بازار، گروه استان ها؛ صنعت فرش که در سال‌های اخیر هدف آماج تحریم‌ها بوده حال روز خوبی ندارد، تولید کاهش‌یافته و بسیاری از بازارهای صادراتی ازدست‌رفته است، میزان صادرات فرش دستباف امسال به کمترین میزان در یک قرن اخیر رسیده است و حال تصمیم دو وزارت خانه مبنی بر انتقال مرکز ملی فرش سبب انتقاد کارشناسان شده است.
فرش دستباف دومین گروه کالایی پس از نفت است که مورد تحریم قرار گرفت و البته دلیل آن‌هم گستردگی شبکه تولید در این هنر و بالا بودن تعداد بافندگان و شاغلان در این حرفه است. کارشناسان و صاحب‌نظران صنعت فرش می‌گویند که فعالان این صنعت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان گرفته تا اتحادیه‌ها و تشکل‌ها در این وضعیت فوق بحرانی تحمل آشفتگی ناشی از انتقال این مرکز را ندارد.
انتقال در واقع به چاه افتادن است
آنان می‌گویند انتقال مرکز ملی فرش ایران به وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از چاله به چاه افتادن است، هرچند در این مدت که مرکز ملی فرش زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت فعالیت داشته گلی به روی صنعت فرش زده نشده اما انتقال آن به وزارت ای که تخصصی در تولید و بازاریابی و بازارشناسی ندارد به بیراهه بردن این صنعت است.
میزان صادرات فرش دستباف امسال به کمترین میزان در یک قرن اخیر رسیده است
در رسانه ها آمده است که «وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری توافق کرده‌اند که مرکز ملی فرش ایران از صمت منفک و به گردشگری منتقل شود، دلیل آن‌هم برای کارشناسان نامعلوم و غیرقابل‌قبول است، اکنون در چارت جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت، مرکز ملی فرش حذف‌شده است اما هنوز در چارت جدید وزارت گردشگری قرار نگرفته است» تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش می‌گویند فرش دستباف نباید به‌عنوان صنایع‌دستی انگاشته و قلمداد شود، این امر آسیبی است که رهبر معظم انقلاب هم خیلی پیشتر نسبت به آن تذکر داده‌اند.
در چند دهه پیش که موضوع ماندن و یا نماندن فرش در وزارت بازرگانی مطرح شد، رهبر معظم انقلاب به‌صورت صریح بیان کردند که فرش باید در وزارت بازرگانی باقی بماند، ایشان اشاره داشتند که فرش دستباف نباید به‌عنوان صنایع‌دستی قلمداد شود زیرا در این صورت دچار آسیب خواهد شد.
وزارت صمت و موضع گیری درباره مرکز ملی فرش
با این‌وجود در سایت ها و خبرگزاری های روز اول بهمن ماه سال جاری اخباری منتشر شد و در آن آمده است « معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته است که در صورت منفک شدن مرکز ملی فرش ایران از وزارت صمت، صنعت فرش بازهم در حوزه کاری وزارت صنعت، معدن و تجارت خواهد بود و زیر نظر صنایع نساجی در وزارت صمت خواهد بود.»
سید مهدی نیازی گفته است که کار مرکز ملی فرش، صنایع‌دستی است و ساماندهی قالیبافان و مجموعه‌های تولیدی فرش از وظایف این سازمان است، بنابراین انتقال آن به وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اقدامی عقلانی است، صنعت فرش دارای بخش‌های تولیدی، واردات و صادرات است، اما با انتقال مرکز ملی فرش به وزارت صنایع‌دستی و میراث فرهنگی هیچ خللی در بحث تجارت آن به وجود نخواهد آمد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین گفته است که با منفک شدن مرکز ملی فرش ایران و انتقال آن به وزارت میراث فرهنگی، صادرکنندگان فرش همچنان می‌توانند به صادرات ادامه دهند و مشکلی وجود نخواهد داشت، زیرا زیرساخت و موضوعات مقرراتی آن در سازمان توسعه تجارت دنبال می‌شود. البته ممکن است نیاز به توانمندسازی باشد، بنابراین باید مجموعه‌هایی باشد که این هماهنگی‌ها رابین آن‌ها انجام دهد.
