بازار؛ گروه استانها: امروزه، حدود۱۰۰کانی در شمار سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی قرار می‌گیرند و تجارت این سنگ‌ها یکی از پرسودترین تجارت‌ها در دنیا به شمار می‌آید.
کارشناسان اقتصادی می‌گویند ارزش‌افزوده حاصل از فرآوری گوهرها، بسیار زیاد است؛ ارزش تولید و تجارت جهانی سنگ‌های قیمتی براساس اطلاعات منابع خارجی به بیش از هزارمیلیارد دلار می‌رسد. کشورهای تایلند، برزیل و هندوستان از جمله کشورهایی هستند که در میان بازار سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی از شهرت بسیاری برخوردار هستند.
ایران هم یکی از کشورهایی است که مزیت‌های بالایی در این زمینه دارد و رشته تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی یا به اختصار گوهر تراشی یکی از هنرها و صنایع قدیمی در ایران است که در سال‌های اخیر با توجه به روی آوردن مدم به استفاده از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی به عنوان زیورآلات و تزئینات و هم جنبه درمانی و نیز رویکرد ایجاد اشتغال بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
خراسان جنوبی یکی از بهشت‌های این حوزه است که سنگ‌های قیمتی خاصی را در حتی در جهان از خود کرده است اما سهم ما از این سود جهانی هیچ نیست و دلیل آن نبود برنامه‌ریزی درست و زیرساخت‌های مناسب برای فرآوری و صادرات است. همچنین اکنون با خام فروشی این گوهرسنگ‌ها با خطر نابودی و اتمام این ذخایر با سود بسیار بسیار اندک هستیم و مسئولان لازم است که در این زمینه با برنامه‌ریزی دقیق کاری انجام دهند.
تبلیغات حلقه مفقوده
صابره عبدالهی، از فعالان حوزه سنگ‌های قیمتی در گفت‌وگو با بازار گفت: از سال ۹۳ در بخش سنگ‌های قیمتی و تراش آنها فعالیت می‌کند و دلیل آن فارغ‌التحصیل بودن از رشته زمین‌شناسی و علاقه‌مندی به گوهرشناسی است.
وی تصریح کرد: اکنون سنگ‌های قیمتی را با تراش‌هایی که می‌دهد به انگشتر تبدیل می‌کند و حکاکی نیز روی آن انجام می‌دهد.
به گفته وی یکی از مشکلات مهم در این زمینه تأمین مواد اولیه است که هیچ نظارتی بر روی قیمت‌گذاری سنگ‌های قیمتی نیست و هر کسی به یک قیمت متفاوت ارائه می‌کند.
عبداللهی در زمینه فروش نیز عنوان کرد: فروش در استان خراسان جنوبی و شهرستان بیرجند پایین است، اما در نمایشگاه‌های بین‌المللی فروش خیلی خوب است.
وی تأکید کرد: اگر تبلیغات و فرهنگ‌سازی درستی انجام و این هنر اصیل معرفی شود می‌توان به آینده آن امیدوار بود، چرا که اکنون حمایت‌ها و تسهیلات اندک هستند.
نیاز به حمایت داریم
عباس آرامش که با همسر خود فاطمه ابراهیمی در این حوزه کار می‌کنند هم اظهار کرد: دست‌سازه‌های خود را در این زمینه بیشتر به استان‌های شیراز، اصفهان و تهران ارسال می‌کنند.
وی با بیان اینکه شغل و درآمد اصلی ما از همین راه است، عنوان کرد: اگر کسی بخواهد در این حوزه کار کند، می‌تواند درآمد خیلی خوبی داشته باشد.
به گفتۀ وی بزرگترین مشکل نبود دستگاه‌های به روز و مدرن است که می توانند بسیار راحت‌تر کار انجام دهند.
آرامش تأکید کرد: فعالیت در حوزه گوهرسنگ‌ها می‌تواند شغل پایدار با درآمد عالی باشد، ولی نیاز به حمایت‌ها و فرهنگ‌سازی هایی در این زمینه است و برای صادرات نیز لازم است که با گمرک و مسئولان مربوطه رایزنی شود.
