حامد شایگان؛ بازار: وقتی نرخ تسهیلات برای تامین نقدینگی در زنجیره تولید در خارج از کشور یک درصد و در ایران بالای ۲۰ درصد است عملا تولیدکننده با حاشیه سود کمتر و رقابتی در زنجیره تولید ممکن نیست به همین دلیل است که بنگاه های اقتصادی ایران علاوه بر اینکه با کاهش حاشیه سود مواجه شده اند در شرایط رکود بازار داخلی با کاهش سرمایه در گردش و ... مواجه شده اند.
با در نظر گرفتن یک کالا در زنجیره تولیدی که در هر مرحله با تامین مالی از طریق تسهیلات ۲۰ درصدی شارژ می شود در این سیکل پی در پی نه تنها مزیت تولید داخلی خود را از دست می دهد، بلکه به دلیل تحمیل هزینه های سربار به نوعی یارانه انرژی، نیروی کار ارزان و ... را هم از بین می برد. به عبارت دیگر محصول در انتقال از هر حلقه به حلقه بعدی ۳تا ۴ درصد بابت نرخ سود تامین مالی به قیمت تمام شده محصول اضافه می شود و این موضوع یک چالش بزرگ برای تولید کننده و مصرف‌کننده است، چراکه برای تولید کننده فروش با قیمت پایین تر توجیه اقتصادی ندارد و برای حلقه مصرف کننده خرید با قیمت محصول داخلی قدرت رقابت در محصولات پایین دستی را از بین می برد، به همین دلیل قیمت بالاتر مواد اولیه که ریشه آن در ناکارآمد سیاست های پولی است روی تمام زنجیره تاثیر می گذارد، از طرف دیگر ورود کالای خارجی مشابه که با نرخ بهره یک درصد تولید شده به دلیل قیمت پایین تر امکان رقابت تولیدکننده داخلی را در بازار داخل از بین می برد.
بنابراین دیده می شود در صنایع پایین دستی مانند لوازم خانگی یا واحدهای دیگر مصرف کننده ورق امکان رقابت با محصولات خارجی حتی با تعرفه ۱۰ درصدی را هم ندارد، زیرا بدون در نظر گرفتن فناوری، خرید از تولید کنندگان ایرانی به نسبت نمونه چینی گران‌تر است، زیرا ورق های چینی در زنجیره تولید فولاد خیلی ارزان‌تر از ایران تولیدشده است. در چنین شرایطی ثبات قیمت ارز برای بازار ایران سم است و امکان رقابت برای تولیدکنندگان داخلی را بیشتر تضعیف می کند زیرا به سیکل تصاعدی اثر بهره بر زنجیره تولید در صنایع ایران می افزاید.
هر چقدر فاصله و تعداد حلقه های زنجیره بیشتر باشد محصول نهایی به دلیل اثر فزاینده نرخ بهره قابلیت رقابتی کمتری در مواجهه با محصول مشابه خارجی دارد، به همین دلیل است که عمده تولیدکنندگان در ایران غالبا زیان ده هستند و مردم هم همیشه کالا را با قیمت بالاتر نسبت به ماه قبل خریداری می کنند و از طرف دیگر بنگاه های اقتصادی هم به زیان انباشته خود می افزایند و سهامداران این شرکت ها هم بار رکود و نرخ بهره را هر دو به دوش می کشند
این موضوع در یک ظرف کلان شامل همه تولیدات ایران می شود و تنها برای زنجیره فولاد و... نیست و هرچقدر از ابتدای زنجیره های تولید به سمت محصول پایین دستی ارزیابی کنید اثر آن بیشتر قابل لمس است و هر چقدر فاصله و تعداد حلقه های زنجیره بیشتر باشد محصول نهایی به دلیل اثر فزاینده نرخ بهره قابلیت رقابتی کمتری در مواجهه با محصول مشابه خارجی دارد، به همین دلیل است که عمده تولیدکنندگان در ایران غالبا زیان ده هستند و مردم هم همیشه کالا را با قیمت بالاتر نسبت به ماه قبل خریداری می کنند و از طرف دیگر بنگاه های اقتصادی هم به زیان انباشته خود می افزایند و سهامداران این شرکت ها هم بار رکود و نرخ بهره را هر دو به دوش می کشند.
این مساله در شرایط کنونی در اقتصاد ایران به قدری حاد شده که حتی در زنجیره محصولات نفتی و پتروشیمی که ایران دارای مزیت است هم دیده می شود و باعث شده با وجود انحصاری که در تولید و عرضه برخی محصولات وجود دارد بازهم شاهد این باشیم که در درازمدت به دلیل ثبات قیمت ارز در وضعیت تورمی شرکت های داخلی توان رقابت با خارجی ها را نداشته باشند.
در چنین شرایط تورمی که دولت به دنبال ثبات قیمت ارز است باید سیاست های پولی را مورد بازنگری قرار دهد به طوری که با کاهش تدریجی و جزئی نرخ سود سپرده برای سپرده های افتتاحی در ابتدای هر ماه توسط شورای پول و اعتبار و همچنین عدم کنترل دستوری نرخ تسهیلات، مسیر اصلاح را فراهم کند.
نظر شما