بازار؛ گروه ایران: حسین صمصامی سرپرست اسبق وزارت اقتصاد در گفتگو با بازار، در پاسخ به این پرسش، مهمترین دلیلی که نمی توانیم اصلاحات اقتصادی را درست کنیم چیست؟ گفت: قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم باید این مثال را بزنم که همیشه به دانشجویانم میزنم؛ بازی فوتبال را در نظر داشته باشید که باید همه چیز این بازی استاندارد باشد. اگر بهترین بازیکن ها را در این زمین بیاورید اما زمین چاله داشته باشد و داور نتواند بخوبی داوری کند، آیا بازی خوبی شکل می گیرد؟ در چنین بازی اگر هر چقدر آموزش های تکنیکی به بازیکن ارائه دهیم و در زمین بازی بفرستیم باز هم در این زمین نمی تواند بازی کند. در نتیجه این بازی اصلا شکل نمی گیرد.
وی ادامه داد: حکایت اقتصاد ایران همین است. باید جاهایی از زمین و بازیکن را اصلاح می کردیم که نکردیم. یک جاهایی را خیلی اهمیت دادیم که نباید در اولویت قرار می گرفت. متاسفانه هر دولتی جایی که باید اصلاح کند را یا نمی داند یا می داند اما اصلاح آن بخش برایش سخت است و یا با منافع یک سری افراد خاصی گره خورده که لابی و نفوذ آنها بالاست. لذا تن به اصلاحات خیلی ابتدایی می دهد و تغییر اصولی را رها می کند.
متاسفانه باید با این صراحت گفت که دولت این سیاست را بد اجرا کرد. برخی از اقتصاددان ها و حتی افراد عادی براین باور بودند که ارز ۴۲۰۰ رانت بود در حالی که رانت نبود
صمصامی در خصوص ارز ۴۲۰۰ بیان کرد: متاسفانه باید با این صراحت گفت که دولت این سیاست را بد اجرا کرد. برخی از اقتصاددان ها و حتی افراد عادی براین باور بودند که ارز ۴۲۰۰ رانت بود در حالی که رانت نبود. بعنوان مثال، وارد کننده با ارز ۴۲۰۰ نهاده های دامی را خریداری می کند و با ارز آزاد به مرغدار می فروشد. سوالی که اینجا بوجود می آید، قیمت تمام شده مرغ براساس ارز آزاد یا ارز ۴۲۰۰ روانه بازار می شود؟
او افزود: بحثی بود که بالاتفاق تمام کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری این حرف را می زدند و اگر در صحبت هایشان دقت می کردید، می گفتند یکی از مواردی که ارز ۴۲۰۰ استفاده می کرد بحث دانه های روغنی بود. ۹۰ درصد روغن خام را یکی از وارد کنندگان خودی با۴۲۰۰ وارد می کند ولی با قیمت ارز آزاد می فروخت در نتیجه روغنی که به شما می فروشم این رانت است.
سرپرست اسبق وزارت اقتصاد اظهار کرد: سوال این است چرا با حذف ارز دولتی روغن ۲۰ هزار تومانی ۶۰ هزار تومان شد در حدی که روغن قیمت نجومی را به خود گرفت و در فاز بعدی موجی از افزایش قیمت در کالاهای دیگر را شاهد بودیم. هیچ کالایی غیر از بنزین نبود که افزایش نداشته باشد. به دلیل اینکه ارز ۴۲۰۰ به این کالا اصابت می کرد پس در نتیجه رانت یا قاچاق نبود.
لابی های قدرتمند و ذینفعان به دولت گفتند که باید حذف شود در نتیجه دولت ارز دولتی را حذف کرد. با حذف این ارز معیشت برای اکثر مردم بشدت سخت و غیرقابل تحمل شد
استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال، باتوجه به اینکه ارز ۴۲۰۰ مثل ترمز گیر عمل می کرد چرا حذف کردند؟ تصریح کرد: به خاطر اینکه لابی های قدرتمند و ذینفعان به دولت گفتند که باید حذف شود در نتیجه دولت ارز دولتی را حذف کرد. با حذف این ارز معیشت برای اکثر مردم بشدت سخت و غیرقابل تحمل شد.
