بازار؛ گروه بین الملل: دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌های ایران پس از وقفه‌ای پنج ماهه، ۱۳ مردادماه در شهر وین آغاز شد و این مذاکرات دوشنبه ۱۷ مرداد با پرواز هیئت‌های شرکت‌کننده به پایتخت‌ها به پایان رسید.
برگزاری این دور از مذاکرات پس از آن صورت گرفت که «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مقاله‌ای در روزنامه فایننشال‌تایمز مدعی شده بود بسته پیشنهادی جدیدی روی میز گذاشته که حاوی راهکارهای به‌روزشده‌ای در خصوص رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای ایران است.
بعد از اتمام دور جدید مذاکرات، مقام‌های آمریکا و اتحادیه اروپا مدعی شدند که یک «متن نهایی» به همه طرف‌ها ارائه شده که قابل تغییر نخواهد بود و بایستی یا پذیرفته شود و یا شکست مذاکرات اعلام شود. این ادعا از سوی یک مقام وزارت خارجه ایران رد و اعلام شد: «با توجه به ادامه بحث‌ها درباره چند موضوع مهم باقی‌مانده، هنوز در مرحله‌ای قرار نداریم که از نهایی شدن متن توافق در وین سخن بگوییم».
جمهوری اسلامی ایران راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها، اخذ تضمین در خصوص ماندگاری برجام و رفع ادعاهای پادمانی آژانس اتمی را اصلی‌ترین مطالبه خود در مذاکرات رفع تحریم‌ها قرار داده و تأکید کرده که تنها بازگشت به قرارداد دوجانبه‌ای که در ازای برخی محدودیت‌ها نفع ملموس اقتصادی برای ملت ایران به همراه داشته باشد را منطقی می‌داند و آن را می‌پذیرد.
در خصوص پاسخ ایران به طرح کشورهای اروپایی، «جان کربی» هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی در شورای امنیت ملی آمریکا نیز گفته است ما به توافق با ایران نسبت به دو هفته پیش نزدیک‌تر هستیم.
وی در ادامه گفت: «ما پاسخ خود را ارائه داده و امیداریم که نتیجه مثبتی حاصل شود چون در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای حل مشکلات در منطقه سخت خواهد شد».
کربی اضافه کرد: «بایدن همچنان معتقد است که دیپلماسی و بازگشت به توافق هسته‌ای، بهترین راه بوده و در راستای آن تلاش خواهیم کرد».
نورنیوز نیز در خصوص جوابیه امریکا به طرح اروپا اعلام کرده که ایران در حال بررسی آن است و تا پایان هفته جاری احتمالا جواب خود را ارائه خواهد داد.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.
از جمله آثار دیگر وی می توان به کتابهای «خدا در کنار ماست: دین و امور بین الملل»، «سیاست خارجی ایران در دوران بعد از شوروی»، «ایران متفرق: ریشه های تاریخی مناظرات ایرانیان درباره هویت »، «فرهنگ و حکومت در قرن بیست و یکم»، «اسلام در روسیه؛ سیاست هویت و امنیت»، «آینده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمت آمیز»، «صدای اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنیزاسیون، دموکراسی و اسلام» و «اسلام: دین دوم اروپا» اشاره کرد.
*جوزپ بورل نسبت به احیای برجام و دستیابی به توافق ابراز خوش بینی کرده است. ارزیابی شما چیست؟
واضح است که اروپایی ها خواهان احیای برجام هستند. ابراز خوش بینی جوزپ بورل با هدف تشویق آمریکا و ایران به دادن امتیازات لازم برای امکان پذیر ساختن توافق است. با این حال، با توجه به بسیاری از مسائل باقی مانده بین ایران و ایالات متحده، به نظر من نمی توان بیش از حد خوش بین بود. در واقع، احتمال زیادی وجود دارد که برجام دوباره احیا نشود.
*طبق اخبار، ایران اعلام کرده است که تا پایان هفته جاری به پاسخ آمریکا پاسخ خواهد داد. برخی گمانه زنی ها حاکی از حصول توافق است. ارزیابی شما چیست؟ آیا توافقی حاصل خواهد شد یا ممکن است پیام همچنان رد و بدل شود؟
گزارش های ضد و نقیضی درباره اختلافات باقی مانده بین ایران و آمریکا وجود دارد. مشخص است که آمریکا با لغو تمامی محدودیت های بانکی از جمله دسترسی ایران به سوئیفت موافقت نکرده است. ایالات متحده همچنین به ایران اطلاع داده است که نمی تواند تضمین کند که شرکت های مختلف به ایران بازگردند. این موضوع از ابتدای برجام در سال 2015 وجود داشت. تا زمانی که مشکلات بین المللی ایران حل نشده باقی بماند، تهران نمی تواند انتظار روابط کامل اقتصادی و بانکی با سایر کشورها را داشته باشد.
*آیا با احیای برجام، موضوعات هسته ای مربوط به اسناد نتانیاهو توسط آژانس بسته می شود؟
بعید است که این موضوع کنار گذاشته شود، مگر اینکه ایران به سایت‌های خاصی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست می‌کند اجازه دسترسی بدهد. بی اعتمادی بین ایران و بازیگران منطقه ای و بین المللی آنقدر عمیق است که به آژانس اجازه نمی دهد این پرونده را ببندد. ایران می تواند به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به سایت‌های مشکوک را بدهد.
*طبق قانون مصوب کنگره آمریکا، این توافق مستلزم بررسی کنگره است. ارزیابی شما از تحقیقات کنگره آمریکا چیست و آیا می توان آن را به خطر انداخت؟
دخالت کنگره احیای برجام را پیچیده خواهد کرد. نه تنها بسیاری از جمهوری خواهان مخالف برجام هستند، بلکه دموکرات های کلیدی، به ویژه حامیان اسرائیل نیز مخالف آن هستند. به همین دلیل اوباما برجام را برای تصویب کنگره ارسال نکرد. او به درستی استدلال کرد که برجام یک معاهده نیست.
*به نظر می رسد بایدن بتواند توافق هسته ای با ایران را به عنوان یک پیروزی سیاست خارجی در انتخابات کنگره و ریاست جمهوری بفروشد و جایگاه خود را تقویت کند. آیا شما با این استدلال موافقید؟
برجام موضوع مهمی در انتخابات کنگره و یا ریاست جمهوری آمریکا نیست. انتخابات با توجه به نگرانی های داخلی، مانند تورم، حقوق سقط جنین و مواردی از این دست تعیین می شود. این تصور که بایدن به دلایل انتخاباتی به ایران امتیاز بدهد اشتباه است.
نظر شما