تهمینه غمخوار؛ بازار: از زمان روی کار آمدن نخست وزیر جدید پاکستان در ماه آوریل، شهباز شریف چندین بار اعلام کرده که پاکستان هم روابط خوبی با ایران و هم با عربستان دارد و روابط ما با هر دو کشور در ارزش‌ها، دین، تاریخ، فرهنگ و سنت مشترک ریشه عمیقی دارد چرا که از آنجایی که خاندان او رابطه نزدیکی با سعودی ها داشته اند، این شبهه ایجاد شد که پاکستان به دنبال توسعه روابط با همسایه خود یعنی ایران نیست.
اما، واقعیت این است که اشترکات عمیق فرهنگی میان دو کشور و رابطه همسایگی اجازه نمی دهد تا روابط دوجانبه خدشه دار شود به طوری که ابراهیم رئیسی در در دیدار با شهباز شریف در حاشیه نشست نیویورک اعلام کرد که روابط ایران و پاکستان تعامل معمول دو همسایه نیست بلکه روابطی عمیق و متکی به اشتراکات فرهنگی و اعتقادی است ضمن اینکه افزایش دیدارها و رایزنی‌های مقامات دو کشور، تاثیر سازنده‌ای بر گسترش همکاری‌ها و ارتقای سطح روابط دو کشور خواهد داشت.
نخست وزیر پاکستان نیز اعلام کرد که ایران و پاکستان اعضای یک خانواده هستند و پاکستان علاقمند به گسترش هر چه بیشتر روابط به ویژه در عرصه‌های اقتصادی و تجاری با کشور دوست و برادر خود ایران هستیم.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع روابط تجاری ایران و پاکستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «مصیب نعیمی»، کارشناس مسائل خاورمیانه و منطقه انجام داده که در ادامه می خوانیم.
* ابراهیم رئیسی در دیدار با شهباز شریف نخست وزیر پاکستان در سفر به نیویورک اعلام کرد که روابط ایران و پاکستان تعامل معمول دو همسایه نیست، بلکه روابطی عمیق و متکی به اشتراکات فرهنگی و اعتقادی است. دو کشور تا چه اندازه می‌توانند از طریق این اشتراکات، به گسترش روابط دوجانبه تجاری و اقتصادی بپردازند؟
پاکستان یکی از کشورهای مهم منطقه از بعد اقتصادی، جمعیتی و امنیتی است که مخصوصا به دلیل مرز طولانی مشترک، فرهنگ مشترک و روابط تاریخی و سابقه دار با ایران، دارای امکانات بالقوه ای در توسعه روابط تجاری و اقتصادی با این کشور است. پاکستان به دلیل برخورداری از ظرفیتهای زراعی بالا مانند برنج و حبوبات و همچنین جمعیت زیاد، می تواند روابط تجاری و اقتصادی مناسبی با ایران داشته باشد در حالی که تولیدات ایران هم می تواند سهم بالایی در گسترش سطح مناسبات با پاکستان داشته باشد.
با توجه به اینکه هم ایران و هم پاکستان به لحاظ ژئوپلتیکی در نقطه حساسی واقع شده اند، توسعه روابط دو کشور هم به نفع طرفین و هم کل منطقه خواهد بود در حالی که ایران می تواند نقش مهمی در کریدور شرق به غرب آسیا ایفا کند و پاکستان هم در کنار ایران قرار گیرد
بر همین اساس، اگر تسهیلاتی در زمینه حمل و نقل و تزانزیت میان دو کشور ایجاد شود، میزان مراودات تجاری فی مابین با توجه به حجم جمعیت دو کشور افزایش بیشتری خواهد یافت. از طرفی، در خصوص مسائل امنیتی در منطقه، مواضع دو کشور تقریبا هم راستا است. افزون بر این در خصوص مسائل انرژی، ایران می تواند تامین کننده نیازهای این کشور از جمله برق پاکستان باشد. با توجه به اینکه هم ایران و هم پاکستان به لحاظ ژئوپلتیکی در نقطه حساسی واقع شده اند، توسعه روابط دو کشور هم به نفع طرفین و هم کل منطقه خواهد بود در حالی که ایران می تواند نقش مهمی در کریدور شرق به غرب آسیا ایفا کند و پاکستان هم در کنار ایران قرار گیرد.
از این رو، با توجه به اینکه ظرفیتهای همکاری دوجانبه وسیع و گسترده است، هر چه دو کشور بیشتر در جهت افزایش مناسبات تلاش کنند، جزئیات بیشتری در بحث روابط و همکاری ها میان آنها مشخص می شود.
* با توجه به نزدیکی خاندان شهباز شریف با عربستان، آیا روابط پاکستان و عربستان می‌تواند بر روابط ایران و پاکستان اثر گذار باشد؟
معمولا روابط اجتماعی و فرهنگی دو کشوری که به یکدیگر نزدیک هستند، چندان نمی تواند تحت تاثیر مسائل سیاسی قرار گیرد. برای مثال، ایران در بسیاری از مسائل با امارات همسویی ندارد، اما روابط تجاری میان دو کشور هرگز متوقف نشده است. در خصوص برخی از کشورهای آسیای میانه هم چنین موضوعی صادق است. در برهه ای هم تلاش شد تا روابط ایران و عراق قطع شود، اما هم اکنون دو کشور در کنار هم و در پروژه های اقتصادی با یکدیگر مشارکت دارند.
