پیشگیری و حفاظت در مدیریت تلفیقی آفات باغات

به گزارش بازار، مسعود لطیفیان عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور در برنامه فردا در مورد تعریف مدیریت تلفیقی آفات گفتند: تعریف پیشگیری در مدیریت تلفیقی آفات باغی تحت عنوان مداخله مثبت و اندیشمندانه برای مقابله با آفات قبل از آن که منجر به اختلال در تولید یا خسارت اقتصادی شوند اصطلاحا به آن پیشگیری و حفاظت از آفات باغبانی گفته می شود.

لطیفیان در خصوص علل طغیان آفات و عوامل به وجود آورنده این پدیده فرمودند عوامل متعدد است ولی درسال های اخیر برخی موارد شاخص شامل این موارد است: تغییر سیستم های کشت با توجه به تغییر مدیریت محصولات باغبانی از باغبانی سنتی به سمت باغبانی صنعتی و علمی که در حال پیشرفت است.

بحث دیگر ورود آفات جدید به مناطق مناسب و جدید است. وقتی آفتی به منطقه جدیدی وارد می شود و عوامل جدید کنترل کننده آن وجود ندارند و منطقه مستعد برای فعالیت آن باشد، ممکن است به حالت طغیانی ظاهر شود.

مسئله دیگر تغییرات اقلیمی و به وجود آمدن شرایط مناسب برای طغیان آفت است. مسئله روز در سطح بین المللی که در کشور هم کم و بیش با آن مواجه ایم مثل سیل یا خشکسالی که باعث تغییر در ترکیب آفات و طغیان برخی از آفات می شود. در حال حاضر که در شرایط خشکسالی هستیم احتمال بروز آفات چوب خوار و برخی کنه های خسارت زا نسبت به سایر آفت ها افزایش پیدا می کند.

البته استفاده بی رویه از آفتکش ها خود می تواند یکی از علل طغیان آفت در باغات باشد. مسئله بعدی عدم رعایت بهداشت در باغات است. مورد دیگر انهدام و تخریب جوامع زیستی طبیعی مثل مراتع و جنگل هاست که بعضی از آفات مهاجر مثل سن ها و ملخ ها به جوامع زیستی و طبیعی پاسخگوی نیاز طبیعی و زندگی آنها نیست و مجبور به مهاجرت به باغات می شوند.

نکته بعدی کشت گیاهان جدید و حتی گیاهان اصلاح شده در مناطق جدید است که چون شناخت دقیقی از تغییرات اکولوژیکی ناشی از توسعه این گیاه که ممکن است برخی از آفات در منطقه وجود داشته باشد به حالت اندمیک برای سایر محصولات اختلالی ایجاد نمی کنند ولی به محض این که این گیاهان جدید و اصلاح شده کشت می شوند ممکن است بر روی آنها مستقر و به عنوان میزبان ثانویه باعث بروز آفت شوند.

دکتر مسعود در مورد روش های کلی پیشگیری از آفات تلفیقی باغی گفتند: عملیات پیشگیری در سه سطح مختلف انجام می شود، هر سطحی نسبت به سطح بعدی از درجه استحکام بالاتری برخوردار است.

سطح اول جلوگیری از بروز آفات است، اجازه ندهیم که آفت در سیستم باغی نفوذ کند و وارد شود.

سطح دوم مجموعه عملیاتی است که احتمال بروز آفت را در داخل مزرعه کاهش می دهیم، آفت به هر حال بروز پیدا می کند، اما شرایط را به نحوی پیش می بریم که شرایط برای بروز آفت نامناسب شود یا احتمال بروز آفت از یک سطح خاصی به بعد نامناسب شود.

سطح سوم، هر چند اکثر آفات باغی، جزو آفات خصوصی هستند و وظیفه مدیریت آفت توسط خود باغدار باید انجام شود، ولی آن قسمت از آفت که توسط نهادهای دولتی سازمان حفظ نباتات و عوامل مربوطه در استان ها، در حوزه پیشگیری باید برنامه ریزی شود. شناسایی آفات در معرض خطر است و مجموعه اقداماتی که باید صورت گیرد که از آن ها در برابر تهاجم آفات مختلف محافظت شود.

هر کدام از این سه سطح مورد اشاره به روش های مختلف قابل انجام است، مانند جلوگیری از استفاده بی رویه آفت کش ها، مدیریت کشت محصول، جلوگیری از ورود یک آفت به منطقه جدید، رعایت بهداشت باغی، ممانعت از تخریب جوامع زیستی و محیطی، همچنین رعایت اصول کشت گیاهان اصلاح شده که تحت عنوان مقاومت گیاهی از آن یاد می کنیم.

دکتر لطیفیان در خصوص استفاده از آفتکش های شیمیایی در بروز آفات جدید و افزایش و شدت خسارت اقتصادی گفتند: آفتکش ها به مثابه یک شمشیر دو لبه عمل می کنند که اگر به صورت بی رویه و غیر منطقی از آن ها استفاده شود، ممکن است نتایج معکوسی گرفته شود و با مشکلات متعددی روبه رو کند.

قرنطینه یکی از مهم ترین راه های پیشگیری در داخل کشور است. قرنطینه و بهداشت گیاهی که به دو صورت قرنطینه خارجی و داخلی انجام می شود و وظیفه دولتی هست که سازمان حفظ نباتات عهده دار است و توسط پست های مختلف هم بین استان های مختلف و هم در مبادی ورودی کشور رعایت می شود و هر نوع ماده ای که منشا گیاهی داشته باشد قبل از ورود به داخل کشور یک پروسه خاصی که عاری از هر نوع آفت و بیماری است مورد بررسی قرار می گیرد.

انتظار می رود که سازمان های مسئول نظارت و ارزیابی مستمری از شناخت وضعیت محیطی و زراعی از بروز آفات در داخل سیستم های باغی داشته باشند و اولویت بندی کنند و برنامه های مدونی برای پیشگیری و تعدیل عوامل خسارتزای گیاهی وجود داشته باشد. همکاری و مشارکت مستمر بین کشاورز، باغدار و واحدهای حفظ نباتات در جهت کاهش علل و زمینه های بروز طغیان آفات حتما صورت گیرد.

آموزش همگانی بهداشتی گیاهی برای باغداران به خصوص با اولویت بندی مناطقی که بیشتر در معرض خطر هستند، برنامه ریزی مسئولین و مدیران حفظ نباتات در نقاط مختلف کشور قرار گیرد.

تشکیل گروه های مشاوره فردی به باغداران در خصوص اصول پیشگیری و حفاظت در مدیریت فلسفی آفات به دلیل این که در این حوزه ضعف فرهنگی داریم و هنوز جا نیافتاده است که یکی از روش های مدیریت فلسفی آفات یکی از ضرورت هاست و جلب همکاری باغداران و کشاورزان جهت استفاده از خدمات بهداشتی و حفاظتی گیاهان به منظور پیشگیری از خسارت آفات در سطح منطقه از ضرورت های مهم و واجد اهمیت کشور است.