افزایش هزینه‌ها و کاهش رغبت جوانان
فرزانه امانی از دیگر فعالان حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی که او نیز با همسر خود در این بخش کار می‌کند، بیان کرد: از سال ۹۴ شروع به این فعالیت کرده‌اند ولی به دلیل شیوع کرونا در دو سال گذشته با مشکل روبه‌رو شده‌اند.
وی ادامه داد: قبل از شیوع کرونا با حضور مسافران و گردشگران فروش بسیار خوبی داشته‌اند که در این مدت به دلیل نبود مسافر فروش چندانی نداشته‌اند.
به گفتۀ وی اگر به این صنعت توجه شود می‌تواند درآمدزایی و اشتغال بالایی برای فعالان این حوزه و مردم آن منطقه ایجاد کند، اما نیاز به نگاه حمایتی و دیدباز در بخش فرآوری، فروش و صادرات وجود دارد.
امانی خاطر نشان کرد: خراسان جنوبی ظرفیت بسیار بالایی دارد اما مشکل اینجا است که خیلی از کسانی که بدون اطلاع وارد این حوزه می‌شوند اکنون به خاطر هزینه‌های بالا تعطیل کرده‌اند.
علاوه بر میراث فرهنگی، ارگان‌های دیگری مانند سازمان فنی و حرفه‌ای و کمیته امداد و موارد دیگر دوره‌هایی برگزار می‌کنند که خروجی مطلوبی ندارد و لازم است در این زمینه یکپارچه سازی انجام شود
این فعال بخش گوهرسنگ‌ها در سرایان گفت: اکنون کمترین قیمت برای خرید یکی از وسایل مورد نیاز ۱۰میلیون تومان است که باعث عدم استقبال جوانان شده است.
وی در بخش آموزش‌ها نیز بیان کرد: علاوه بر میراث فرهنگی، ارگان‌های دیگری مانند سازمان فنی و حرفه‌ای و کمیته امداد و موارد دیگر دوره‌هایی برگزار می‌کنند که خروجی مطلوبی ندارد و لازم است در این زمینه یکپارچه سازی انجام شود.
امانی به کسانی که تازه می‌خواهند وارد این حوزه شوند نیز توصیه کرد: در ابتدا حتماً با سرمایه اندک خود شروع به کار کنند و با اصول جلو بروند، همچنین حتماً بازار فروش خود را بسنجند و متناسب با آن کار کنند تا در آینده با مشکل مواجه نشوند.
گوهر سنگ‌ها جزو رشته‌های مزیت‌دار خراسان جنوبی
زهره اسدپور، سرپرست معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: اکنون در حوزه صنایع دستی استان حدود ۱۰ هزار نفر فعالیت می‌کنند.
وی ادامه داد: اکنون در حوزه تراش سنگ حدود ۵۰۰ نفر مجوز فعالیت گرفته‌اند ولی مسلماً تعداد افرادی که کار می‌کنند بیشتر از این است.
به گفتۀ وی گوهرسنگ‌ها و تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی جزو رشته‌های مزیت‌دار در حوزه اقتصاد است.
اسدپور تصریح کرد: در تمام استان افرادی مشغول به این کار هستند اما مواد اولیه بیشتر از فردوس، سرایان، نهبندان و سه قلعه تأمین می‌شود که معادن اصلی در آنجا هستند.
افتتاح دبیرخانه سنگ در خانه تاریخی تاجور خوسف
سرپرست معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در زمینه اقدامات انجام شده توسط این اداره کل گفت: از گام‌های مهمی که در این زمینه برداشته شده، آموزش تخصصی و درست بود.
اسدپور اعلام کرد: افتتاح دبیرخانه سنگ در خانه تاریخی تاجور خوسف از اقدامات انجام شده است و موزه سنگ هم در این مجموعه راه‌اندازی خواهد شد.
