بازار؛ گروه استان ها: قالی بافی در کرمان ریشه در تاریخ دارد و فرش دستباف این دیار دارای شهرتی جهانی است و کیفیت آن به اندازه ای بالاست که می گویند هر چه بیشتر پا بخورد، مرغوب تر می شود و برای افرادی که با بالا رفتن سنشان خوش رنگ و روتر می شوند، به کار می برند که «فلان شخص مانند قالی کرمان است».
اما متاسفانه این ظرفیت اقتصادی و فرهنگی بسیار ارزشمند که روزگاری بخش عظیمی از اشتغال استان کرمان را به خود اختصاص داده بود سال هاست که با بی توجهی و بی مهری مسئولان و متولیان امر ضربه ای جدی خورده است.
نبود حمایت دولت از قالیبافان، وضعیت نامناسب بیمه، دستمزدهای اندک، گرانی مواد اولیه و... باعث شده است که جوانان دیگر رغبتی به این فعالیت در این حرفه نداشته باشند. گواه این مساله صحبت های رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان است که اعلام کرده شمار قالیبافان کرمانی که در سال ۹۵، ۲۰۰ هزار نفر بوده در حال حاضر به کمتر از ۵۰ هزار نفر رسیده است و تاسف بار تر اینکه اکثر این افراد بالای ۶۰ سال سن داشته و جوانان کمتر در این زمینه حضور دارند که این مساله زنگ خطری جدی برای نابودی هنر و حرفه قالیبافی کرمان به شمار می رود.
بدیهی‌ست وقتی فعالان این صنف بدانند که معیشت آنها از این طریق تامین نمی شود عطای قالیبافی را به لقای آن می بخشند و فرش دستباف کرمان که روزگاری در اوج شهرت بود به قعر فراموشی فرو می رود.
مشکل اصلی قالیبافان مساله «بیمه» است؛ از سال ۹۴ برای شرکت فرش، قالی می بافم اما هنوز بیمه نیستم این در حالیست که در تمام این سال ها همه مسئولان فقط وعده حل مشکل بیمه را می دهند اما در عمل مشکلی حل نمی شود
«بیمه» مهم ترین مشکل قالیبافان
مریم از قالیبافان کرمانی در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: مشکل اصلی قالیبافان مساله «بیمه» است؛ از سال ۹۴ برای شرکت فرش، قالی می بافم اما هنوز بیمه نیستم این در حالیست که در تمام این سال ها همه مسئولان فقط وعده حل مشکل بیمه را می دهند اما در عمل مشکلی حل نمی شود.
وی با گلایه از دستمزدهای اندک افزود: کار ما سخت است و هر روز باید از ساعت ۷ صبح تا ۷ شب پشت دار قالی کار می کنیم. ما اگر قالی ببافیم پول داریم و اگر نبافیم جیبمان خالی می ماند.
این هنرمند کرمانی ادامه داد: اگر یک قالی را تمام کنیم، ممکن است برای قالی بعدی مبلغی به ما بدهند و اگر اگر یک قالی سه سال هم روی دار باشد همان قالی با همان مزد باقی می ماند.
زهرا از دیگر قالیبافان کرمانی با گلایه از مشکلات ادامه دار و حل نشدنی قالیبافان اظهار کرد: ادامه این شغل با وجود مشکلات امکان پذیر نیست و مسئولان هم حمایتی از ما نمی کنند.
وی با اشاره به مشکلات بیمه ای این قشر افزود: من بیمه آزاد هستم و با وجود گران شدن شدید بیمه ها، هزینه ای از سوی کارفرما به ما برای بیمه پرداخت نمی شود و باید از جیب خودمان هزینه کنیم.
ماشالله رستمی از قالیبافان راور هم با اشاره به گرانی مواد اولیه قالیبافی به بازار گفت: ما قالیبافان مشکلات زیادی داریم، ریس بسیار گران شده و به عنوان مثال ۱۰ میلیون ریس برای بافت یک قالی ۳۵ میلیون تومانی نیاز است.
وی با انتقاد از فعالیت دلالان افزود: ما در روستاها پول لازم برای تامین نخ را نداریم و مجبوریم قالی را به دلالان پیش فروش کنیم.
به دلیل بدهکاری دولت به سازمان تامین اجتماعی از سال ۹۵ هیچ نوع بیمه جدید را این سازمان نپذیرفته و در کنار آن بیمه افراد دیگر را که مثلا به دلیل بیماری سه ماه فعالیت نداشته اند را قطع کرده است
دردسر بیمه ای قالیبافان به دلیل بدهی دولت به تامین اجتماعی
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: مشکل بیمه درد دل ما هم است که البته متولی آن سازمان تامین اجتماعی است.
محسن اشرف با اشاره به اینکه ۹۰ درصد هزینه بیمه قالیبافی را دولت به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می کند، گفت: به دلیل بدهکاری دولت به سازمان تامین اجتماعی از سال ۹۵ هیچ نوع بیمه جدید را این سازمان نپذیرفته و در کنار آن بیمه افراد دیگر را که مثلا به دلیل بیماری سه ماه فعالیت نداشته اند را قطع کرده است.
