بازار؛ گروه آب و انرژی: مجوز ۳ ماه ترانزیت فرآورده های نفتی از ایران دوباره باید ابطال شود.» این جدیدترین خواسته رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و فرآورده نفتی است که معتقد است اگر مورد تایید شورای امنیت ملی قرار نگیرد می تواند بازارهای صادراتی ایران را به خطر بیاندازد.
حمید حسینی در گفتگو با بازار می گوید که تنش های روسیه و اوکراین و اعمال تحریم های سنگین علیه مسکو، باعث شده که محصولات روسی با قیمت ارزان به بازار کشورهای آسیای میانه سرازیر شده است. به طوری که بنزینی که در بازارهای جهانی به قیمت هزار دلار فروخته می شود، در ترکمنستان تنها ۶۰۰ دلار قیمت خورده است.
او در ادامه سخنان خود نسبت به از دست دادن فرصت سوآپ نفت، گاز و برق ایران با کشورهای همسایه ابراز تاسف کرده و می گوید: ظرفیت های لجستیکی ایران به قدری نیست که بتواند از فرصت پیش آمده تنش روسیه و اوکراین و تحریم مسکو برای سوآپ محصولات و فرآورده های نفتی استفاده کند.
متن کامل گفتگوی خبرگزاری «بازار» با «سید حمید حسینی» رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و فرآورده های نفتی را در ادامه می خوانید:
شورای امنیت ملی در اواسط زمستان با صدور مجوز ۳ ماهه برای ترانزیت محصولاتی همچون گازوییل موافقت کرد. حالا مهلت این مجوز روبه اتمام بوده و خواسته ما از شورای امنیت این است که این مجوز دیگر تمدید نشود
*به تازگی شما نسبت به مساله ترانزیت فرآورده های نفتی از خاک ایران ابراز نگرانی کرده و نسبت به تبعات آن هشدار داده اید. دلیل این نگرانی چیست؟ آیا ترانزیت فرآورده های نفتی از ایران در حال حاضر آزاد است؟
در دوران پاندمی کرونا شاهد افت شدید قیمت فرآورده های نفتی بودیم. ایران هم بازارهای صادراتی خود را حفظ کرده و مانع کاهش درآمد حاصل از صدور فرآورده های نفتی شود، ترانزیت این محصولات را از مرزهای کشور ممنوع اعلام کرد. اما سال ۱۴۰۰ به دلیل کاهش کرونا و افزایش مصرف داخلی دیگر محصول چندانی برای صادرات نداشتیم. از آن طرف افغان ها خریدهایی از ایران کرده بودند که به دلیل افزایش مصرف داخلی قادر به ایفای تعهدات خود نبودیم. به همین دلیل از طرف ستاد افغانستان به ایران فشار آمد که حالا که قادر نیستیم تعهدات خود را در مقابل این کشور عمل کنیم، اجازه ترانزیت از خاک ایران برای آنها صادر شود. در نهایت شورای امنیت ملی در اواسط زمستان با صدور مجوز ۳ ماهه برای ترانزیت محصولاتی همچون گازوییل موافقت کرد. حالا مهلت این مجوز روبه اتمام بوده و خواسته ما از شورای امنیت این است که این مجوز دیگر تمدید نشود.
*تمدید دوباره این مجوز چه خطراتی برای ایران می تواند داشته باشد؟
تنش های روسیه و اوکراین و اعمال تحریم های سنگین علیه مسکو، باعث شده که محصولات روسی با قیمت ارزان به بازار کشورهای آسیای میانه سرازیر شود. به طوری که بنزینی که در بازارهای جهانی به قیمت هزار دلار فروخته می شود، در ترکمنستان تنها ۶۰۰ دلار قیمت خورده است. این افت قیمت را در سایر محصولات هم شاهد هستیم. بنابر این کشورهای همسایه که بازار مناسبی برای فروش فرآورده های نفتی ایران هستند، با صدور دوباره مجوز ترانزیت به خطر می افتد. در واقع این خطر وجود دارد که اگر مسیر ترانزیت باز شود فرآورده‌های نفتی نخجوان، آذربایجان و ترکمنستان و یا محصولات روسیه به بازار عراق، ارمنستان، افغانستان و پاکستان سرایز شده و امکان صادرات بخش خصوصی ایران را به شدت تحت‌تاثیر قرار دهد.
تنش های روسیه و اوکراین و اعمال تحریم های سنگین علیه مسکو، باعث شده که محصولات روسی با قیمت ارزان به بازار کشورهای آسیای میانه سرازیر شده است. به طوری که بنزینی که در بازارهای جهانی به قیمت هزار دلار فروخته می شود، در ترکمنستان تنها ۶۰۰ دلار قیمت خورده است
*بر اساس مجوزی که صادر شده ترانزیت کلیه فرآورده های نفتی آزاد است؟
در حال حاضر ترانزیت بنزین، نفت سفید و مازوت از داخل کشور ممنوع بوده، اما این ممنوعیت برای گازوییل وجود ندارد.