آسیب بزرگ برای صنعت فرش
در این میان کارشناسان و صاحب‌نظران می‌گویند صنعت فرش گرفتار مشکلات بسیار است که حل آن از عهده وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برنمی‌آید، انتقال این مرکز به این وزارت خانه، آواره کردن خانه فعالان فرش است و این هنر را به بیراهه می‌برد.
با منفک شدن مرکز ملی فرش ایران و انتقال آن به وزارت میراث فرهنگی، صادرکنندگان فرش همچنان می‌توانند به صادرات ادامه دهند
عامل توسعه شبکه ملی دست بافته‌های داری و دستگاهی در خراسان شمالی در گفتگو با بازار؛ با تأکید بر اینکه انتقال مرکز ملی فرش ایران از وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌مثابه از چاله درآمد و به چاه افتادن است می‌گوید: به‌یقین این اقدام نه‌تنها مشکلی را از صنعت فرش حل نمی‌کند بلکه بر آن می‌افزاید و آسیب‌های بیشتری به این صنعت وارد می‌کند.
عبدالله احراری با بیان اینکه رونق صنعت فرش در وهله اول نیاز به یک ساختار و سازمان مستقل دارد، اگر قرار است خدمتی به تولیدکنندگان فرش شود و اقدامی برای رونق این صنعت انجام شود باید ساختار مستقل تشکیل شود که دارای ساختار خوب بوده و بتواند در تولید و تجارت کمک‌کار هنرمند باشند، می گوید: گرفتاری‌های زیادی برای تولیدکنندگان فرش وجود دارد از بیمه تأمین اجتماعی گرفته تا بازگشت ارز حاصل از صادرات که وضعیت را نامناسب کرده است، در این وضعیت انتظار می‌رود ساختاری باشد که بتواند به رونق تولید کمک کند.
عملکردها ضعیف بوده است
عضو پیوسته انجمن علمی فرش کشور تصریح می‌کند: در این سال‌ها، متأسفانه عملکرد هر دو وزارت خانه درزمینهٔ توسعه و رشد صنعت فرش ضعیف بوده است، وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری عملکرد بسیار ضعیف داشته و نتوانسته است کمک ویژه‌ای برای توسعه تولید صنایع‌دستی و حمایت از صنعتگران داشته باشد، سوگلی این وزارت خانه گردشگری است ازاین‌رو نمی‌تواند توجه مناسب به فرش داشته باشد.
احراری می‌افزاید: در این مدت که مرکز ملی فرش زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت فعالیت داشته، اقدام خوبی برای بافندگان فرش و تولیدکنندگان انجام‌نشده است، روسایی که برای مرکز ملی فرش انتخاب‌شده، بسیار ضعیف بوده‌اند، در استانها هم مسئولان فرش در حد کارشناس مسئول بودند که نتوانسته‌اند کاری از پیش ببرند، در برخی استانها هم که در ساختار سازمان صمت، برای بخش فرش، اداره دیده‌شده هم کارشناس مشغول به کار است که بعضاً تخصص در کار ندارند و به‌سختی فرش دستی و ماشینی را از هم تمیز می‌دهند.
وی می‌گوید: اگر قرار است تغییر در مرکز ملی فرش ایجاد شود بهتر است در وزارت صنعت، معدن و تجارت باقی بماند، منفک شدن از این وزارت و رفتن به وزارت خانه‌ای که تخصص در این زمینه ندارد، اقدامی آسیب‌زا برای صنعت فرش است.
مشورتی صورت نگرفت
عامل توسعه شبکه ملی دست بافته‌های داری و دستگاهی خراسان شمالی بیان می‌دارد: وزارت صنعت، معدن و تجارت در ابتدای فعالیت دولت اعلام کرد که در همه موارد با ذی‌نفعان مشورت خواهد کرد اما متأسفانه درزمینهٔ انتقال مرکز ملی فرش به وزارت گردشگری هیچ مشورتی با تشکل‌های صنفی و یا اتحادیه‌ها نشد.
