اعظم محبی؛ بازار: گلستان علی رغم داشتن ظاهری سرسبز، بهره مندی از منابع خدادادی بی شمار و اراضی حاصلخیز یکی از محروم ترین استان های کشور است و این محرومیت در لایحه بودجه ۱۴۰۱ هم خود را نشان داده است.
در این استان پروژه های راکد و بر زمین مانده زیادی از جمله پتروشیمی، طرح گردشگری جزیره آشوراده، راه آهن گرگان- مشهد، طرح علاج بخشی خلیج گرگان و غیره وجود دارد که به اذعان مسئولان استانی با این تزریق اعتبارات ۵۰ سال برای بهره برداری از آن ها زمان لازم است.
در این استان پروژه های راکد و بر زمین مانده زیادی از جمله پتروشیمی، طرح گردشگری جزیره آشوراده، راه آهن گرگان- مشهد، طرح علاج بخشی خلیج گرگان و غیره وجود دارد
لایحه بودجه در حالی توسط رئیس جمهور به مجلس تقدیم شده که گلستان در رده ۲۴ آن قرار دارد و به نظر می رسد در فرصت باقی مانده تا بررسی و تصویب لازم است تا مسئولان استانی رایزنی بیشتری در این زمینه داشته باشند لذا در این راستا با «مهدی شهرازی» دکترای اقتصاد و عضو هیئت علمی دانشگاه گلستان گفتگو کردیم.
* وضعیت گلستان در لایحه بودجه ۱۴۰۱ چگونه است؟
سهم بودجه گلستان از کل بودجه استان ها دو هزار و ۴۲۷ میلیارد تومان است که اگر بخواهیم آن را با بودجه سال قبل یعنی هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان مقایسه کنیم، رشد ۳۵ درصدی شاهد را هستیم برای بررسی بودجه باید به میزان افزایش بودجه توجه کرده و سهم دیگر استانها را هم در این رشد در نظر بگیریم.
به عنوان مثال بودجه خوزستان چهار درصد افزایش، بودجه اصفهان شش درصد و آذربایجان شرقی ۱۶ درصد رشد داشته و البته استان‌هایی مانند کرمان ۵۶ درصد رشد و هرمزگان ۹۵ درصد افزایش داشته اند و در برخی از استانها مانند خراسان رضوی و فارس نه تنها رشدی را شاهد نیستیم بلکه کاهش هم یافته است. بنابراین در بررسی بودجه تغییرات برای ما ملاک بوده و رشد و افت بودجه از میزان بودجه مهم تر است.
* یعنی بودن جایگاه در جدول ملاک نیست؟
برخی مواقع صحبت می‌شود که استانی در رده آخر بودجه قرار دارد و این مسأله موجی از نارضایتی را به وجود می آورد. بودن در رده آخر جدول نباید ملاک ما باشد بلکه باید بدانیم بودجه این استان چه میزان افزایش یافته است استان گلستان در رده بیست و چهارم از ۳۱ استان کشور قرار دارد و ۳۵ درصد رشد می‌تواند رقم مناسبی برای بودجه استان باشد؛ البته در سال ۱۳۹۹ هم رشد ۳۷ درصدی را شاهد بودیم و این رقم امسال حفظ شده است.
* چطور می توانیم بودجه خوبی را اخذ کنیم؟
به طور سنتی این دیدگاه وجود دارد که نقش چانه‌زنی و نفوذ مقامات ذیربط مخصوصاً نمایندگان مجلس، بسیار حائز اهمیت است و معمولاً استان‌هایی مانند گلستان که نوپاتر بوده و قدمت کمتری دارند یا کوچک و محروم هستند به نسبت قدرت چانه‌زنی پایین تری را هم نسبت به استان‌های با نمایندگان صاحب نفوذتر دارند اگر نمایندگان مجلس بتوانند از قدرت چانه‌زنی خود و نفوذ کلام و روابطی که دارند به شکل بهینه ای بهره ببرند این مسأله می‌تواند در جذب بودجه کمک کننده باشد.
استان‌هایی مانند گلستان که نوپاتر بوده و قدمت کمتری دارند یا کوچک و محروم هستند به نسبت قدرت چانه‌زنی پایین تری هم دارند
در افزایش بودجه به این طریق حاشیه هایی هم ایجاد می شود و این یک آفت است؛ نماینده مجلسی که نفوذ کلام داشته می‌تواند منشا اثر باشد و این امر براساس عدالت محوری نیست. همیشه نماینده استان های کوچک گلایه دارند که نمایندگان صاحب نفوذ از موقعیت خود استفاده کرده و بودجه بیشتری به آنها اختصاص می یابد و دیگر استان ها از این مسأله بی بهره هستند.
