سهم یک درصدی دانش بنیان ها از صادرات| به پول مفت نفت عادت کردیم

بازار؛ گروه آب و انرژی:با نام گذاری امسال از سوی مقام معظم رهبری حمایت از شرکت های دانش بنیان وارد فاز تازه ای شده است. روزهای پایانی فروردین بود که جواد اوجی وزیر نفت در تویتی اعلام کرده که حدود ۱۵۰ شرکت دانش‌بنیان در گام نخست فراخوان وزارت نفت برای دانش‌بنیان کردن صنعت نفت مشارکت کرده‌اند. او همچنین اعلام کرده که پس از تأیید نهایی، با این شرکت ها در اردیبهشت قرارداد منعقد شده و ارائه تسهیلات آغاز می‌شود. با این وجود فعالان و کارشناسان صنعت انرژی خیلی امیدی به این وعده و وعیدها ندارند. بسیاری از آنها بر این باورند که مدیران دولتی به خصوص در صنعت نفت حاضر به پذیرش استارت‌ها و سرمایه گذاری روی طرح های توسعه ای بلند مدت نیستند.

هاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی شریف و کارشناس اقتصاد انرژی در اینباره به بازار گفت: همگی به خوبی می دانیم که برای افزایش توان خود باید در مسیر استفاده از دانش روز حرکت کنیم اما مساله اینجاست که بر خلاف تمام شعارهایی که داده شده شرکت های دانش بنیان سهمی از اقتصاد ایران ندارد. بر اساس بررسی های انجام شده تنها یک الی ۱.۵ درصد صادرات کشور متعلق به دانش بنیان هاست که عدد بسیار ناچیزی است. به نظر می رسد که نقش استارت آپ در GDP کشور حتی کمتر از نیم درصد باشد.

او ادامه داد: برخی از مسئولین با افتخار اعلام می کنند که ما ۴ هزار شرکت دانش بنیان در کشور داریم. اما مساله اینجاست که حتی اگر ۴۰ شرکت استارت آپی هم داشته باشیم وقتی در اقتصاد ملی نقشی نداشته باشند، فایده ای ندارد.

استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه تحریم ها و نداشتن ارتباط با دنیا موجب شده که ما حتی از ظرفیت های خدادادیمان هم نتوانستیم به خوبی استفاده کنیم، ادامه داد: ایران حدود یک درصد سطح خشکی کره‌ زمین و جمعیت جهان را داراست. از طرفی ۷ درصد منابع طبیعی، ۱۰ درصد ذخایر ثابت شده نفت و ۱۶ درصد ذخایر ثابت شده گاز طبیعی جهان متعلق به کشور ماست؛ اما با چنین اندوخته‌ای از منابع چگونه است که سهم اقتصاد ایران از اقتصاد جهانی نسبت به ۴۰ سال قبل نصف شده است؟ در چنین شرایطی چطور می خواهیم شرکت های دانش بنیان را توسعه دهیم.؟

حمایت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان در حد شعار است. وقتی شرکت های دانش بنیان می توانند به معنای واقعی شکل بگیرند که متصل به بازارهای بین المللی باشیم

حمایت های شعاری از دانش بنیان ها

اورعی با بیان اینکه در کشور ما، حمایت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان در حد شعار است، ادامه داد: وقتی شرکت های دانش بنیان می توانند به معنای واقعی شکل بگیرند که متصل به بازارهای بین المللی باشیم. وقتی تحت تاثیرتحریم ها ارتباطمان با دنیا قطع باشد، در عمل از دانش روز دنیا هم به دور خواهیم بود.

استاد دانشگاه صنعتی شریف از دیگر لازمه های توسعه شرکت های دانش بنیان را تغییر نگاه مدیران دولتی دانست و گفت: در حال حاضر بسیاری از مدیران در صنعت نفت و نیرو افزایش سهم استار آب ها از اقتصاد را یک بازی می دانند و شرکت های دانش در حالی که فروش ثروت ملی و مصرف آن در بودجه جاری و سایر بخش‌ها نه تنها درآمد نیست که در واقع مصرف داشته‌های یک ملت است بنیان را بازیچه خود قرار می دهند. بخشی از این نگاه حاصل دسترسی راحت به منابع خدادی است.

