جواد حیران نیا؛ بازار: دو منبع آگاه در گفتگو با ان بی سی نیوز اعلام کردند که تیم مذاکره کننده آمریکا در وین تغییر کرده و ریچارد نفیو این تیم مذاکراتی را ترک کرده تا یک نقش متفاوت را در وزارت خارجه آمریکا بر عهده بگیرد.
منابع آگاه افزودند: ریچارد نفیو و رابرت مالی فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران بر سر مسیر مذاکرات وین اختلاف نظر داشته‌اند.
یک مقام وزارت خارجه آمریکا نیز گفت: ریچارد نفیو نقش مهمی در تیم مذاکراتی آمریکا داشته و حدود یک سال در این تیم خدمت کرده است. وی همچنان در وزارت خارجه آمریکا باقی خواهد ماند.
از نفیو به عنوان طرح تحریمهای ایران در دولت اوباما یاد می شود و کناره گیری او حامل پیامهایی خواهد بود. اخیرا فشارها بر «رابرت مالی» از سوی مخالفان داخلی بایدن افزایش یافته بود و صحبت از کنار گذاشتن او هم مطرح شده بود. شاید کناره گیری «نفیو» بی ارتباط با این فشار نباشد.
اما میراث «نفیو» برای تیم بایدن و سیاست تحریمی امریکا علیه ایران چه بوده است؟
نفیو صاحب کتاب «هنر تحریمها» است که در آن به تبیین مبانی نظری خود در خصوص تحریمها پرداخته است. او از مخالفان تحریمهای دولت ترامپ علیه ایران بود. دلیل مخالفت او این بود که تحریمهای اعمالی دولت ترامپ که به عنوان تحریمهای ثانویه شناخته می شود فاقد «اجماع جهانی» است.
تاکید بر اجماع سازی در خصوص تحریمها
«نفیو» معتقد است تا در خصوص تحریمهای آمریکا علیه ایران اجماع جهانی وجود نداشته باشد نمی تواند بر ایران موثر باشد. چون راههایی برای فرار از آن از سوی ایران وجود خواهد داشت.
وی می گوید استفاده از تحریمهای ثانویه توسط آمریکا نیز باید در هماهنگی با شرکای آمریکا باشد. بر همین اساس وی می گوید: ایالات متحده باید استفاده از تحریم های ثانویه خود را محدود کند و از آنها تنها در مهمترین اهداف امنیت ملی و فقط پس از تلاش و ناکامی برای پیوستن کشورهای دیگر به تحریم های چند جانبه استفاده کند.
بر همین اساس «نفیو» همراهی کشورهای دیگر با تحریمهای آمریکا علیه ایران را عاملی مؤثر در کارآمدی تحریمهای علیه ایران می داند که اگر این مؤثر بودن تحریمها کارکرد خود را از دست بدهد دیگر تحریم نمی تواند به عنوان یک ابزار تأثیرگذار در سیاست خارجی آمریکا برای تغییر رفتار طرف تحریم شده مورد استفاده قرار گیرد.
بر همین اساس نیز او مخالف فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی ترامپ بود چرا که معتقد بود کشورهای اروپایی و چین و روسیه با آن همراهی نخواهند کرد.
به طور کلی طراحی تحریمها از سوی نفیو همیشه با این دغدغه بود که «موثر بودن» خود را نشان دهد. چرا که به اعتقاد او تحریم ابزار سیاست خارجی آمریکاست و اگر تحریمها بر روی یک کشور جواب ندهد مابقی کشورها هم در آینده از تهدید به اعمال تحریمها توسط آمریکا هراسی نخواهند داشت.
مساله دیگر «نفیو» با تحریمهایی که اجماع جهانی را پشت سر ندارد این است که تحریمها باید به گونه ای باشد که کمیته تحریمهای شورای امنیت با آن موافق باشد.
بر همین اساس و در زمانی که بحث فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا علیه ایران در دولت ترامپ مطرح شد، «نفیو» با مخالفت با این اقدام در مطلبی به دلایل مخالفت خود پرداخت که بررسی آن برای پی بردن به مبانی فکری او در خصوص تحریم حائز اهمیت است.
کاهش امکان صدور قطع‌نامه تحریمی جدید در شورای امنیت
«نفیو» معتقد است «نمی‌توان با قاطعیت گفت که شورای امنیت در آینده دیگر قطع‌نامه‌ای تحریمی صادر نخواهد کرد اما تحمیل چنین چیزی به شورای امنیت از این به بعد کار ساده‌ای نخواهد بود. این احساس در جامعه بین‌الملل ایجاد شده که اگر تحریمی جدید علیه کشوری آغاز شود، دورنمایی از پایان آن متصور نیست زیرا اولاً آمریکا به تحریم معتاد شده و ثانیاً آمریکا نمی‌تواند به تعریف قابل‌قبولی از پایان وضعیت کنونی (استفاده افراطی از تحریم) برسد. همان‌طور که در کتاب خود گفته‌ام، نبود شفافیت درباره زمان و راه‌کار پایان تحریمها علیه کشور هدف، اصل موضوع را خدشه‌دار می‌کند. تجربه مکانیزم ماشه کشورها را به این نتیجه می‌رساند که نمی‌توان به آمریکا اطمینان کرد. کشورها تلاش‌های واشنگتن را در راستای تلاش‌های منافقانه این کشور برای پیشبرد اهداف تحریمی خود می‌پندارند. بنابراین کشورها تلاش خود را خواهند کرد تا هرگونه قطع‌نامه تحریمی جدید در شورای امنیت رأی نیاورد. چنین اتفاقی منافع ملی آمریکا در بلندمدت را به خطر خواهد انداخت.»