اما آن چیزی که مهم بوده آن است که استان بتواند عملکرد موفقی در رشد اقتصادی از خود نشان دهد. یک سوال مطرح می کنم، جذب بودجه برای پروژه ای که با موفقیت جلو می رود و ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد راحت تر است یا پروژه ای که تازه تعریف یا تنها به آن فکر شده است؟ مسلماً گزینه اول درست تر است.
زمانی که ما بتوانیم از بودجه ای سال جاری درست استفاده کنیم می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که کسری داشته و برای سال آینده می‌خواهیم این عملکرد را تکرار کنیم. پس مطمئناً مقامات مسئول هم به این امر توجه خواهند داشت و وقتی پیشرفت پروژه ای را قابل توجه ارزیابی کنند این مسأله تاثیر خود را می گذارد و به درخواست افزایش بودجه پاسخ مثبت می دهند.
* در لایحه بودجه رشد اقتصادی برای هر استان در نظر گرفته شده، سهم گلستان چه میزان است؟
در بودجه ۱۴۰۱ به عدالت سرزمینی توجه شده و بر مبنای سند آمایش برای هر استانی در مورد رشد اقتصادی یک هدف گذاری اتفاق افتاده است در بودجه کلان کشور رشد هشت درصدی و برای هر استان رشد اقتصادی جدایی در نظر گرفته است؛ به عنوان مثال برای گلستان انتظار بر این است که ۷.۳ رشد اقتصادی داشته باشد و در مجموع به طور متوسط در کشور با در نظر گرفتن همه استانها رشد هشت درصدی اتفاق می‌افتد.
همچنین در لایحه بودجه اختیارات خوبی به شورای برنامه ریزی استان ها داده شده تا این منابع را به صورت بهینه صرف کنند و با توجه به این اختیارات آنها باید در برابر رشد اقتصادی و صرف بودجه هم پاسخگو باشند اگر استان ما بتوانند این رقم رشد اقتصادی را از محل‌های خاص مانند مالیات ستانی و غیره محقق کند و بتواند در مقایسه با سایر استانها در رشد اقتصادی عملکرد درخشانی داشته باشد در چنین شرایطی به طور طبیعی قدرت چانه زنی ما افزایش می یابد و این به نفع استان خواهد بود. این عملکرد ما است که دولت مرکزی را مجاب می‌کند که منابع بیشتری را به استان اختصاص دهد وقتی این منابع به شکل بسیار کارآمدی صرف شود می تواند رشد اقتصادی کشور را فراتر از رقم پیش بینی شده محقق کند و همه دولت ها از این شیوه استقبال می کنند.
* چطور می‌توانیم رشد اقتصادی خوبی داشته باشیم؟
در اقتصاد نظریه «مزیت نسبی» وجود دارد که این مفهوم در رشد اقتصادی کشورها نقش موثری داشته است. ما منابع محدودی داریم و برای اینکه بتوانیم رشد اقتصادی حداکثری را داشته باشیم باید این منابع را به شکل کارآمدی صرف کنیم و بودجه را باید به سمتی سوق دهیم که در آن مزیت نسبی داریم.
جذب بودجه برای پروژه ای که با موفقیت جلو می رود و ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد راحت تر است یا پروژه ای که تازه تعریف یا تنها به آن فکر شده است؟
در هزینه کرد منابع این مهم این است که کدام یک از این بخش ها می‌تواند برای ما آورده اقتصادی بیشتری داشته باشد و ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند. در این زمینه تولید حائز اهمیت است و آن را با میزان قبل می‌سنجند و رشد اقتصادی را لحاظ می کنند.
گلستان در برخی کالاها و محصولات مزیت‌های نسبی داشته به عنوان مثال در بخش کشاورزی گندم، گیاهان دارویی و پنبه، در گردشگری، دام و طیور، صنعت مرغداری، معادن مانند صدف کوهی و ید مزیت های نسبی دارد؛ توجه و سوق دادن منابع به این سمت و سو می‌تواند به رشد اقتصادی قابل توجهی بینجامد.
ما محدودیت منابع داریم و باید هدف خود را بر بخش هایی بگذاریم که در آن مزیت نسبی داریم و سعی کنیم در سایر بخش‌ها هم موانع را از سر راه آنها برداریم بخش خصوصی هم در تولید فعال است و می‌تواند کمک حال ما باشد؛ باید موانع را از سر راه آنها هم برداشته و تسهیلات در اختیار آنها قرار داده شود و بستر و فضای کسب و کار آنها مناسب باشد که بتوانند رشد خود را داشته باشند.
نظر شما