پیروز میدان نبرد؛ عقب‌نشینی از اقتصاد کالا محور

به گزارش بازار به نقل از پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا)، با آغاز تهاجم روسیه به اوکراین و بروز واکنش های مختلف، بازارهای جهانی نیز به این اتفاق واکنش نشان دادند؛ به طوریکه نفت، گاز و طلا با جهش قیمتی رو به رو شدند و بورس‌ها نیز روزهای سرخی را پشت سر گذاشتند.

به دنبال این اتفاق، موضوع تحریم روسیه از طرف دولت آمریکا و در پاسخ به عملیات نظامی روسیه در اوکراین مطرح شده است. امریکا و متحدانش مجموعه‌ای از تحریم‌های سنگینی را برای این کشور در نظر گرفته اند که طیف وسیعی داشته و از تحریم بانک‌ها خطوط کشتیرانی روسیه تا توقیف دارایی روس‌ها در کشورهای خارجی و حتی شرکت‌ها و شخصیت هایی حقیقی را در برمی گیرد.

اما کارشناسان معتقدند اعمال تحریم‌های سنگین بر روسیه، پیامدهای جهانی به ویژه در حوزه انرژی در پی خواهد داشت؛ چرا که روسیه در ابعاد مختلفی از تامین‌کنندگان بزرگ مواد اولیه و انرژی محسوب می شود، به طوریکه حدود یک پنجم گندم دنیا و بخش مهمی از نفت بازارهای جهانی و گاز طبیعی اروپا را تامین می‌کند.

رشد تولید خودروهای برقی و انرژی‌های پاک، تقاضا برای کدام فلزات را افزایش داد؟
همانطور که اشاره شد، با توجه به این که روسیه دارای ذخایر عظیم مس است، تنش‌های موجود به دنبال جنگ اخیر و افزون بر آن تحریم‌های در نظر گرفته شده برای روسیه، می تواند در بهره‌مندی بازارهی جهانی به منابع برخی فلزات اساسی و استراتژیکی چون مس و آلومینیوم اثرگذار باشد؛ موضوعی که به دنبال خود بر صنایع مهمی چون خودرو، تجهیزات حمل و نقل و الکترونیک موثر است.

از آنجایی که گرمایش زمین در حال افزایش است، اقتصادهای پیشرفته جهان به دنبال جایگزین برای انرژی‌های فسیلی هستند و از این رو تقاضا برای مصرف مواد اولیه در جهت تولید باطری‌های خورشیدی و خودروهای برقی افزایش یافته است.

در نظر داشته باشید که روسیه از بزرگترین تولیدکنندگان نیکل و پلاتین محسوب می‌شود و نیکل در بازار خودروهای برقی و فولاد ضدزنگ کاربرد دارد. بنابراین تقاضا برای این مواد بیش از گذشته وجود دارد.

بحران روسیه – اوکراین و امنیت غذایی جهان
کارشناسان اقتصادی معتقدند که تشدید تنش‌ها بین دو کشور روسیه و اوکراین به عنوان یکی از بزرگ تامین‌کنندگان غذا، احتمالا خریداران غلات به خصوص گندم، ذرت و روغن آفتابگردان را مجبور به جست‌وجو برای جایگزین کردن آنها می‌کند. موضوعی که خریداران غلات را به فکر ایجاد کشور جایگزین برای تامین این مواد غذایی کرده است.

به گزارش رویترز، کارشناسان هشدار می‌دهند که ناآرامی‌ها می‌تواند قیمت‌های جهانی مواد غذایی را که در حال حاضر به بالاترین سطح خود در چند سال اخیر رسیده است، باز هم افزایش دهد. بنابر آمار موجود این دو کشور حدود ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۱۹ درصد از ذرت جهان و ۸۰ درصد از صادرات جهانی روغن آفتابگردان را به خود اختصاص داده‌اند.

