بازار؛ گروه آب و انرژی: ۱۴۰۰ سال پر فراز و نشیبی برای بازار جهانی نفت محسوب می شود. قیمت نفت که به دنبال افزایش تقاضا روند افزایشی به خود گرفته بود، با شروع جنگ روسیه و اوکراین رکود قیمتی ۱۴ سال گذشته را شکست و نفت برنت تا مرز ۱۴۰ دلارهم پیش رفت. آنگونه که از گفته های مسئولین وزارت نفت برمی آید ایران هم از این رشد قیمت ها بی نصیب نبوده است. به طوری که جواد اوجی وزیر نفت ایران به تازگی در پاسخ به بازار از افزایش ۲.۵ برابر فروش نفت خود خبر داده و اعلام کرده که ۱۰۰ درصد درآمد حاصل از فروش نفت و فرآورده های نفتی در موعد مقرر وصول شده است. با این وجود کارشناسان نفتی معتقدند که نباید صرفا به فروش بیشتر نفت در بازار دل خوش کرد. فریدون برکشلی رییس دفتر مطالعات انرژی وین در اینباره به بازار می گوید که برای ۱۴۰۱، تنها کلید واژه صنعت نفت باید سرمایه گذاری بین المللی و انتقال تکنولوژی باشد. او همچنین تاکید می کند که لغو تحریم ها بستر خوبی را برای توسعه سرمایه گذاری و عملیاتی کردن برنامه های توسعه ای فراهم کند.
او با تاکید بر اینکه باید مراقب باشیم که در صورت لغو تحریم ها فرصت را از دست ندهیم، ادامه داد :ما همیشه هم تحریم نبوده ایم ولی فرصت های سرمایه‌گذاری را از دست دادیم. این کارشناس حوزه انرژی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فرصت پیش آمده برای توسعه سهم ایران از بازار جهانی انرژی، گفت: روسیه دیگر یک منبع قابل اطمینان برای تامین انرژی (نفت یا گاز) در جهان محسوب نمی شود. به گفته او، روسیه ناچار است که از روش های خاکستری برای فروش نفت خود استفاده کند. برکشلی همچنین در بخش دیگری از گفته های خود با بیان اینکه روش نفت در بازارهای جهانی، یک کار خیلی تخصصی است، اظهار داشت: به اعتقاد بنده در تمام اوپک، شرکت نفت ایران بهترین بازاریابی را داشته است؛ این را خود اوپکی ها می گویند. متن کامل گفتگوی بازار با فریدون برکشلی رییس دفتر مطالعات انرژی وین را در ادامه می خوانید:
تهاتر نفت اتفاق جدیدی در صنعت نفت ایران نیست. حتی قبل از انقلاب هم حدود ۱۸ درصد از نفت هم به صورت تهاتری صادر می م. در زمان جنگ تحمیلی هم تهاتر داشتیم. البته الان شرایط اقتصاد و تجارت بین المللی تفاوت کرده. یعنی تهاتر هم به نحوی نقدی محسوب و محاسبه می شود
*مهم ترین دغدغه سال ۱۴۰۰ در صنعت نفت ایران چه بود؟
موضوع فروش نفت و دریافت وجه آن به صورت متعارف را می توان مهم ترین دغدغه صنعت نفت در این سال دانست. چرا که برخلاف آنچه ادعا می شود تجارت نفت را نمی توان به روش‌های غیر متعارف انجام داد.
*منظور شما از روش های غیر متعارف چیست؟
راه هایی برای فروش نفت باشد که به دلیل تحریم نباید گفته شود. اما حتی پس از رفع تحریم هم موضوع مکانیسم دریافت پول، وجود خواهد داشت. حتی دریافت پول نفت از طریق صرافی ها هم یک روش معمول در تجارت نفت نیست. چرا که پول حاصل از فروش نفت، رقم بالایی بوده فقط بانک های کلاس A یا حداقل B پلاس می توانند در این حوزه موفق عمل کنند.
*آیا می توان تهاتر را هم یک روش غیر متعارف در فروش نفت دانست؟
تهاتر نفت و کالا تجربه جدیدی در اقتصاد ایران نیست و از سال ها پیش چنین رویه ای در کشور مرسوم بوده است. جالب است که بدانید حتی قبل از انقلاب هم حدود ۱۸ درصد از نفت خام را تهاتری صادر می کردیم. در زمان جنگ تحمیلی هم تهاتر داشتیم. البته الان شرایط اقتصاد و تجارت بین المللی تفاوت کرده. یعنی تهاتر هم به نحوی نقدی محسوب و محاسبه می شود ولی ریزش دارد.
برای ۱۴۰۱، تنها کلید واژه، سرمایه گذاری بین المللی و انتقال تکنولوژی است. ایران قابلیت های نهفته قدرتمندی در اختیار دارد ولی برای باز شدن قفل و رها سازی پتانسیل ها سرمایه گذاری، کلید واژه توسعه آن است
*بر اساس آمار موجود میزان فروش نفت و درآمد حاصل از آن در سال ۱۴۰۰ به شدت بالا رفته است. آیا در سال آینده بازهم صرفا باید به دنبال فروش بیشتر در بازارهای جهانی باشیم یا لازم است در کنار افزایش درآمد نفتی رویکرد دیگری را هم دولت سیزدهم دنبال کند؟
اما برای ۱۴۰۱، تنها کلید واژه، سرمایه گذاری بین المللی و انتقال تکنولوژی است. بدون شک «سرمایه گذاری» کلید واژه آینده صنعت نفت ایران است. صنعت نفت، موتور توسعه اقتصاد کشور است. یک بازار چند ده میلیارد دلاری برای بخش صنعت کشور است. اما نیازمند سرمایه گذاری و دسترسی به فناوری های روزآمد است. قابلیت های نهفته قدرتمندی در اختیار دارد ولی برای باز شدن قفل و رها سازی پتانسیل ها سرمایه گذاری، کلید واژه توسعه آن است. در فقدان سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی، در کمتر از یک دهه به یک صنعت مستعمل مبدل خواهد شد. البته اگر می خواهیم صنعت نفت به معنای واقعی توسعه یابد، این صنعت باید برای یک دوره ۱۰ ساله، آزاد و فارغ از هرگونه، فشار باشد.