احراری با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب هم تأکیددارند که فرش در زیرمجموعه امور مربوط به بازرگانی باقی بماند اظهار می‌دارد: نباید به فرش به‌عنوان صنایع‌دستی نگاه شود زیرا در این صورت این صنعت دچار خدشه شده و تاروپود آن از هم می‌پاشد.
در این وضعیت آشفته صنعت فرش دستباف، هنرمندان و صنعتگران حتی آنان که در فعالیت در بخش فرش ندارند هم دراین‌باره مخالف و نگران هستند، فرشی‌ها هم در مکاتبات متعدد خواستار ماندن مرکز ملی فرش در وزارت صمت شده‌اند.
وضعیت تولید فرش دستباف بحرانی است
عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف خراسان شمالی نیز در گفتگو با بازار؛ می‌گوید: تولید فرش دستباف و عرضه آن در بازار جهانی در وضعیت بحرانی قرار دارد به طوری که در هشت ماه امسال تنها ۳۸ میلیون دلار از این محصول صادرشده است که پایین‌ترین میزان را در یک قرن اخیر دارد.
حامد چمن رخ اظهار می‌دارد: علت افت صادرات فرش، تحریم خارجی و نیز تحریم‌های داخلی است، تصمیم‌های اشتباه دولت قبل و اصرار و پافشاری دولت فعالی بر ادامه آن سبب شده تا صنعت فرش دستباف از پای بیفتد.
تولید فرش دستباف و عرضه آن در بازار جهانی در وضعیت بحرانی قرار دارد
وی می‌افزاید: در ساختار جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت، مرکز ملی فرش وجود ندارد و قرار است این مرکز زیر نظر وزارت میراث فرهنگی فعالیت داشته باشد اما این امر مورد مخالفت برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران و کارمندان مرکز ملی فرش است، کارمندان این مرکز در نامه‌ای به وزیر صمت، مخالفت خود را اعلام کرده‌اند اما این مکاتبات به نتیجه نرسیده است.
آسیب به اتحادیه ها
مشاور کنسرسیوم صادراتی خراسان شمالی با تأکید بر اینکه با انتقال مرکز ملی فرش ایران به وزارت میراث فرهنگی، جامعه فرش متلاشی می‌شود و اتحادیه‌ها آسیب می‌بینند ادامه می‌دهد: وزارت میراث فرهنگی متولی تولید، بازار و بازاریابی فرش نیست، انتقال مرکز ملی فرش به این وزارت خانه بسیار آسیب‌زا است، رهبر معظم انقلاب هم پیش‌ازاین و در سال ۶۴ در سخنان خود بر آن تأکید داشته‌اند که پیشران صنعت فرش، بازرگانی و صنعت است و این خطای بزرگی است که فرش به‌مثابه صنایع‌دستی قلمداد شود، جای فرش در صنعت است.
چمن رخ با انتقاد از اینکه مکاتبات شورای راهبری فرش کشور به وزارت اقتصاد و وزارت صمت، معدن و تجارت درزمینهٔ مخالفت‌ها با انتقال مرکز ملی فرش ایران به وزارت میراث فرهنگی پاسخ داده نشده است می‌گوید: تاکنون در چند مکاتبه، آسیب‌های ناشی از این انتقال به وزارت اقتصاد و وزارت میراث فرهنگی اعلام‌شده است اما پاسخ مکاتبه‌ها داده نشده است این در حالی است که بر اساس قانون مکاتبه‌ها باید پاسخ داده شود.
عضو شورای راهبری فرش کشور تصریح می‌کند: انتقال مرکز ملی فرش، غیر کارشناسی و برخلاف بسیاری از مفاد قانونی است و کمترین آسیب آن برچیده و متلاشی شدن تمام اتحادیه‌های صنفی و آشفتگی در امور تولیدکنندگان و فروشندگان خواهد بود.
نظر شما