فین زیبل، اقتصاددان و کارشناس تجارت محصولات کشاورزی در بانک ملی استرالیا، به رویترز گفت: اختلال در عرضه از منطقه دریای سیاه بر دسترسی کلی جهانی تاثیر خواهد گذاشت. موضوعی که خریداران در خاورمیانه و آفریقا را به دنبال منابع جایگزین خواهند برد. داده‌های حمل و نقل موسسه ریفینیتیو نیز نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه در سال ۲۰۲۱ به تاجران در منطقه خاورمیانه و آفریقا فروخته شده است.

افزون‌ بر این، شاخص سبد غذایی فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) حاکی از آن است که با شروع همه‌گیری کرونا، قیمت سبد غذای خانوار در جهان رو به افزایش است. این شاخص در ماه‌های جدید، هم‌سطح میزان سال ۲۰۱۱ شده است که با اضافه شدن جنگ روسیه و اوکراین، می‌تواند موضوع نگران‌کننده‌ای برای امنیت غذایی جهان باشد.

تکنولوژی محورها؛ برنده بحران‌ها
از آنجایی که صادرات نفت و گاز در اقتصاد روسیه نقش مهمی ایفا می کند. کشف میادین جدید نیز در این راستا از اهمیت زیادی برخوردار است. در حالیکه این کشور از تکنولوژی پیشرفته برای کشف میادین نفتی (به خصوص در مناطق سخت مانند سیبری) برخوردار نیست و از این منظر شدیدا نیازمند آخرین تکنولوژی‌های غربی در این زمینه است.

با توجه به این موضوع و عمدتا کالا محور بودن اقتصاد روسیه، باید در نظر داشت که این موضوع یعنی اقتصاد کالا محور تا چه میزان می تواند در مقابل اقتصاد خدمات محور و تکنولوژی محور آسیب پذیر باشد.

چندی پیش (سنا) در گزارشی ارزش بازار ۱۰۰ شرکت برتر دنیا را مورد بررسی قرار داد که بر اساس آن شرکت‌های فناوری و خدمات محور در راس این فهرست قرار دارد؛ به طوریکه بزرگترین شرکت‌های بورسی جهان نیز به این دسته از شرکت‌ها اختصاص یافته است؛ در حالیکه بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار ایران عمدتا بر پایه کامودیتی‌ها بنا شده است و به نظر می‌رسد تاکنون نگاه جدی به استفاده از فنآوری های روز در این زمینه نداشته است.

بنابر آمار موجود، از ۱۶ کشورِ دارای شرکت‌هایی که در رده بندی ۱۰۰ شرکت برتر جهان قرار دارند، ایالات متحده ۶۵ درصد از ارزش کل بازار را به خود اختصاص داده است. نکته قابل توجه در این میان، اینکه بیشترین سهم ارزش بازار ایالات متحده مربوط به شرکت‌های «تکنولوژی محور» است؛ شرکت‌های خدمات محور و شرکت‌های خدمات بهداشتی با اختصاص ۵۲ درصد از حجم تاپ‌ترین شرکت‌های این لیست نیز، به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.

همچنین در نظر داشته باشید که در لیست ۱۰۰ شرکت برتر جهان، دو شرکت جهانی تکنولوژی محور چینی یعنی علی بابا (Alibaba Group Holding Limited) و تِنسِنت (Tnecent) که در زمینه‌هایی چون ارائه خدمات شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های گروهی، تجارت الکترونیک، آنتی‌ویروس‌ها و ... فعالیت می‌کنند، عنوان تاپ‌ترین شرکت ها را از میان این دسته از شرکت‌ها یعنی تکنولوژی محورها به خود اختصاص داده‌اند.

افزایش ارزش بازار چین به شرکت‌های معروف فناوری و مصرف‌کننده محدود نمی‌شود؛ دومین صنعت بزرگ این کشور که به ۱۰۰ شرکت برتر کمک می‌کند، «امور مالی» است که زمانی با ارزش‌ترین بخش در ایالات متحده به شمار می‌رفت.