بانک ها با نرخ سود منفی خلوت شدند / بازنشستگان تنها مشتری سپرده گذاری

خبرگزاری بازار- این روزها باجه‌های سپرده گذاری بانک‌ها خلوت تر از هر زمانی است. باجه‌هایی که روزگارهای با کلی درخواست برای افتتاح حساب و افزایش سپرده گذاری مواجه بودند، این روزها کمتر کسی سراغشان را می‌گیرند. جز تعداد اندکی از بازنشستگان و افراد مسن که اندک پس اندازی را برای خود نگه داشتند یا حاضر نیستند که ریسک سرمایه گذاری در بازارهای دیگری همجون بازار سرمایه و ارز و سکه را به جان بخرند، بیشتر مشتریان خواهان خروج سپرده‌های خود از بانک‌ها هستند. در حالی که پارسال بازار سرمایه سود ۱۸۰ درصدی را پارسال نصیب سرمایه گذاران خود کرد، بانک در بهترین حالت تنها ۲۰ درصد سود پرداخت می‌کردند. همین مساله هر روز از تعداد مشتری‌های سپرده گذاری در بانک‌ها کم می‌کرد. آنگونه که محمد گودرزی معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران اعلام کرده معاملات روزانه در بورس نسبت به پارسال ۲.۵ برابر بیشتر شده است. در حالی پارسال به صورت میانگین روزانه ۱۹۰۰ میلیارد تومان در بورس تهران انجام می‌شد، که در فروردین امسال این رقم به  ۵ هزار میلیارد  رسیده است.

نرخ منفی به سپرده گذاران بانک‌ها

بر اساس توافق مدیران بانکی از اول اردیبهشت هیچ بانکی اجازه ندارد سپرده با سود بیشتر از ١۵‌درصد جذب کند. آنها همچنین تکلیف مشتریان قدیمی‌را هم مشخص کرده و با ارسال پیامک به آنها گفته‌اند که حساب‌های قبلی و با نرخ سود بیشتر را می‌بندند و این دسته از مشتریان برای افتتاح حساب با سود کمتر اقدام کنند. آنگونه که بررسی نشان می‌دهد تنها یک بانک و دو موسسه مالی و اعتباری زیر بار کاهش نرخ سود نرفته اند و سود بین ۱۸ تا ۲۰ درصدی به سپرده گذاران خود می‌دهند.

حسین بهاءالدین‌هاشمی‌معاون سابق بانک مرکزی که مخالف دستکاری سود بانکی در شرایط فعلی است، به بازار می‌گوید: گزارش‌های آمار مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که ما پارسال تورمی‌در حدود ۴۰ درصد داشتیم در حالی که نرخ سود قانونی ۱۵ درصد و نرخ‌های غیر قاننی حداکثر ۲۰ تا ۲۱ درصد بوده است. این یعنی ما نرخی منهای ۲۰ درصدی به سپرده‌گذاران پرداخت می‌کنیم.

مجازات برای سپرده گذاران

ندری عضو پژوهشکده پولی و مالی هم دراینباره گفت: پایین‌آوردن نرخ سود در این شرایط شبیه این است که بخواهیم افرادی که به بانک اعتماد کرده‌اند را مجازات کنیم و مشکلات اقتصادی‌مان را با هزینه سپرده‌گذاران حل کنیم.

به باور این او، کاهش نرخ سود موجب می‌شود که همان اعتماد کم سپرده گذاران به بانک‌ها را هم از دست برود و مشتری‌های بانکی منابع خود را از بانک‌ها بیرون می‌کشند به عبارتی به جای اینکه در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند و از طریق سپرده‌های بانکی برای آینده پس‌انداز کنند به احتمال زیاد به سایر بازارها هجوم می‌برند و این می‌تواند روی نرخ ارز، طلا، مسکن و سهام اثر بگذارد.

این کارشناس بانکی با بیان اینکه پایین‌آوردن نرخ سود بانکی شبیه این است که خودتان با دست خودتان ارزش پول ملی را کاهش دهید، گفت: وقتی مردم نخواهند پول ملی کشور را نگه دارند و ترجیح می‌دهند ارز و زمین و خودرو به جای آن بخرند. معنی این اتفاق چیزی جز کاهش تعمدی ارزش پول ملی است.