او با اشاره به ارائه کالا برگ خاطرنشان کرد: افرادی که این سیاست (حذف ارز ۴۲۰۰) را پیشنهاد کردند چه کسانی بودند؟ یک گروه در مجلس، یک گروه در دولت، یک گروه در مراکز تحقیقاتی که سر خط و آدرس غلط به دولت می دهند این افراد دولت را مجبور به حذف ارز دولتی کردند همان افراد نیز دولت را مجبور به گفتن کالا برگ کردند.
صمصامی تصریح کرد: یارانه ای که شما می دهید افزایش هزینه را نمی تواند کاهش بدهد. اجاره خانه دو برابر شد قبلا صد تومان یارانه واریز میشد الان ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار تومان شده است. با حذف یارانه قیمت دارایی در جامعه چه طور تغییر می کند؟ توزیع ثروت چه می شود؟ آیا توزیع ثروت ثابت یا به نفع اقشار خاصی است؟ پاسخ به این سوالات با توجه به زیرساخت های اطلاعاتی موجود و مدل های رایج اقتصادی به سادگی امکانپذیر نیست.
وی افزود: نکته ای که با قطعیت می توان گفت، با توجه به اینکه دهک های بالا در اقتصاد صاحبان ثروت و منافع مالی بوده و در نظام تولید و توزیع نقش دارند این افراد به راحتی بدون دریافت یارانه می توانند افزایش هزینه های خود را جبران نمایند. براساس تجربه سال های قبل درباره افزایش قیمت به نظر می رسد حتی با پرداخت یارانه نقدی به خانوار دهک های پایین افزایش هزینه آنها را جبران نمی توان کرد. این نکته را اشاره کنم، من اقتصاددان اگر یک تحلیلی ارائه می کنم باید براساس آثار رفاهی که روی معیشت و زندگی مردم اتفاق می افتد، ارائه کنم. نمی توانم در خلع بگویم ارز ۴۲۰۰ رانت است حذفش کنید که فردا مردم از این سیاست متضرر شوند.
این استاد دانشگاه بر این باور است: این نکته را اشاره کنم اگر ارز ۴۲۰۰ رانت بوده در جیب مردم می رفت. چهار تا استدلال غلط را آدم های ناآگاه به دولت ارائه میدهند که پشت یک افراد یکسری آدم های ذی نفع بودند که از حذف ارز دولتی بشدت سود می بردند.
وی خاطرنشان کرد: دولت براین باور است که ارز ترجیحی رانت بود. اگر قبول دارد حتما هم می داند چه کسانی رانت کردند پس یقه این افراد را بگیرد و ارز ۴۲۰۰ را پس بگیرد. در مجلس چه کسانی از این بحث حمایت می کردند؛ در دولت چه کسانی حمایت می کردند؟ خود رئیسی و وزیر اقتصاد و بعضا رئیس بانک مرکزی. این افراد از حذف ارز ۴۲۰۰ حمایت پررنگی می کردند حال همین افراد بروند و کسانی که ارز ۴۲۰۰ را گرفتند از آنها بخواهند که پس بدهند.
متاسفانه تیم اقتصادی تیم ضعیفی است. مثل این می ماند شما به عنوان یک وزنه بردار باید یک وزنه ۲۵۰ کیلو را بردارید این تیم حتی ۳۰ کیلو را نمی توانند بلند کنند
سرپرست اسبق وزارت اقتصاد در خصوص تیم اقتصادی دولت سیزدهم گفت: متاسفانه تیم اقتصادی تیم ضعیفی است. مثل این می ماند شما به عنوان یک وزنه بردار باید یک وزنه ۲۵۰ کیلو را بردارید این تیم حتی ۳۰ کیلو را نمی توانند بلند کنند. تیم اقتصادی دولت جوان های خامی هستند که نه تنها نمی توانند اوضاع را بهتر کنند.
وی ادامه داد: به نظر من، آقای رییسی باید چند فرد نخبه را وزیر می کرد و این افرادی که الان وزیر هستند معاون می شدند.
