، چرا تا کنون این خط آهن تکمیل نشده و مشکل کار از کجاست؟
اقتصاد افغانستان توسط کمکهای خارجی شکل گرفته و کشورهای دیگر به سیاست گذاری در افغانستان پرداخته اند. این سیاست گذاری ها از طرف امریکا به گونه ای برنامه ریزی و اعمال شد که ماندگاری امریکا در این کشور بیشتر شود.
ایالات متحده به مدت ۲۰ سال در افغانستان حضور داشت و اینگونه ادعا و عنوان شده که چندین میلیارد دلار به افغانستان کمک کرده است؛ در صورتی که به چنین مسئله ای معتقد نیستم و طبق گفته خود مسئولان افغان، امریکا به میزان دو برابر آن با خارج کردن مواد معدنی ارزشمند و یا سایر موارد که ارزش و قابلیت بالایی داشتند، از این کشور سود برده است و همین کمکهای ارائه شده نیز در جهت کمک به اقتصاد افغانستان بخصوص در زیر ساخت های این کشور نبوده است.
راه آهن خواف_هرات کمک جمهوری اسلامی به افغانستان است ؛ نه کمک امریکا و کشورهای دیگر
راه آهن خواف_هرات کمک جمهوری اسلامی به افغانستان است؛ نه کمک امریکا و کشورهای دیگر. این مسئله که تکمیل این خط آهن طولانی شده، مربوط به کارشکنی های امریکاییها و سیستم وابسته به انها در چند سال گذشته در خصوص راه و جاده و بعضا کسری بودجه در ایران به خاطر مسائل تحریم اتفاق افتاده است. در حال حاضر، افغانستان حتی دارای جاده و راه آهن مناسب برای کمک به واحدهای تولیدی در بخشهای مختلف اقتصادی به قدر کافی نیست تاجاییکه از طریق یک دهلیز هوایی، صادرات برخی از محصولات گران قیمت کشاورزی مانند چلغوز، زعفران و محصولات دیگر انجام می شود.
راه آهن خواف_هرات برای ایران و افغانستان از اهمیت بالایی برخوردار است و خود ایران در حال تکمیل این خط آهن است. ما امیدوار هستیم که تا دو ماه دیگر با قولها و تعهداتی که از طرف افغان دریافت کرده ایم، حداقل تا ایستگاه روزنک بتوانیم این راه آهن را راه اندازی کنیم.
در رابطه با راه آهن میلک به قندهار، با توجه به اینکه راه آهن میلک در امتداد چابهار به زاهدان و زاهدان به میلک و از آنجا به قندهار است، اگر ما کریدور ریلی از قندهار را به آن کریدوری که از شمال افغانستان می آید متصل کنیم، هم، کشور چین و هم افغانستان، به آبهای آزاد و از طریق ترکیه به اروپا متصل خواهند شد؛ ضمن اینکه می توانیم با استفاده از این خط، چین، افغانستان و کشورهای آسیای میانه به بازارهای اروپایی از طریق مسیرهای ریلی که از سمت ایران به سمت ترکیه و سپس اروپا می رود، وصل کنیم.
بر همین اساس، ایجاد ساختار در بحث جاده ای افغانستان به خصوص بحث ریلی، یکی از اساسی ترین اقدامات ما این است که با حمایت دفتر نمایندگی ویژه ریاست جمهوری در امور افغانستان، کنسرسیوم ریلی ایران و افغانستان با حضور کلیه کسانی که تجربه و دانش و سرمایه در زمینه ایجاد خط ریلی در ایران را دارند، شکل گرفته تا انتقال دانش فنی و سرمایه به کشور افغانستان صورت گیرد.
