وحید پورتجریشی؛ بازار: نفت به عنوان طلای سیاه همواره در زمره پر طرفدارترین کالاها در بازار معاملات بین المللی محسوب شده که البته درست مانند طلا، نقره و دیگر کالاهای سرمایه ای، در گذر زمان با نوسان های قیمت بعضا زیاد و رونق و رکودهای حتی بلند مدت روبرو می شود.
اما سوال اصلی این است که اساسا چه عواملی موجب ایجاد این نوسانات در قیمت طلای سیاه می شود؟ پاسخ به این سوال به ویژه در حال حاضر که اقتصاد بین الملل یکی از سخت ترین دوره های رکود و تورم های تاریخ خود را تجربه می کند، بسیار مهم و حیاتی بوده و می تواند به عنوان چراغ راهی در مسیر سرمایه گذاری نسبتا مطمئن در بازار نفت به ویژه بازار معاملات آتی که از جمله پر سودترین بازار های معاملاتی برای تمامی کالاهای بازار سرمایه محسوب می شود، عمل نماید.
اما پیش از تشریح عوامل موثر در تعیین قیمت نفت باید به این نکته توجه داشت که علیرغم تمامی فاکتورهای محاسباتی و منطقی موثر بر بازار نفت که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد، اساسا معامله کالاهای سرمایه ای به ویژه در شرایطی که بازارهای جهانی با نوسانات قیمت نسبتا شدید مواجه هستند، خالی از ریسک نبوده و این میزان از ریسک پذیری برای بازراهای معاملات آتی دو چندان خواهد بود.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت نفت
پیش از آغاز این بحث باید به این نکته توجه داشته باشیم که فاکتورهای تاثیرگذار بر بازار نفت یا هر کالای اساسی دیگری در گذر زمان، با توجه به شرایط حاکم بر نظام بین الملل تغییر می کنند.
به عنوان مثال در زمان جنگ جهانی دوم، فاکتورهای موثر بر قیمت بازار بسیار با شرایط کنونی متفاوت بود. ولی اساسا دو عامل مهم به صورت فاکتورهای اصلی و دائمی بر بازار نفت عمل می کنند که عبارتند از شرایط کلی کشورهای صادر کننده و شرایط حاکم بر بازار مصرف نفت. بدیهی است، بهترین شرایط رونق بازار درست در نقطه ای است که هر دو طرف در وضعیت مطلوبی به سر برده و بالعکس، در صورتی که هر دو طرف دچار چالش های سیاسی، اقتصادی و امنیتی (مانند درگیر شدن در جنگ) شوند، بدترین حالت ممکن برای بازار رخ خواهد داد. اکنون با این دیدگاه می توان به مهمترین عوامل فعلی تاثیرگذار بر بازار نفت اشاره کرد.
اقتصاد ایالات متحده و سیاست های فدرال رزرو
مانند بسیاری از بازارهای سرمایه دیگر در جهان، بازار نفت نیز به شدت تحت تاثیر شرایط کلی اقتصاد آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد و بازار مصرف جهان و همچنین سیاست های مالی حاکم بر اقتصاد این کشور است که توسط فدرال رزرو یا همان بانک مرکزی ایالات متحده تعیین می شود.
به عنوان مثال، انتشار شاخص های مهم اقتصادی ماهانه مانند شاخص دلار، بیکاری، دستمزدهای بخش های کشاورزی و غیر کشاورزی، قیمت مصرف کننده، تولید ناخالص ملی و ... توسط فدرال رزرو از جمله عوامل مهم تعیین کننده وضعیت اقتصاد ایالات متحده بوده که هر قدر این شاخص ها رو به بالا باشد، نشان دهنده بهبود وضعیت اقتصادی و در نتیجه، افزایش تولید خواهد بود و این تولید نیز نیازمند منابع انرژی به ویژه نفت است. پس با بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا، می توان انتظار افزایش قیمت نفت در پی افزایش تقاضای ایجاد شده در بازار را داشت.
بازار مصرف اروپا و سیاست های بروکسل
بدون شک، کشورهای صنعتی اروپای غربی در کنار آمریکا از بزرگترین بازار مصرف نفت خام و محصولات پتروشیمی به حساب می آیند. در اینجا نیز شرایط تقریبا مشابه مورد آمریکا بوده و قدر شاخص های مهم اقتصادی در اروپا به ویژه در بخش تولید بهتر باشد، می توان انتظار افزایش قیمت نفت را داشت.
از سوی دیگر، رشد تورم نیز می تواند بر قیمت نفت خام تاثیرگذار بوده و منجر به افزایش آن شود. همچنین سیاست های کلی بروکسل به عنوان قلب تصمیم گیری سیاست های کلان اتحادیه اروپا برای خرید نفت، می تواند تاثیر بسزایی بر قیمت طلای سیاه بگذارد.
شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر کشورهای نفتی
در زمان اوج تنش های ایجاد شده میان ایران و غرب در زمان دولت محمود احمدی نژاد، قیمت نفت رکوردی تاریخی را ثبت کرد که این میزان افزایش قیمت ناشی از ترس ایجاد شده ناشی از احتمال کاهش عرضه نفت در بازارهای جهانی بود.
اکنون نیز بازار نفت در شرایط نسبتا مشابه با همان دوره به سر می برد. برای اثبات این موضوع کافی است قیمت نفت پیش از آغاز جنگ اوکراین و مدتی پس از شروع آن را با یکدیگر قیاس کنید. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا طی روزهای اخیر از نزدیک شدن مواضع رهبران این اتحادیه برای تحریم کامل واردات نفت از روسیه خبر داده که همین موضوع، منجر به افزایش مجدد قیمت نفت در بازارهای جهانی شده است.
بدیهی است در صورت قطع واردات نفت و گاز از روسیه، بازارهای اروپایی با کمبود جدی منابع سوختی مواجه خواهند شد که تا زمان جایگزین سازی نفت صادراتی روسیه با منبع تامین کننده دیگر نیز قیمت ها همچنان بالا خواهند ماند. البته در این مسیر، گزارش های مکرر ایالات متحده در خصوص میزان باقیمانده از ذخایر نفتی استراتژیک این کشور نیز در تعیین قیمت جهانی نفت بسیار تعیین کننده خواهد بود. هر قدر از میزان این ذخایر کاسته شده و عرضه آن در بازارهای جهانی کم شود، بازارهای جهانی باید میزان آمادگی خود را برای قیمت بالاتر نفت افزایش دهند.
رکود اقتصادی در چین و پاندمی کرونا
در تقسیم بندهی کشوری، چین پس از ایالات متحده بزرگترین مصرف کننده نفت جهان محسوب می شود. با ظهور و شیوع گسترده کرونا در این کشور طی دو سال گذشته که منجر به وضع قرنطینه های سفت و سخت در سراسر چین شد، بسیاری از کارخانه ها و کارگاه های صنعتی به تعطیلی های بلندمدت کشیده شده و در نتیجه بخش بزرگی از تقاضای مصرف برای نفت خام در بازارهای جهانی کاهش یافت.
همین موضوع نیز منجر به کاهش قیمت طی دو سال گذشته و البته تا پیش از وقوع جنگ اوکراین شد. با این حساب، بهبود شرایط اقتصادی و تولید در چین، می تواند تقاضای نفت خام در جهان را تا حد بسیار چشمگیری افزایش داده که همین موضوع منجر به افزایش قیمت طلای سیاه خواهد شد.
البته پاندمی تنها منحصر به کرونا نبوده و هرگونه بیماری که خطر شیوع جهانی داشته باشد، می تواند تاثیر منفی و گسترده ای بر بازار نفت بگذارد. به عنوان مثال، در شرایط فعلی، لازم است آخرین خبرهای مربوط به بیماری «آبله میمون» را پیگیری نمایید تا از میزان شیوع آن مطمئن شوید.
ورود مطمئن به بازار نفت و معاملات آتی آن
اگرچه موارد مذکور تنها مهمترین فاکتورهای تعیین کننده در قیمت جهانی نفت محسوب شده و بررسی تخصصی روند قیمت، نیازمند ذکر نکات مهم دیگری است، اما همین موارد از جمله مهمترین عوامل فاندامنتال تاثیرگذار در تعیین و جهت دهی قیمت جهانی نفت به حساب آمده که رصد دائمی آنها پیش از هرگونه ورود به بازار معاملات نفتی الزامی است.
در شرایط کنونی نظام بین الملل، نگاه به عوامل فاندامنتال و تحلیل داده های حاصل از آن بسیار مهمتر از تحلیل های تکنیکال و نمودار قیمت است. البته این بدان معنا نیست که تحلیل های تکنیکال کارایی لازم را ندارند؛ بلکه با توجه به شرایط بی ثبات حاکم بر نظام بین المللی به ویژه بازار انرژی، انتشار هرگونه خبر در خصوص موارد و فاکتورهای مذکور در بالا می تواند به سادگی تحلیل های تکنیکال و درستی آنها را زیر سوال برده و طرف مدت چند دقیقه، شرایط بازار را تا حد زیادی دستخوش تغییرات گسترده قرار دهد.
لذا سرمایه گذاران می بایست حتما پیش از ورود به بازار نفت و سایر بازارهای جهانی، دستکم تا زمان حاکمیت بی ثباتی بر نظامی بین الملل، همواره آخرین خبرهای منتشر شده پیرامون فاکتورهای مذکور را رصد نمایند.
نظر شما