صمصامی در خصوص چشم انداز اقتصادی گفت: آیا با این فرمانی که دولت رییسی می رود چشم انداز روشنی پیدا می شود؟ کسانی که بانیان وضع موجود هستند کسانی که بانیان حذف ارز بودند و مملکت را به اینجا رساندند و با همین فرمان جلو می روند آیا می توانند چشم انداز درستی برای اقتصاد ایجاد کنند؟
این استاد دانشگاه با اشاره به رشد نقدینگی بیان کرد: عامل اصلی رشد نقدینگی در کشور بانک ها از جمله بانک های خصوصی هستند. چه کار کردیم برای کمک به نقدینگی به غیر اینکه مدام در سیستم تعارف می کنیم که در این تعارف کردن فقط مردم متضرر می شوند. متاسفانه روز به روز اوضاع بدتر می شوند. در حال حاضر نقدینگی لحظه به لحظه رشد می کند. حجم نقدینگی بیش از ۵۲ هزار میلیارد شده و این نقدینگی ساعت به ساعت رشد می کند. کل یارانه ای که دولت قبلا می داد در سال ۴۲ هزار میلیارد بود ولی الان به ۵۲ هزار میلیارد تومان رسیده که هیچ اصولی علمی و دقیقی در آن دیده نمی شود.
وی اشاره کرد: نکته بعدی، بالای ۶۰ درصد نقدینگی در اختیار سه چهار درصد جامعه هست. بانک ها در سال گذشته بیش از ۲ هزار و ۹۰۰ هزار میلیارد تومان وام دادند. تقریبا به اندازه کل بودجه کشور بود. توجه کنید این وام کجا رفته است؟ سال گذشته سرمایه گذاری ما منفی بود همچنین رشد اقتصادی سه چهار درصد بود. سرمایه گذاری که نشد و همچنین سال های قبل رشد اقتصادی منفی داشتیم. سوالی که باید پرسید، این پول ها کجا رفته است؟ صاحبان این پول ها چه افرادی هستند؟ متاسفانه دولت ها پاسخگو این موضوع نیستند.
خیلی جالب است دلار خرید و فروش می شود جایی نیز ثبت نمی شود و به راحتی مالیات نیز پرداخت نمی کنید. با این اوضاع باید چشم انداز اقتصاد نیز داشته باشیم و امیدوار به بهبود شرایط باشیم
این کارشناس اقتصادی در خصوص نقدینگی پاسخ داد: بحث های برجامی ارز و سکه را در بازار شل و سفت می کند. همین نوسانات منشا درآمدی برای صاحبان نقدینگی شده است. سکه ای که خریدید ۱۳میلیون و ۶۰۰ هزار تومان ۱۴ میلیون تومان می فروشید. در مقیاس وسیع در نظر بگیرید می دانید چه منفعتی می برید. مالیات که نمی دهید. خیلی جالب است دلار خرید و فروش می شود جایی نیز ثبت نمی شود و به راحتی مالیات نیز پرداخت نمی کنید. با این اوضاع باید چشم انداز اقتصاد نیز داشته باشیم و امیدوار به بهبود شرایط باشیم.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: بازار آزاد ارز مبنای قیمت گذاری است. چه کسی در این بازار نقش دارد؟ قاچاقچی است که ارز می خرد و می فروشد که باعث افزایش قیمت ارز می شود. چه کسانی این کار را می کنند صاحبان نقدینگی که ما نگاه می کنیم، می گوییم ۵ میلیارد دلار سرمایه از جیب شما فرار می کند دلار سه هزار تومانی تبدیل به ۳۰ هزار تومان می شود. برای آن کسی که ماشین آن چنانی و خانه آن چنانی دارد خوب است ولی برای ما که کارمند دولت هستیم فاجعه است.
او تصریح کرد: نکته اینجاست ما در بحث اقتصاد یک سری اولویت های اصلی داریم که باید اصلاح شوند باید پایگاه اطلاعاتی ایجاد کنیم که در اقتصاد درست قضاوت کنیم. بازیگران را رصد کنیم. اشخاصی که فعالیت تولیدی دارند را تشویق کنیم. کسی که خلاف می کند باید تنبیه شود و فعالیتش را از جذابیت بیاندازیم. این نکته را اشاره کنم تا مادامی که سیستم را درست رصد نکنیم وضعیت بدتر از امروز می شود.
این اقتصاددان در خصوص اینکه آیا دولت سیزدهم قدرت اقتصادی دارد پاسخ داد: دولت سیزدهم با این چشم اندازی که شروع کرده و نمونه سیاست هایی که اجرا کرده خیلی نمی شود انتظار چندانی داشت که چشم انداز مثبتی را در اقتصاد رقم بزند.
نظر شما