از این رو ما در حال رایزنی با مقامات طالبان هستیم که اگر این اتفاقات رخ دهد، بحث خطوط ریلی و سرمایه گذاری در این خصوص را در افغانستان آغاز کنیم. در همین راستا، سرمایه گذاران افغان هم در این زمینه اعلام آمادگی کرده اند یعنی اینگونه نیست که سرمایه ها تنها از ایران منتقل شوند، بلکه دوستان افغان هم در این زمینه آماده هستند و فعالیت در این مبحث به زودی به صورت فعالانه آغاز خواهد شد.
* شما به اهمیت مباحث ریلی و جاده ای و سرمایه گذاری طرفین در این باره اشاره کردید، در حال حاضر وضعیت مرزها و امنیت آنها چگونه است؟
در هیچ مقطعی بحث ناامنی در مرزها طولانی نشد و هیچگاه مرزهای ایران و افغانستان به طور کامل بسته نشده است. شاید در حدود یک یا دو روز فعالیت مرزها متوقف شد که آن هم در اثر اشکالاتی بود که از فهم مسائل مرزی نشئت می گرفت زیرا افرادی از طالبان که بر سر کار آمده بودند، چندان با نقاط مرزی آشنا نبودند و نمیدانستند که نقاط مرزی دارای چه خصوصیاتی است و نقش بزرگان طالب در حفظ آرامش در مرزها در سمت افغانستان مهم بوده است.
در یک مقطعی اتفاقاتی رخ داد که با حمایت دفتر آقای کاظمی قمی، وزارت کشور، مرزبانی و سفارت ایران به سرعت با هماهنگی با کابل برطرف شد. بر همین اساس، هیچ گاه در اثر مشکلات مرزی بعد تجارت دوجانبه به جز یک بازه زمانی چند روزه مشکل خاصی نداشته و امنیت در مزرهای ما به خصوص در بخش تجاری برقرار است.
* بندر چابهار برای ایران، افغانستان و هند حائز اهمیت است. طالبان چه برنامه ای را برای توسعه تجارت از طریق این بندر در نظر گرفته است؟
از دید کارشناسی، باید توجه داشت تنها نباید به بندر چابهار به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری برای افغانستان و یا هند نگاه کرد. این بندر یکی از بنادر مهم ایران است که از سالیان گذشته با اعلام سازمان تجارت جهانی و البته بخش حمل ونقل به عنوان یکی از بهترین نقاط برای دسترسی به آسیای میانه مطرح شده است؛ یعنی اینگونه نیست که تنها افغانستان و هند به توسعه این بندر برای تجارت خود کمک کنند.
ایران برای توسعه بندر چابهار به هیچ کشوری نیاز ندارد و ظرفیت این بندر به اندازه ای هست که جمهوری اسلامی خود به سرمایه گذاری بپردازد
ایران برای توسعه بندر چابهار به هیچ کشوری نیاز ندارد و ظرفیت این بندر به اندازه ای هست که جمهوری اسلامی خود به سرمایه گذاری بپردازد. در همین راستا هم در حال حاضر، ایران در حال راه اندازی راه آهن زاهدان_چابهار است.
در خصوص این موضوع که طرف افغان همانطور که در سیاست گذاری های خود نشان داده ، تمایل دارد از تک راهی (منظور راه کشور همسایه آنها یعنی پاکستان) خارج شود و راههای جایگزینی را برای خود در نظر گیرد، ایران استقبال کرده و با کمک به آنها می تواند زمینه هایی را از طریق چابهار برای آنها در جهت دسترسی به آبهای آزاد و بازارهای جهانی فراهم کند.
اما، اینکه تنها چابهار را منوط به هند و افغانستان کنیم؛ چنین چیزی درست نیست و با این موضوع موافق نیستم. این آمادگی از سوی کشورهای دیگر نیز برای سرمایه گذاری در خصوص این بندر وجود دارد. این نکته هم حائز اهمیت است که اگر بحث تحریمها مطرح نبود، هم اکنون چابهار جای بسیاری از کشورها را در مبحث ترانزیت می گرفت، زیرا اولین نقطه در دریای عمان است که می تواند به خطوط ریلی متصل شود و طرف افغان هم از این مسئله آگاه است. دسترسی از بندر چابهار به آسیای میانه یکی از برنامه های ایران و خواسته کشورهای همسایه است.