*لغو تحریم ها تا چه اندازه می تواند به توسعه یافتگی این صنعت و جذب سرمایه های خارجی کمک کند؟
لغو تحریم ها بستر خوبی را رشد سرمایه گذاری و توسعه این صنعت فراهم می کند، اما فقط یک بستر برای عملیاتی کردن های درست برنامه‌های مناسب و استراتژی است. نباید فراموش کرد که ما همیشه هم تحریم نبوده ایم ولی فرصت های سرمایه‌گذاری را از دست دادیم. بنابر این اینکه لغو تحریم ها تا چه اندازه می تواند به گشایش های اقتصادی و افزایش تعاملات تجاری و اقتصادی ما با دنیا منجر شود، کاملا بستگی به خود ما دارد.
*پیش بینی شما از وضعیت بازار جهانی نفت چیست؟ فکر می کنید رشد قیمت ها همچنان ادامه خواهد داشت؟
اکنون قیمت حدود ۱۰۸ دلار است؛ به نظر می رسد که روند افزایشی آن همچنان ادامه خواهد یافت. البته مطمئنم که اروپا در بلندمدت به دنبال راه‌حل‌هایی متفاوت از روسیه خواهد رفت. روسیه از این پس به عنوان یک تامین‌کننده قابل اعتماد برای اروپا، ایفای نقش نخواهد کرد. از همین روی تامین انرژی به یک چالش مهم برای اروپا و یک فرصت مهم برای کشورهایی که می‌توانند جایگزین شوند، خواهد بود.
روسیه از این پس به عنوان یک تامین‌کننده قابل اعتماد برای اروپا، ایفای نقش نخواهد کرد. روسیه ناچار خواهد بود که بخشی از نفت و فراورده‌های نفتی خود را به روش‌های غیرمتعارف یا خاکستری، به فروش برساند
*یعنی بازار جهانی قادر به حذف نفت و گاز روسیه خواهد بود؟
روسیه ناچار خواهد بود که بخشی از نفت و فراورده‌های نفتی خود را به روش‌های غیرمتعارف یا خاکستری، به فروش برساند. همین حالا نفت‌خام روسیه با تخفیف‌های ۸ تا ۱۰ دلار و بلکه بیشتر معامله می‌شود. نباید فراموش کرد که بازار جهانی نفت، خاصیت خودتحریمی دارد. حتی طرح موضوع تحریم برای بازار مانند تحریم تلقی می‌شود، در شرایطی که از کمبود عرضه در مقابل تقاضا بحث می‌کنیم، روسیه قادر به فروش نفت خود نیست. حتی اگر نفت و فراورده های خود را بفروشد، قادر به دریافت پول آن نخواهد بود.
*افزایش تقاضا در بازار جهانی و رشد قیمت تا چه اندازه به نفع ایران یوده است؟
رشد جهانی تقاضا و رشد قیمت ها، در اصل به سود ایران هم هست، اما سود هر کشور تابعی از حجم عرضه جهانی نفت و سهولت جذب درآمدهای حاصل از آن است. از این منظر افزایش قیمت ها برای ایران هم سودمند است، اما تناسب سود تولید کننده ای در سطح ایران با منافع مرتبط با آن هماهنگ نیست. برای ساختار صنعت نفت ایران، به طور سنتی، قیمت متعادل، ایده آل است. ایران قیمت های خیلی بالا و خیلی پایین نمی خواهد. چرا که اگر قیمت ها خیلی بالا باشد شاهد افزایش سرمایه گذاری در صنعت نفت و افزایش عرضه خواهیم بود.
*قیمت متعادل برای ایران چه قیمتی است؟
قیمت متعادل برای ایران در بازه ۶۵ الی ۷۵ دلار در بشکه است.
به اعتقاد بنده در تمام اوپک شرکت نفت ایران بهترین بازاریابی را داشته است. این را خود اوپکی ها می گویند. نباید فراموش کرد که فروش نفت در بازارهای جهانی، یک کار خیلی تخصصی است
*بر اساس بند «ی» تبصره ۱ بودجه ۱۴۰۱ عملا بخشی از فروش نفت از دست وزارت نفت خارج می شود. فکر می کنید این مصوبه می تواند به فروش بیشتر نفت کمک کند؟
من از جزئیات این طرح اطلاع درستی ندارم؛ اما فکر می‌کنم که بخش خصوصی هم سهمیه خود را به امور بین‌الملل نفت واگذار خواهد کرد. به اعتقاد بنده در تمام اوپک شرکت نفت ایران بهترین بازاریابی را داشته است. این را خود اوپکی ها می گویند.
در زمانی(فکر می‌کنم دوره ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد بود) به بعضی از وزارتخانه ها بودجه در قالب حواله نفتی تخصیص داده می شد. فقط دو مورد آنها عملیاتی شد. همچنین چند سال پیش، شرکت ملی نفت، به متروی تهران و اصفهان، برای کمک مالی، سهمیه قیر واگذار کرد. تقریبا همه فقط نامه‌های واگذاری را خرید و فروش می کردند و سودی از این محل دریافت می کردند. نباید فراموش کرد که فروش نفت در بازارهای جهانی، یک کار خیلی تخصصی است.
نظر شما