بازار؛ بین الملل: بحران اوکراین باز هم در ابتدای سال میلادی ۲۰۲۲ بروز کرد. با وجود اینکه چین از یک جنگ سرد جدید بین آمریکا و روسیه ابراز نگرانی کرده؛ اما آشکارا از مسکو حمایت سیاسی می کند. روسیه، کشوری محصور در تهدیدات سرزمینی است و برای اقدامات منطقه ای خود دلایل خاص خود را دارد.
حضور نیروهای ناتو در مرزهای روسیه، به ویژه خاک اوکراین به شدت بر نگرانی های مسکو افزوده و در این وضعیت کی یف خواستار تمدید حضور نیروهای ناتو در این کشور شد. اوکراین که الحاق خود به ناتو را در نظر دارد، با مخالفت روس ها مواجه است. مقامات روسی اذعان کردند که در ابتدای فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، از آمریکایی ها تضمین خواستند که ناتو به سمت شرق یعنی مرزهای روسیه گسترش نیابد.
نکته قابل توجه این است که علی رغم همکاری نظامی و کمک چین به بخش صنایع نظامی اوکراین، چین به عنوان متحد استراتژیک روسیه، یعنی دشمن شماره یک اوکراین به شمار می رود. از طرفی همراهی نکردن ناتو با بخش صنایع نظامی اوکراین، امید اوکراین به پیوستن به ناتو را کمرنگ می کند.
از طرفی ایالات متحده امریکا اقدامات پوتین را محکوم نموده و تحریم هایی علیه این کشور وضع می کند. یک مقام بلندپایه کاخ سفید در نشست خبری درباره تحریم‌های جدید آمریکا علیه مسکو گفت که ایالات متحده احتمال قطع روسیه از سیستم پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت را رد نکرد. وی افزود: سوئیفت جزو اولین بسته تحریمی نیست که ما وضع کردیم. اما سوئیفت را از گزینه های موجود تحریمی حذف نمی کنیم، بلکه گزینه ای وابسته به اقدام بعدی روسیه باقی خواهد ماند.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «جفری کارلینر» استاد دانشگاه بوستون آمریکا تنظیم نموده که در ادامه می آید.
*حمله روسیه به اوکراین از سوی برخی به معنای تضعیف نظم لیبرال بعد از جنگ جهانی دوم ارزیابی می شود. ناتو نتوانست اقدام بازدارنده انجام دهد و اتحادیه اروپا حتی در تحریم روسیه نیز یکپارچه نیست. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
تهاجم روسیه تغییر بزرگی نسبت به نظم پس از جنگ در اروپا است که بر اساس آن کشورها برای تصرف قلمرو به یکدیگر حمله نکرده اند. با این حال، اوکراین در ناتو نیست. کشورهای ناتو هیچ تعهدی برای دفاع از اوکراین ندارند. پوتین نباید نگران جنگ سربازان ناتو با سربازان روسی در اوکراین باشد.
او به این نتیجه رسید که حمله به اوکراین ارزش ضرری را دارد که تحریم های اقتصادی ممکن است بر روسیه تحمیل کند و هر آسیبی که ارتش بسیار ضعیف اوکراین می تواند به ارتش روسیه وارد کند.
اوکراین بسیار متفاوت از استونی، لیتوانی و لتونی است که در اتحاد جماهیر شوروی و تحت تزارها نیز بخشی از امپراتوری روسیه بودند. پوتین احتمالاً دوست دارد علاوه بر تصرف اوکراین، این کشورها را نیز تصاحب کند.
با این حال، این کشورها در ناتو هستند و اکنون نیروهایی از ایالات متحده و سایر کشورهای ناتو در آنجا مستقر هستند. ناتو قطعا به عنوان یک بازدارنده برای جلوگیری از حمله پوتین به آنها عمل خواهد کرد.
*کشورهای اروپایی وابستگی به انرژی روسیه دارد و منافع تجاری آنها نیز مانع از تحریم روسیه در خصوص سوئیفت شده است. چرا اروپا نمی تواند به عنوان یک بلوک مقابل روسیه عمل کند؟
آلمان و ایتالیا مقدار زیادی گاز طبیعی از روسیه وارد می کنند. بنابراین آنها تمایلی به اخراج تمام مؤسسات مالی روسیه از سوئیفت ندارند و حتی بیشتر از آن تمایلی به توقف خرید گاز روسیه ندارند. در واقع، توقف جریان گاز روسیه به آلمان احتمالا برای اقتصاد آلمان و خانواده های آلمانی دشوارتر از روسیه خواهد بود.
تحریم‌های روسیه بیش از آن‌که به فرانسه آسیب بزند، به آلمان آسیب می‌زند و آسیب به آلمان بسیار بیشتر از آسیبی است که به آمریکا که تجارت نسبتاً کمی با روسیه دارد، می زند. نتیجه این است که بین کشورهای اروپایی در مورد تحریم روسیه اختلاف نظر وجود دارد.
با این وجود، آلمان اکنون موافقت کرده است که راکت های ضد تانک و موشک های زمین به هوا را به اوکراین تحویل دهد و بانک های روسیه دیگری را از سوئیفت اخراج کند. همچنین این کشور از افزایش ۱۰۰ میلیارد یورویی هزینه های نظامی خبر داده است. تصمیم پوتین برای حمله به اوکراین، اتحاد ناتو را تقویت کرده است، نه تضعیف.
*اروپایی ها خواستار تقویت بال شرقی ناتو شده اند. از سوی دیگر تلاشهایی برای تشکیل ارتش مشترک اروپایی صورت گرفته است که بحران اوکراین نشان می دهد نتوانسته به جایی برسد. آیا توان اقتصادی و نظامی اروپا می تواند مانعی برای مقابله با نظمی باشد که روسیه و به ویژه چین در حال طرح ریزی آن هستند؟
بدون ایالات متحده، کشورهای اروپایی از قدرت نظامی قابل توجهی برخوردار نیستند، اما در ناتو به طور قابل توجهی به قدرت ایالات متحده در برابر هر نظم جدیدی که روسیه بخواهد می افزایند. اروپا از چین بسیار دور است و قدرت نظامی آن تأثیر چندانی بر اقدامات چین نخواهد داشت.
*منافع اقتصادی چین از بحران اوکراین و درگیر شدن روسیه در آن چیست؟
چین و روسیه متحد هستند. هر دو مخالف سلطه آمریکا هستند و چین از اقدامات روسیه که این سلطه را کاهش می دهد حمایت می کند. اما چین مدت‌هاست که گفته است مداخله کشورها در سیاست داخلی سایر کشورها را به روشی که روسیه در اوکراین مداخله می‌کند، نمی پذیرد.
چین همچنین ممکن است نگران باشد که اروپا، ایالات متحده و سایر کشورها از تجارت و سرمایه گذاری با چین در آینده استقبال کمتری کنند، زیرا آنها نمی خواهند همانطور که آلمان برای گاز طبیعی به روسیه وابسته است، به چین وابسته باشند.
*بحران اوکراین آیا باعث خواهد شد تا روسیه و چین بر کانالهای مستقل مالی در آینده جدی تر همکاری کنند؟
بحران اوکراین همکاری بین روسیه و چین را به شدت افزایش خواهد داد. از آنجایی که آلمان برای واردات نفت و گاز به کشورهای دیگر روی می آورد، روسیه نفت و گاز بیشتری به چین خواهد فروخت. از آنجایی که کشورهای غربی از فروش نیمه هادی ها و سایر محصولات به روسیه خودداری می کنند، روسیه آنها را از چین خریداری خواهد کرد.
نظر شما