در کشوری که منابع غنی نفت و گاز و معدن دارد مدیران دولتی هیچ تلاشی برای ایجاد ارزش افزوده و کسب درآمد از سایر بخش ها نمی کنند؛ در حالی که فروش ثروت ملی و مصرف آن در بودجه جاری و سایر بخش‌ها نه تنها درآمد نیست که در واقع مصرف داشته‌های یک ملت است

همیشه پای نفت در میان است

او با بیان اینکه ما در کشورمان به پول مفت و بی دردسر نفت عادت کردیم، ادامه داد: در کشوری که منابع غنی نفت و گاز و معدن دارد مدیران دولتی هیچ تلاشی برای ایجاد ارزش افزوده کسب درآمد از سایر بخش ها نمی کنند و حاضر نیستند منافع مدیریتی خود را برای این طرح هایی که مبتنی بر تحقیق و توسعه بوده و در بلند مدت به نتیجه می رسد، به خطر بیاندازند.

این کارشناس اقتصاد انرژی بر این باور است که اشکال کار اقتصاد ما از جایی شروع می‌شود که اساسا فروش نفت را جزیی از درآمدهای کشور به حساب می‌آوریم. در حالی که فروش ثروت ملی و مصرف آن در بودجه جاری و سایر بخش‌ها نه تنها درآمد نیست که در واقع مصرف داشته‌های یک ملت است، موضوعی که در ابتدا در ظرفیت‌های شرکت ملی نفت دیده شده بود اما آنچه که در عمل رخ داد کاملا با این رویکرد تفاوت داشت.

مدیریت در اقتصاد ما با سیاست آلوده شده است. فکر می کنیم دولت که عوض می شود هر مدیری صرف نظر از نحوه کارکردش هم باید عوض شود

جای خالی برنامه ریزی بلند مدت

کارشناس اقتصاد انرژی همچنین با انتقاد از نبود برنامه توسعه ای بلند مدت در ایران گفت: بسیاری از مدیران پایان عمر کاری خود را پایان ایران می دانند. به همین دلیل برنامه هایی که در دولت ها ارائه می شود همگی با نگاه به عمر همین دولت است. این در حالی است که وقتی دانش بنیان ها درختی را می کارند باید یک برنامه ریزی بلند مدت ۲۰ ساله داشته باشند که این درخت پا بگیرد. این همان نکته ای است که مدیران ما به خوبی یاد نگرفته اند. متاسفانه کمتری مدیری را پیدا می کنید که از منافع مدیریتی خود بگذرد تا یک صنعت پا بگیرد.

اورعی یکی از دلایل نبود برنامه ریزی بلند در بخش های مختلف اقتصادی را عمر کوتاه مدیران دانست و گفت: مدیریت در اقتصاد ما با سیاست آلوده شده است. فکر می کنیم دولت که عوض می شود هر مدیری صرف نظر از نحوه کارکردش هم باید عوض شود. چه معنی دارد وقتی دولت جدید روی کار می آید رییس دانشگاهی که اتفاقا خوب هم عمل کرده، تغییر کند. در کجای دنیا مدیران خوب انقدر راحت کنار گذاشته می شوند. نگاهی به عملکرد عملکرد کمپانی های موفق دنیا نشان می دهد که در این شرکت ها یک مدیر سالهاست که بر منصب مدیریت تکیه زده است و برنامه توسعه ای بلند مدت خود را دنبال می کند.

این کارشناس اقتصاد انرژی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به رشد درآمدهای نفتی کشور در یک سال گذشته، گفت: بر اساس ادعای وزیر نفت فروش نفت ما به بالای یک میلیون بشکه رسیده و میزان تولیداتمان به سطح قبل از تحریم ها بازگشته است. اما مادامی که خود را اصلاح نکنیم و در مسیر درست حرکت نکنیم این درآمدهای نفتی نمی تواند گره ای از مشکلات ما حل کند و تنها سرمایه های ملی را هدر می دهیم. یک مثال ساده برای این ادعا وجود دارد. ماشینی در مسیر اشتباه حرکت می کند، هر چه بیشتر می رود از مسیر اصلی دورتر می شود و سوخت خود را هدر می دهد. این حکایت امروز اقتصاد ماست.