وی ادامه داد: با پی گیری هایی که از طریق مرکز ملی فرش ایران انجام داده ایم یک نوع بیمه جدید به نام «بیمه عشایری و روستایی» برای قالیبافان در نظر گرفته شده است که مخصوص کشاورزان و روستاییان است.
اشرف با اشاره به حق بیمه پایین این نوع بیمه افزود: بیمه عشایری و روستایی فقط خدمات بازنشستگی دارد و دفترچه درمانی به بیمه شدگان نمی دهد به همین دلیل هم مورد استقبال قالیبافان قرار نگرفته است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان اظهار کرد: در تلاشیم که سازمان تامین اجتماعی بیمه قالیبافان را مجدد فعال کند.
قالیبافان در انتظار مشکل گشایی مجلس و تامین اجتماعی
وی یادآور شد: اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان، صنفی بوده و وظیفه اصلی ما صدور پروانه کسب برای کارگاه های تولیدی و فروشگاه های فرش و صنایع دستی است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان گفت: با تلاش هایی که انجام شده امسال برای سومین سال، قالیبافان را برای بیمه تکمیلی معرفی کرده ایم؛ بر این اساس حتی افراد دارای کارت قالیبافی خانگی (که مغازه ندارند) هم می توانند از مزایای بیمه تکمیلی استفاده کنند. البته بیمه تکمیلی هم ماهانه بیش از ۱۵۰ هزار تومان هزینه دارد که از عهده قالیبافان خارج است.
اشرف گفت: براساس صحبت های رئیس مرکز ملی فرش ایران در بودجه ۱۴۰۱ یک مبلغی برای این منظور در نظر گرفته اند که برای همان «بیمه روستایی و عشایری» است.
وی همکاری سازمان تامین اجتماعی و مصوبه مجلس در زمینه بیمه قالیبافان راهگشا دانست و افزود: اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان به عنوان یک بخش خصوصی فعالیت می کند و متولی صدور کارت شناسایی برای قالیبافان است.
مشکلات، قالیبافی را در لبه پرتگاه قرار داد
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان ادامه داد: در سال ۹۵ بیشتر از ۲۰۰ هزار نفر بافنده در استان کرمان حضور داشت اما امروز این آمار به کمتر از ۵۰ هزار نفر (یک چهارم) رسیده است.
کل صادرات فرش دست باف در جهان در سال ۹۰ یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده که نصف آن (۷۵۰ میلیون دلار) مربوط به ایران و ۱۷۰ میلیون دلار مربوط به استان کرمان بوده است که این رقم برای استان در سال ۹۹ به ۲ میلیون دلار کاهش یافته که آن هم به صورت چمدانی بوده است
وی با بیان اینکه قالیبافی کاری دشوار است و فرد باید از صبح تا شب در یک محیط بسته، پشت دار قالی مشغول به کار باشد، افزود: رکود اقتصادی و تحریم ها باعث افزایش قیمت فرش شده اما دستمزد قالیبافان به همان نسبت افزایش نیافته است و این باعث از بین رفتن انگیزه قالی بافی بین افراد شده است.
اشرف بیان کرد: حدود ۹۵ درصد قالیبافانی که برای آنها کارت صادر کرده ایم بالای ۶۰ سال سن دارند و جوانان به سمت این حرفه نمی آیند.
کاهش شدید صادرات فرش دستباف
وی از دولت خواست که مشکلات قالیبافان را رفع کند و افزود: کل صادرات فرش دست باف در جهان در سال ۹۰ یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده که نصف آن (۷۵۰ میلیون دلار) مربوط به ایران و ۱۷۰ میلیون دلار مربوط به استان کرمان بوده است که این رقم برای استان در سال ۹۹ به ۲ میلیون دلار کاهش یافته که آن هم به صورت چمدانی بوده است.
اشرف با اشاره به هزینه های بالای بیمه و حمل و نقل فرش برای صادرکنندگان افزود: با توجه به بحث تحریم ها برخی صادرکنندگان فرش که عضو اتحادیه ما هستند راه هایی را از طریق زمینی، دریایی و... پیدا کرده و فرش را به کشورهای اروپایی صادر کرده اند.
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان تاکید کرد: مشکلات قالیبافان در سطح کلان بوده و رفع آنها نیاز به مصوبه مجلس و همکاری تامین اجتماعی دارد.
تسهیلات بانکی فقط برای تولید فرش است
وی در خصوص تسهیلات بانکی برای قالیبافان گفت: قالیبافان افراد مشخصی بوده و دارای کارت شناسایی هستند؛ روند کار به این شکل است که افراد متقاضی دریافت تسهیلات به اداره فرش معرفی می شوند که بعد از معرفی به بانک از طرف بانک رفاه یا صندوق کارآفرینی امید از آنها پیش فاکتور خرید مواد اولیه و لوازم مورد نیاز قالیبافی را می خواهند. در نهایت هم بانک وام را در وجه فروشنده پرداخت می کند و تسهیلات به صورت مستقیم در اختیار قالیباف قرار نمی گیرد.