بازی دو سر برد بانک‌ها

البته سید علی معاون سابق بانک مرکزی به اندازه دو کارشناس دیگر نگران خروج سپرده‌های مردم از بانک‌ها نیست و به بازار می‌گوید: کاهش نرخ سود یک بازی دو سر برد برای بانک‌ها خواهد بود. به گفته او، در صورت کاهش نرخ سود سپرده‌های مردم از کوتاه مدت به سپرده جاری منتقل می‌شود. حتی اگر این دارایی وارد بورس هم شود به نوعی این دارایی بازهم در بانک‌ها خواهد ماند.

خبری از کاهش نرخ تسهیلات نیست

با وجود اینکه عبدالناصر همتی پیشتر هدف اصلی کاهش نرخ سود سپرده گذاری را پایین آوردن قیمت واقعی پول و به تبع آ ن کاهش نرخ سود تسهیلات اعلام کرده بود؛ اما به نظر می‌رسد آقای رییس کل حسابی وعده‌هاش را فراموش کرده است. سید کمال سیدعلی معاون سابق بانک مرکزی در اینباره به بازار می‌گوید: هم زمان با کاهش نرخ سود، نرخ تسهیلات هم کاهش یابد. نمی‌شود که نرخ سود ۱۵ درصد باشد اما بانک‌ها تسهیلات را با سودهای بالای ۲۵ درصد به به مردم ارائه دهند و بانک مرکزی باید روی این مساله دقت بیشتری داشته و سریع تر تعیین تکلیف کند. البته کامران ندری کارشناس بانکی اما دلیل دیگری را برای این فراموش کاری متصور بوده و معتقد است که این روزها حرف دولت و بانک مرکزی پیش بانک‌ها هیچ برشی ندارد. او به بازار می‌گوید: وقتی دولت بانک را وادار به پرداخت تسهیلات تسکلیفی با یود ۱۲ می‌کند از آن طرف باید پاسخ مثبتی به تمام درخواست‌های نظام بانکی ارائه دهد.

رانت گرفتن تسهیلات

 برخلاف آنچه تصور می‌شود، کاهش نرخ سود تسهیلات هم برای اقتصادی بیمار ایران دردسرهای فراوانی دارد. سید علی گفت: به سبب ایجاد فضای رانت پولی، نه‌تنها دریافت وام با افزایش درخواست‌ها دشوار خواهد شد، بلکه بانک‌ها برای دورزدن بخشنامه‌های بانک مرکزی یا شانه‌خالی‌کردن از سیاست‌های دستوری کاهش نرخ سود وام بانکی، از دادن وام با نرخ پایین‌تر طفره خواهند رفت و بیشتر وام‌های مضاربه‌ای و نظیر آن را با نرخ سود بالای ۲۴ درصد پرداخت خواهند کرد.

به گفته معاون سابق مرکزی، در اقتصادی که تورم بالای ۴۰ درصد دارد و هیچ چشم انداز روشنی هم برای کاهش آن وجود ندارد، وام با سود پایین ۱۵ تا ۲۰ درصد یک رانت ویژه مالی است. در واقع حتی اگر بانک‌ها هم حاضر به پرداخت تسهیلات با سود پایین باشند، این تسهیلات دیگر به مردم عادی نمی‌رسد و کسانی که صاحب امتیاز و رانت هستند صاحب میلیاردها تومان پول ارزان قیمت می‌شود.

بانک‌ها پارسال چقدر سوده دادند

آخرین آمار اعلامی‌از طرف رییس کل بانک مرکزی حکایت از این دارد که سپرده گذاری مردم با حدود ۳۲ درصد رشد به ۲.۴۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع اگر متوسط سود پرداختی نظام بانکی به این حجم سپرده را ۱۵ درصد در نظر بگریم می‌توان ادعا کرد که بانک‌ها در سال گذشته ۳۶۱ میلیارد تومان سود پرداخت کرده اند.