جنگ اوکراین و بحران غذا| کاهش ذخایر استراتژیک برنامه جهانی غذا سازمان ملل

بازار؛ گروه بین الملل: پس از حمله روسیه به اوکراین در اوایل سال جاری، توجه زیادی به تقویت امنیت انرژی شده است. با این حال، در حالی که فوریت بحران انرژی بر سایر موضوعات غالب است، زنجیره تامین محصولات کشاورزی نیز تحت فشار قرار گرفته است، که فشارهای تورمی را بیشتر می کند و خطراتی را برای امنیت غذایی ایجاد می کند که به طور بالقوه می تواند میلیون ها نفر را در سراسر جهان به گرسنگی بکشاند.

روسیه و اوکراین هر دو صادرکنندگان عمده کالاهای کشاورزی هستند. هر دو با هم بیش از ۵۰ درصد از صادرات جهانی روغن آفتابگردان و یک چهارم صادرات جهانی گندم را تولید می کنند. در حال حاضر، جنگ صادرات محصولات کشاورزی را به نصف کاهش داده است،

با محاصره روسیه در دریای سیاه و جنگ در اطراف دریای آزوف، مانع از ارسال غلات از بنادر دریایی اوکراین شده است (تقریباً ۹۵ درصد از صادرات غلات اوکراین از این طریق صادر می شود). اکنون، با نزدیک‌تر شدن جنگ به یک درگیری منجمد، اختلال طولانی‌تر در این صادرات به طور فزاینده‌ای محتمل است، با پیامدهای جنگ بر زیرساخت‌های کار و کشاورزی موجود اوکراین که هنوز واقعاً شکل نگرفته است.

در نتیجه قیمت سبد کالاهای کشاورزی به شدت افزایش یافته است. قیمت‌های جهانی مواد غذایی قبلاً به دلیل چالش‌های زنجیره تأمین ناشی از COVID-۱۹ در حال افزایش بود، اما جنگ این روند را تشدید کرده است. در طول جنگ، قیمت گندم و ذرت به ترتیب ۳۷ و ۲۱ درصد افزایش یافته است. شاخص قیمت روغن نباتی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (یک محصول واسطه ای کلیدی برای بسیاری از کالاهای اساسی مصرف کننده) در مارس ۲۰۲۲ به بالاترین حد خود رسید و از ابتدای سال تا کنون ۲۳ درصد افزایش یافته است.

راه حل سریع به راحتی در دسترس نیست و بدتر از آن، نگرانی ها در مورد اختلال در زنجیره تامین مواد غذایی و تورم قیمت، تولیدکنندگان عرضه جایگزین را تشویق کرده است تا منابع را در نزدیکی خانه خود نگه دارند. اندونزی که تقریباً ۶۰ درصد از تولید جهانی روغن نخل را به خود اختصاص می دهد، ممنوعیت صادرات روغن پالم را برای محدود کردن تورم قیمت مواد غذایی در داخل اعلام کرد.

مالزی، دومین تولیدکننده بزرگ این نوع روغن‌ها، هنوز در حال مدیریت بهبود پس از همه‌گیری است و به آرامی مرزهای خود را باز می‌کند (و حتی در آن زمان تنها ۲۵ درصد از سهم بازار جهانی را به خود اختصاص می‌دهد). صادرات گندم هند که پیش‌بینی می‌شد در واکنش به کمبودهای ناشی از جنگ تا یک سوم رشد کند، به دلیل موج گرمای بی‌سابقه این پیش بینی در معرض تردید قرار گرفت و تا ۵۰ درصد از محصول امسال را در معرض خطر قرار داد و دهلی نو را مجبور کرد محدودیت های صادراتی خود را اعمال کند.

اما قیمت بالای مواد غذایی امروزه تنها مسئله نیست. برداشت بعدی نیز در خطر است. قیمت‌های بی‌ثبات گاز طبیعی که تا آگوست ۲۰۲۱ بازمی‌گردد، با تهاجم روسیه تشدید شده و به بازار کودهای شیمیایی که به گاز طبیعی به‌عنوان ورودی تولید متکی است، نفوذ کرده است.

روسیه همچنین در دسامبر ۲۰۲۱ سهمیه‌های صادراتی کودهای حاوی نیتروژن را اضافه کرد و اخیراً اعلام کرد که این سهمیه‌ها تا پایان سال ۲۰۲۲ برقرار خواهد بود. برخی از حوزه‌های قضایی، از جمله ایالات متحده و اتحادیه اروپا، با محدودیت‌های واردات خود مقابله کرده‌اند.