به گفتۀ وی علاوه بر آموزش، از اقدامات دیگر حضور صنعتگران در نمایشگاه‌ها و کمک به برندسازی بود که اکنون حدود ۳ برند گوهر سنگ در استان وجود دارد.
وی درباره صادرات هم عنوان کرد: اکنون بسیار اندک صادرات به صورت چمدانی انجام می‌شود ولی اگر بخواهیم صادرات اصولی داشته باشیم و تاجران پای کار بیایند باید بازار هدف بزرگ و مشخص و محموله بزرگ داشته باشیم.
اسدپور اضافه کرد: همچنین لازم است که زیرساخت‌های لازم برای صادرات دیده شود چرا که صنعت‌گر ما توان مالی بالایی ندارد که این کار را انجام دهد.
تهدید خام فروشی
سرپرست معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی با بیان اینکه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی هم دارای مزیت و هم تهدید هستند، اظهار کرد: مزیت ما در این بخش این است که مشکلی در تأمین مواد اولیه نداریم.
اسدپور ادامه داد: اما مشکل اصلی و تهدید برای ما خام فروشی است که روستاییان و مردم بدون اطلاع به صورت فله‌ای و ارزان به دیگر استانها می‌فروشند.
وی بیان کرد: لازم است در این زمینه به خانواده‌های روستایی آموزش داده شود تا در نگهداری و بهره‌برداری از این سنگ ها تلاش کنند.
به گفتۀ وی ارزش افزوده فرآوری این سنگ‌ها حدود ۲۰ برابر بیشتر از خام فروشی است و در فرآوری نیز نباید فقط به یک تراش ساده اکتفا کرد و باید به بخش‌های دیگر این حوزه هم وارد شد تا به ارزش اصلی آن دست پیدا کرد.
ارزش افزوده فرآوری این سنگ‌ها حدود ۲۰ برابر بیشتر از خام فروشی است و در فرآوری نیز نباید فقط به یک تراش ساده اکتفا کرد
استفاده از ظرفیت گردشگری معدن
سرپرست معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در زمینه تسهیلات هم گفت: در حال حاضر تسهیلات به صورت مشاغل خانگی و پشتیبان است که دو سال تنفس دارند.
اسدپور با اشاره به اینکه ایران و خرسان جنوبی در بخش معادن جزو برترین‌ها در دنیا هستند، عنوان کرد: در حوزه سنگ‌های قیمتی در صورت برنامه‌ریزی درست می‌توان اشتغال‌زایی پایدار ایجاد کرد.
وی بیان کرد: علاوه بر فروش سنگ‌های قیمتی، می‌توان در حوزه گردشگری معدن هم وارد شد و گردشگران را برای تماشای زیبایی‌های این معادن به استان آورد.
به گفتۀ وی در همین راستا روستای خور، ثبت ملی به عنوان روستای گوهر سنگ‌ها شده است که می‌توان از این ظرفیت بهره برد.
اسدپور تأکید کرد: ممانعت از خام فروشی، ارائه آموزش های تخصصی و تکمیلی، برند سازی و بسته‌بندی، به توسعه این رشته کمک شایانی می‌کند.
براساس آخرین آمار تاکنون بیش از ۵۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه‌قیمتی در خراسان جنوبی شناسایی شده است و شهرستان‌های خوسف، سرایان، فردوس، زیرکوه و نهبندان در این زمینه شاخص هستند.
همچنین خام‌فروشی، نبود برندسازی و صادرات، بازارفروش، آموزش‌های تخصصی از جمله زاویه‌تراشی و رکاب‌زنی از مشکلات و نیازهای اصلی در این بخش است. مسئولان باید به این نکته توجه کنند که معدن از محورهای اصلی و پیشران توسعه خراسان جنوبی است که فعال‌سازی اقتصاد سنگ از اولویت‌های این استان به شمار می‌رود که نیاز است این ظرفیت دیده شود.
نظر شما