پیچیده و مبهم شدن فضای تحریمهای ایران
«نفیو» معتقد است بی‌شک روسیه، چین و سایر کشورها منتظر قطع‌نامه‌ای جدید برای حل اختلافات موجود درباره تحریمها نخواهند ماند. روش‌ها و شیوه‌های دیگری به‌غیراز شورای امنیت وجود دارد که این کشورها می‌توانند مسائل تحریمی را از آن‌جا پیگیری کنند. بلافاصله پس از صدور یک قطع‌نامه تحریمی در شورای امنیت، کارگروه‌هایی تحت عنوان «کارگروه‌های تخصصی پیگیری تحریمها» (Panel of Experts) و «کمیته‌های تحریم» (Sanctions Committees) در شورای امنیت برای تحقیق و تفحص درباره اجرای صحیح تحریمها تشکیل می‌شود. آمریکا با نفوذ جدی در این کمیته‌ها، همواره توانسته منویات خود را تا حد امکان به شورای امنیت تحمیل کند.
از این به بعد کشورها می‌توانند با تشکیل چنین کمیته‌هایی موافقت نکنند یا می‌توانند مانع از ایجاد اجماع در نتیجه‌گیری‌های این کمیته‌ها شوند یا می‌توانند در تفسیر اسناد ارائه‌شده توسط این کمیته‌ها خدشه وارد کنند یا می‌توانند عملاً تصمیم‌گیری درباره صورت‌جلسه‌های مربوط به بررسی سازگاری با تحریمها را به تعویق بیاندازند. پس از پایان زمان سی‌روزه اسنپ‌بک، احتمال اینکه کارگروه تخصصی پیگیری تحریمها تشکیل نشود زیاد است.
وجود اختلافات فراوان بین آمریکا و سایر کشورهای شورای امنیت حتی ایجاد یک صفحه‌ی وب به‌روزرسانی‌شده درباره بازگشت قطع‌نامه‌های سابق سازمان ملل را در هاله‌ای از ابهام فرو برده. ماحصل تمام این وقایع این خواهد شد که پس از ۳۰ شهریور، مسیر دوگانه‌ای از نظام تحریمهای شورای امنیت علیه ایران ایجاد خواهد شد که در پی آن، وضعیت تحریمها هم‌زمان در حالت فعال و غیرفعال قرار خواهد گرفت.
پیوند زدن تحریمهای هسته ای به موضوعات غیر هسته ای
یکی از اقدامات مهم «نفیو» طراحی تحریمها به گونه ای است تا تحریمهای هسته ای پیوند اجتناب ناپذیری با تحریمهای غیر هسته ای تحت عناوین سلاحهای کشتار جمعی، مبارزه با تروریسم و موضوع حقوق بشر ایران داشته باشد. او می گوید: «درست است که دولت ترامپ قصد دارد تا حذف تحریمها را در آینده سخت تر کند و بخاطر همین نیز حالا افراد و نهادها را تحت عنوان «تروریستی» و علاوه بر این «اشاعه دهنده هسته‌ای» مورد تحریم قرار می‌دهند. در نهایت، اگرچه رئیس جمهور اختیار قانونی را برای حذف این طرح‌ها و برنامه‌ها را صرف نظر از محتوایشان دارد، اما حذف آنها، مشروط به این است که این طرح‌ها صراحتا از نظر قانون آمریکا مورد نیاز نباشند. عبارت «تحریمهای مرتبط با هسته‌ای» هیچ جایگاه قانونی در قوانین آمریکا ندارد، بلکه فقط در برجام به عنوان یک عبارت هنرمندانه به آن اشاره شده است. گروه بندی کردن و دسته بندی کردن این تحریمها طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ خیلی منطقی و عاقلانه به نظر می‌رسید، اما اگر قرار بر مذاکره بر سر توافقی جدید میان ایران و دولت آتی آمریکا باشد، شاید منطقی تر این است که تعریف تحریمهایی را که ممکن است حذف شوند، گسترده تر و فراگیرتر کرد. این حقیقت را نیز باید در نظر داشت که خیلی از مقامات آمریکایی و حامیان آنها در خارج از مجموعه اندیشکده‌ها و مجامع علمی، آشکارا و به صراحت اعلام کرده‌اند که آنها بدنبال تغییر ماهیت تحریمها از مسائل «مرتبط با هسته‌ای» به موضوعات فراگیرتر و گسترده‌تری هستند تا این شرایط، مذاکره برای توافق جدید با ایران را سخت تر کند.»
خالی کردن منابع ارزی ایران برای کالاهای لاکچری
یکی از اقدامات مشهور «نفیو» عدم تحریم واردات کالاهای لوکس از سوی ایران بوده است. در عین اینکه کالاهای اساسی و مورد نیاز برای توسعه ایران از سوی امریکا تحریم است ولی وی به گونه ای هوشمندانه کالاهای لوکس و لاکچری از جمله خودروهای لوکس را در دایره تحریمهای ایران قرار نداد.
استدلال او این بود که با عدم تحریم این کالاها و وارد کردن آنها از سوی ایران، منابع ارزی این کشور صرف واردات این گونه کالاها می شود و باعث افزایش شکاف طبقاتی و احساس فقر بیشتر از سوی افراد کم برخوردار خواهد بود.
نظر شما