همه این تنش‌های بازار منجر به رشد سالانه ۶۶ درصدی قیمت کود تحت نظارت USDA در ماه مارس شد که باعث افزایش ۲۳۰ درصدی قیمت کود از ابتدای همه‌گیری کووید-۱۹ شد. کشاورزان مجبور خواهند شد – و مجبور شده اند – بین استفاده از کود کمتر، یافتن جایگزین هایی که محصول کمتری تولید می کنند، یا افزایش قیمت ها، بی ثبات کردن زنجیره تامین مواد غذایی، یکی را انتخاب کنند.

این کمبودها و افزایش قیمت ها تقریباً بلافاصله در برخی کشورها احساس می شود، در حالی که سایر کشورها در فصل برداشت بعدی با عواقب آن مواجه خواهند شد. روسیه و اوکراین مسئول نزدیک به ۹۰ درصد واردات گندم لبنان، بیش از ۷۲ درصد واردات مصر و ۸۰ درصد از واردات گندم ترکیه هستند.

برزیل، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و بزرگترین واردکننده کودهای شیمیایی در جهان، ۲۱ درصد از واردات کودهای نیتروژن دار خود را از روسیه و ۴۴ درصد از واردات پتاس خود را از روسیه و بلاروس تامین می کند.

هند برای نزدیک به نیمی از واردات ماهانه روغن پالم خود به اندونزی وابسته است و طبق گزارش ها، ممنوعیت صادرات اخیر ۲۹۰۰۰۰ تن از ۷۰۰۰۰۰ تن روغن پالم را که انتظار می رود در ماه مارس وارد کند، متوقف کرده است.

علاوه بر استرسی که زنجیره تامین سیستم غذایی در کشورهای واردکننده مستقیم محصولات کشاورزی روسیه و اوکراین با آن مواجه است، غذای امدادی نیز به دلیل جنگ تحت فشار است. برنامه جهانی غذای سازمان ملل ۵۰ درصد غلات خود را از اوکراین می خرد و به آن اجازه می دهد در مواقع بحران، ۱۲۵ میلیون نفر را در سراسر جهان تغذیه کند. با این حال، از زمان شروع جنگ، برنامه جهانی غذا افزایش ۷۱ میلیون دلاری در هزینه‌های ماهانه را تجربه کرد، که سازمان ملل را مجبور کرد برای ۸ میلیون گرسنه در یمن، چاد، نیجر و مالی، توزیع غذای کمکی را جیره‌بندی کند.

چالش‌های امروز امنیت غذایی اقتصاد جهانی را بیشتر تحت تأثیر قرار داده و ثبات اجتماعی را مختل خواهد کرد. بسیاری از بازارهای نوظهور که هنوز با بدهی قابل توجه و استرس اقتصادی ناشی از همه گیری کووید-۱۹ دست و پنجه نرم می کنند، اکنون باید با عواقب تورم قیمت مواد غذایی که از لحاظ تاریخی به دنبال آشفتگی سیاسی ایجاد شده است، نیز دست و پنجه نرم کنند. افزایش قیمت مواد غذایی و فشار بر تولید محصولات کشاورزی احتمالاً در کشورهایی که فاقد خروجی‌های سیاسی قوی و صلح‌آمیز برای نارضایتی‌های گسترده هستند، مشکلاتی ایجاد می‌کنند.

بحران غذایی ناشی از جنگ در اوکراین، پیامدهای انسانی تهاجم روسیه را جهانی کرده است و تنها بر پیچیدگی بازگرداندن صلح و امنیت به اروپا خواهد افزود. با این حال، فراتر از بحران کنونی، نگرانی‌های مربوط به امنیت غذایی تنها در مواجهه با تغییرات اقلیمی افزایش خواهد یافت.

بر اساس پنل بین دولتی تغییرات آب و هوایی، رویدادهای شدید آب و هوایی - از جمله خشکسالی، سیل و آتش سوزی های جنگلی - قبلاً باعث اختلال در بهره وری کشاورزی در دهه گذشته شده اند و به کمبود زنجیره تامین فعلی کمک کرده اند. بنابراین، در زمانی که رهبران سیاست بر امنیت انرژی با متعادل کردن کاهش تغییرات آب و هوا از طریق انتقال به انتشار کربن صفر متمرکز شده‌اند، نقش امنیت غذایی در این انتقال نباید فراموش شود.