اشرف با انتقاد از این شیوه پرداخت تسهیلات و نادرست خواندن آن گفت: همه قالیبافان که اکثرا خانگی و خویش فرما هستند، می گیوند که ما دار و نخ قالی داریم و برای سایر نیازهای زندگیمان تقاضای دریافت وام می کنیم این در حالیست که اداره فرش یا بانک می گوید وام را فقط برای تولید فرش پرداخت می کند.
وی با بیان اینکه اگر قالیبافان تسهیلاتی دریافت کنند حتما با کار و تلاش آن را به بانک باز برمی گردانند، گفت: این گونه پرداخت تسهیلات اشتباه است و باید توجه داشت که تمامی این عوامل باعث از بین رفتن انگیزه قالیبافان شده است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان در زمینه مشکل تامین نخ و فعالیت دلالان اظهار کرد: قالیبافان بنیه مالی خوبی ندارند و با این وضعیت باید هزینه مواد اولیه قالی را پرداخت کنند.
وی ادامه داد: این افراد مجبورند ابتدا قالی بافته شده را در بازار بفروشند تا بتوانند بافت قالی بعدی را شروع کنند که این روند هم ممکن است ۶ ماه تا یک سال طول بکشد. بر این اساس قالیبافان در همان حین بافت قالی، آن را پیش فروش می کنند تا با پولش بتوانند برای قالی بعدی پس انداز داشته باشند. متاسفانه دلالانی هستند که در روستاهای شهرهای کوچک مانند چترود، جوپار که این کار را انجام می دهند و فرش دستباف را می خرند.
اشرف بیان کرد: اگر وامی که پیشتر گفته شد، به قالیبافان پرداخت شود می تواند این مشکل را حل کند. ما با مرکز ملی فرش هم مکاتبه کرده ایم و آنها می گویند که به بانک بودجه داده یم اما بانک ها طبق دستورالعمل هایی که دارند می گویند که وام را براساس خرید ابزار کار و ارائه پیش فاکتور پرداخت می کنند و باز همان چرخه تکرار می شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان یادآور شد: ما یک اتحادیه خصوصی هستیم و بودجه بنیه ای برای پرداخت تسهیلات نداریم و مانند سایر اتحادیه ها پروانه کسب برای مغازه ها صادر می کنیم. در قانون نظام صنفی وظیفه صدور کارت قالی بافی برای افرادی که در خانه کار می کنند و مغازه ندارند بر عهده این اتحادیه است.
وی خواستار حمایت متولیان حوزه قالی از این حرفه و هنر اصیل شد و افزود: فرش دستباف ایرانی به ویژه قالی کرمان هنوز هم در کاخ های پادشاهان و رئیس جمهوران و موزه های کشورهای دیگر وجود دارد.
فعالیت تولیدکنندگان کرمانی در استان های دیگر!
اشرف با اشاره به اینکه فرش کرمانی زمانی حرف اول را می زد اما متاسفانه به دلیل اینکه هم تراز با هزینه فرش، دستمزدها بالا نرفته است انگیزه بافت قالی پایین آمده است، افزود: برخی تولیدکنندگان در کرمان قالی هایشان را به یزد و شاهرود می فرستند چرا که دستمزدها در آنجا پایین تر بوده و حتی ممکن است از کارگر تبعه خارجی استفاده کنند.
وی در خصوص دستمزدهای قالیبافان گفت: فرش های خوبی که در کرمان، راور و زرند با رج شمار بالا و طرح های بسیار ارزشمند بافته می شود که قابلیت صادرات هم دارند، دستمزد خوبی دارند.
رئیس اتحادیه فرش دستباف و صنایع دستی استان کرمان ادامه داد: در شهرهای کوچک و روستاها که قالیبافان خودشان انتخاب می کنند که چه فرشی ببافند، فرش ها رج شمار پایین داشته و طرح هایی را می بافند که از ذائقه خریدار و بازار خارج شده اند در نتیجه مجبورند هر قیمت که به آنها پیشنهاد می شود را بپذیرند.
وی گفت: اگر این افراد به اتحادیه مراجعه کنند آنها را راهنمایی می کنیم که چه نقش هایی پرطرفدار است و فرش با رج شمار بالاتر تولید کنند و در نتیجه کار آنها هم رواج پیدا می کند.
متاسفانه مشکلات قالیبافان سال های سال است که ادامه دارد و با وجود انعکاس مکرر گلایه مندی های این قشر، اما این مشکلات همچنان پا برجاست و گره ای کور بر معیشت قالیبفان هنرمند کرمان زده است.
این افراد عمر و جوانی خود را پشت دارهای قالی سپری می کنند و با کمترین امکانات در کارگاه های قالیبافی برای زنده ماندن نام پر افتخار قالی دست باف کرمان که دارای شهرت جهانی است، تلاش می کنند. مسئولان باید تا دیرتر از این نشده، با حمایت ویژه از فعالان این حوزه مانع از نابودی این حرفه، هنر اصیل و ظرفیت اقتصادی ارزشمند شوند.
نظر شما