روابط ایران و پاکستان یک رابطه اجتماعی گسترده مبتنی بر پتانسلیهای فزاینده اقتصادی است و پاکستان تا کنون نشان داده که در خصوص روابط با همسایگان خود تحت تاثیر دیگر کشورهای خارجی قرار نگرفته است
بر همین اساس، اگر چه ممکن است اختلافات سیاسی موجب شدن کند شدن روند حرکتی روابط اقتصادی میان دو کشور شود، اما با توجه به اشتراکات ایران و پاکستان روابط دوجانبه به خصوص روابط تجاری قطع نشده یعنی نه ایران و نه پاکستان تحت تاثیر جو سیاسی منطقه و حتی نفوذ امریکا قرار نگرفته اند. لذا، روابط دو کشور یک رابطه اجتماعی گسترده مبتنی بر پتانسلیهای فزاینده اقتصادی است و پاکستان تا کنون نشان داده که در خصوص روابط با همسایگان خود تحت تاثیر دیگر کشورهای خارجی قرار نگرفته است.
* پاکستان مایل نیست تا از امتیاز انحصاری خود در کراچی و بندر گوادر به سود ایران و چابهار صرف نظر کند. بنابراین، طالبان را تشویق میکند که همچنان تجارت خارجی خود را از مسیر سنتی کراچی ادامه دهد و تا حد ممکن تلاش میکند مسیر ایران خنثی شود و طالب منحصرا از مسیر پاکستان با دنیای خارج مرتبط شود. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
هر کشوری در سیاست و دیپلماسی اقتصادی خود به خصوص در رابطه با گذرگاهها و شاهراهها چه دریایی و چه زمینی، به دنبال بهره بری بیشتر است. بر همین اساس، اگر بندر کراچی فعال باشد، به معنی حذف چابهار نیست، زیرا مسیر چابهار در مسیر حوزه خلیج فارس است. پس از خروج از خلیج فارس، مسیر بندر کراچی، دهلی و به دنبال آن اقیانوس هند نمودار می شود. این مسیرها می توانند در راستای یکدیگر قرار گیرند.
بندر چابهار و بندر عباس در اصل نیازهای واردات و صادرات کشور را برآورده می کند زیرا هر کدام از کشورها مثلا پاکستان دارای بندر خاص خود هستند که البته از بنادر ایران هم می توانند به نفع خود بهره مند شوند.کشورهایی مانند هند به دلیل نزدیکی چابهار به حوزه خلیج فارس علاقه مندترند که از این بندر در جهت تامین نیازهای خود استفاده کنند.
پتانسیلها و ظرفیتهای ترانزیتی ایران و مشارکتی که در کریدورهای منطقه ای مانند کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب دارد، به اندازه کافی زیاد و قدرتمند است
این موضوع در تناقض تلاش پاکستان در فعالسازی بندر کراچی و یا بنادر دیگر نیست. همانگونه که در تجارت رقابت وجود دارد، در حوزه ترانزیتی و حمل و نقل هم رقابت امری طبیعی است. به عقیده من پتانسیلها و ظرفیتهای ترانزیتی ایران و مشارکتی که در کریدورهای منطقه ای مانند کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب دارد، به اندازه کافی قوی است.
* تهاتر کالا بین ایران و پاکستان تا چه اندازه می تواند به پیشبرد اهداف تجاری دوجانبه کمک کند؟
به نظر من تلاش مهمی که دو کشور می توانند در جهت افزایش همکاری های تجاری انجام دهند، تسهیل مسیرهای ترانزیتی و حمل و نقل است؛ در حالی که البته هم تجار و هم بخش خصوصی در این زمینه دارای توان و تجربه است.
با توجه به نیاز دو طرف، به هر اندازه که راههای ارتباطی حمل و نقلی ایران و پاکستان به خصوص راه زمینی از طریق قطار و کامیون توسعه یافته و تسهیل شود، مراودات تجاری دوجانبه رشد بیشتری پیدا خواهد کرد
پاکستان برای ترویج صادرات کالاهای کشاورزی خود به ویژه برنج به دنبال بازارهای مناسب و جدید است که از سالهای گذشته ایران یکی از بازارهای مورد نظر برای این کشور بوده است. از طریق ایران هم کالاها و محصولات پاکستانی مانند حبوبات، ذرت،گوشت و فراورده های دامی می توانند به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر شوند. در خصوص صادرات کالاهای ایرانی به پاکستان نیز، محصولات ایرانی دارای مقبولیت زیادی در بازارهای پاکستانی بوده اند و در بسیاری از فروشگاههای بزرگ این کشور به فروش می رسند.
به طور کلی، با توجه به نیاز دو طرف، به هر اندازه که راههای ارتباطی حمل و نقلی ایران و پاکستان به خصوص راه زمینی از طریق قطار و کامیون توسعه یافته و تسهیل شود، مراودات تجاری دوجانبه رشد بیشتری پیدا خواهد کرد.
نظر شما