*اوضاع صادرات فرآورده های نفتی در سال گذشته چطور بوده است؟
در سال ۱۳۹۹ به دلیل کاهش مصرف داخلی، شاهد افزایش صادرات بنزین به ۳ میلیارد دلار بودیم. میزان صادرات سایر فرآورده های نفتی هم حدود ۷ میلیارد دلار اعلام شد. اما امسال میزان صادرات فراورده های از نظر حجمی کاهش یافته اما به لحاظ ارزشی به دلیل رشد قیمتی که در بازارها شاهد آن بودیم، افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.
نیروگاه نکا روزانه حدود ۹ هزارتن مازوت با آلایندگی بالا استفاده می کند. ما خیلی راحت می توانیم مازوت از ترکمنستان با کیفیت عالی و سولفور ۰.۵ درصد را وارد کرده و مازوت خود با سولفور ۳.۵ درصد را صادر کنیم
*برخی از کارشناسان بر این باورند که باید به جای ترانزیت به دنبال سوآپ باشیم. آیا می توان به جای ترانزیت شرایط را برای سوآپ محصولات از ایران فراهم کرد؟
ظرفیت بسیار خوبی برای سوآپ محصولات از ایران وجود دارد مساله اینجاست که برنامه ریزی مناسبی برای استفاده از این ظرفیت در کشور ما صورت نمی گیرد. به عنوان مثال نیروگاه نکا روزانه حدود ۹ هزارتن مازوت با آلایندگی بالا استفاده می کند. این در حالی است که خیلی راحت می توانستیم مازوت از ترکمنستان که اتفاقا کیفیت خیلی بالایی داشته را وارد کرده و مازوت خود را که کیفیت خوبی ندارد را صادر کنیم. جالب است که بدانید سولفور موجود در مازوت تولید ایران حدود ۳.۵ درصد بوده در حالیکه سولفور مازوت ترکمن ها تنها ۰.۵ درصد است. در واقع با این کار نه تنها بازارهای صادراتی خود را توسعه می دادیم بلکه کمک بسیار خوبی را هم به محیط زیست خود می کردیم.
برای حل بحران برق هم می توانیم از ظرفیت روس ها استفاده کنیم. پیک مصرفی ما با روسیه ۲ الی ۳ ساعت تفاوت دارد. در واقع اگر زیرساخت های لازم را فراهم کرده بودیم، می توانستیم در ساعت های پیک از این کشور برق وارد کرده و در ساعت های پیک روسیه هم به این کشور برق صادر کنیم.
فرصت دیگری که خیلی راحت از دست داده ایم، سوآپ گاز با عراق است. عراق برای تامین برق در تابستان به واردات گاز نیاز دارد. ما می توانیم با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در تابستان به این کشور گاز بدهیم و در زمستان از آنها گاز بگیریم. اما متاسفانه حالا که فرصت داریم و ۶ ماه به روزهای سرد سال باقی مانده کسی در کشور به فکر تامین گاز زمستان نیست. هوا که سرد می شود یادمان می افتد که در این حوزه کمبود داریم و باید فکری برای آن بکنیم.
*ایران از افت قیمت فرآورده ها و حتی سایر محصولات روسیه در بازار چه بهره برداری می تواند بکند. آیا می تواند با سوآپ در بخش های مختلف درآمد خوبی را کسب کند؟
سال ها پیش روسای جمهور ایران و قزاقستان پیشنهاد اجرای سواپ را مطرح کردند که در نهایت در سال ۱۳۸۱ این پیشنهاد عملیاتی شد. در راستای اجرای طرح سواپ ۲۷۲ کیلومتر خط لوله در منطقه شمال کشور برای انتقال نفت خام از پایانه نکا در حاشیه دریای خزر به پالایشگاه تهران، احداث شده است. در آن زمان پالایشگاه تبریز و تهران اورهال شدند تا بتوانند از نفت آسیای میانه استفاده کنند و از آن طرف ایران از شهرهای جنوبی نفت تولید شده خود را صادر کند. حتی در دوره ای میزان سوآپ نفت به ۲۰۰ هزار بشکه در روز هم رسید. اما بر اساس تصمیم اشتباهی که در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد و وزارت آقای میرکاظمی گرفته شده، عملا پروژه سوآپ نفت متوقف شد. حالا دیگر جذب اعتماد گذشته کار بسیار سختی است. جدای از این برای تامین گاز نیروگاه نکا ناچار بودیم که فرآورده از تهران به این نیروگاه بفرستیم و عملا مسیر انتقال(قرار بود که از شمال به تهران انتقال صورت گیرد) را برعکس کردیم. حالا حدود ۶۰ هزار بشکه از طریق این خط لوله انتقال فرآورده صورت می گیرد. به طور قطع این ظرفیتی قابل قبولی برای سوآپ فرآورده های روسیه نمی تواند باشد. جدای از این ظرفیت های لجستیکی و حمل و نقلی مناسب را برای توسعه تبادلات چه در حوزه کالا و چه در حوزه انرژی با روسیه نداریم. متاسفانه در سال های گذشته زیر ساخت های مناسب برای توسعه مراودات انرژی بین دو کشور نه توسط روس ها و نه توسط ایران ایجاد نشده است.
نظر شما