حتی افغانستان می داند که برای تبدیل شدن به قلب آسیا شدن باید هزینه هایی را بپردازد و آن حضور در بازارها و سرمایه گذاری های منطقه است. اینکه ما صرفا به دنبال سرمایه گذاری افغان ها باشیم درست نیست و چنین چیزی وجود ندارد، زیرا ایران دارای برنامه هایی مخصوص به خود در این زمینه است و مطمئنا از چابهار استفاده خواهد کرد.
* افغانستان در زمینه برق و انرژی با مشکلات عدیده ای از سالهای گذشته روبرو بوده است. ۲۰ سال حضور امریکاییها نه تنها این مشکلات را حل نکرد بلکه به این مشکلات اضافه نیز شده است. آیا در حال حاضر این اراده در دولت جدید طالبان وجود دارد که بتواند در پرتو انعقاد قراردادهای دوجانبه با ایران، هم برق را تامین کند و هم بتوانند زمینه داد و ستد تجاری را افزایش دهد؟
دید ما به افغانستان دید بهره گرفتن از منافع این کشور همسایه نیست. دید ایران به این کشور مبتنی بر رابطه برادری است. زمانی که با این دید به یک کشور نگاه می شود، بسیاری از مسائل تغییر پیدا می کند؛ یعنی اینگونه نیست که ایران تنها صرف مسائل اقتصادی در افغانستان حضور پیدا کرده است. بحث ما این است که افغانستان توسعه پیدا کند و هر کسی که در این راه به ایران و افغانستان کمک کند، دستش را می فشاریم. تمام منافع اقتصادی ایران در افغانستان مربوط به توسعه این کشور است و ما باید این موضوع را باید در مبنای کار خود قرار دهیم.
حضور ایران در افغانستان و انعقاد پروژه های مشترک با این کشور، به قدرت رقابتی ایران، میزان سرمایه گذاری ما و شرایط اعلام شده از سوی دولت مرکزی افغانستان و طالبان برمیگردد
یکی از بزرگترین مشکلاتی که امریکا برای افغانستان ایجاد کرد این بود که تا جایی که می توانست ثروت افغانستان را ربود و سرمایه گذاری درستی در این کشور انجام نداد. حتی همان میزان کم این سرمایه گذاری به گونه ای نبود که اقتصاد افغانستان رشدی پیدا کند. ما شاهد هستیم که در حوزه زیرساخت، آن چیزی که باید در طول این ۲۰ سال رخ میداد، به هیچ وجه اتفاق نیفتاد که این کشور به کشوری صنعتی تبدیل شود و در مسیری حرکت کند تا صنعتی شود.
بزرگترین پولشویی تاریخ از طرف امریکا در کشور افغانستان اتفاق افتاد و موضوعی قابل کتمان نیست. اما حضور ایران در افغانستان و انعقاد پروژه های مشترک با این کشور، به قدرت رقابتی ایران، میزان سرمایه گذاری ما و شرایط اعلام شده از سوی دولت مرکزی افغانستان و طالبان برمیگردد.
ایران در این زمینه برای کمک به افغانستان اعلام آمادگی کرده تا در ایجاد نیروگاهها در افغانستان و سرمایه گذاری های مشترک در زمینه انرژی آبی، بادِی، خورشیدی و گازی بپردازد. بر همین اساس، روند خوبی در حال انجام است و مسئولین مربوطه در حال پیگیری هستند تا ما بتوانیم از طریق سرمایه گذاری های کلان تر در بخش تولید و صنعت، زیرساخت افغانستان را چه در بخش برق و چه در بخش سوخت تامین نماییم.
نظر شما