بازار؛ گروه صنعت: ساعت ۱۱:۳۰ صبح چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ بود که انفجاری بزرگ در معدن زغال سنگ یورت رخ داد و بر اثر آن ده‌ها کارگر در تونلی به عمق هزار و ۳۰۰ متری زیر زمین و با تنها یک خروجی محبوس شدند. فضایی که معدن چیان در آن گرفتار شده بودند مملو از گاز مونوکسید کربن و متان بود و همین موضوع روند امداد رسانی را به قدری دشوار کرده بود که حتی برخی از نیروهای امدادی که به تونل ورود کرده بودند هم در شرایط وخیمی بیرون کشیده شدند.
حادثه ای تلخ که هر چند برای معدن یورت در آن تاریخ با پیدا شدن پیکر بی جان ۴۳ تن از معدن چیان به پایان رسید اما برای افراد فعال در صنعت معدن بخصوص معدن چیان هیچ گاه به اتمام نرسید. از همین رو بعد از مدت ها تحقیق و بررسی در سال ۹۷ شرکت دانش بنیان معدن هوشمند مبتکران تاسیس شد تا حد امکان با استفاده از فناوری های نوینی همچون اینترنت اشیا و هوش مصنوعی جلوی وقوع حوادث تلخ این چنینی گرفته شود.
به این سمت رفتیم که از اینترنت اشیا و هوش مصنوعی برای افزایش امنیت و بهره برداری بیشتر از معادن بهره ببریم و با محصولی دانش بنیان بتوانیم مدیریت یک پارچه معدن را در دست بگیریم. نتیجه تمامی این اقدامات این شد که بتوانیم همزمان با افزایش بهره وری، ساز و کارهای مربوط به افزایش ایمنی و حفظ جان معدن کاران را با رصد دائمی آن ها انجام دهیم
معدن کاری امن با هوش مصنوعی
حسین خدیوی زند، از بنیان گذاران و اعضای هیات مدیره شرکت معادن هوشمند مبتکران که به عنوان یک مجموعه دانش بنیان برای کاهش حوادث معدن کاری فعالیت دارد به «بازار» گفت: سال ۹۷ بود که حادثه انفجار معدن ذغال سنگ یورت در استان گلستان رخ داد. در آن اتفاق ۴۳ تن از معدن کاران درگذشتند. از همین رو به این فکر افتادیم که چور می توان حوادث این چنینی را کاهش داد و بدون خطر بهره وری را بالا برد. البته برخی از فعالیت ها در حد مانیتورینگ و پایش های منطقه ای انجام شده بود اما کافی نبود.
وی اضافه کرد: به مرور به این سمت رفتیم که از اینترنت اشیا و هوش مصنوعی برای افزایش امنیت و بهره برداری بیشتر از معادن بهره ببریم و با محصولی دانش بنیان بتوانیم مدیریت یک پارچه معدن را در دست بگیریم. نتیجه تمامی این اقدامات این شد که بتوانیم همزمان با افزایش بهره وری، ساز و کارهای مربوط به افزایش ایمنی و حفظ جان معدن کاران را با رصد دائمی آن ها انجام دهیم.
خدیوی زند با اشاره به اینکه در حوزه معدن با استفاده از فناوری مجموعه هوشمند مبتکران آزمایش های ایمنی انجام می شود و در کنار آن نیز سرمایه گذاران می توانند پیش از معدن کاوی نسبت به عیار سنجی معادن اقدام کنند، ادامه داد: در کنار تمام این اقدامات برای استفاده از تکنولوژی های روز که در این حوزه اهمیت دارد نیز از افراد توانمند در این حوزه کمک گرفته ایم. همچنین برای زیر ساخت، امنیت شبکه، مدل دیتا و کاربرد بلاک چین در حوزه هوشمند سازی و هوش مصنوعی تلاش هایی انجام شده است.
این بنیان گذار شرکت دانش بنیان بیان کرد: در خصوص اینترنت اشیا، نصب سنسورها، مدل ارتباط و دیتا که بین این ها رد و بدل می شود و بخصوص رساندن دیتاها از زیر سطح به بالای سطح به عنوان یک چالش به روش های بی سیم و غیره اقدام کردیم.
تکنولوژی ۵۰ سال قبل در معادن
خدیوی زند در پاسخ به این سوال که آیا می توان به این امید داشت که با استفاده از علم رباتیک در آینده نیازی به حضور معدن کاران در حفره های تنگ باریک معادن نباشد، گفت: این یکی از مسائلی است که به آن فکر می کنیم، بخصوص در مورد معادن خطرناکی همچون ذغال سنگ که بدترین و سخت ترین نوع معادن است؛ یعنی اگر یک نفر بخواهد این مساله را درک کند فقط در قالب حرف نمی تواند درک دستی پیدا کند. فقط باید به آنجا برود، البته نه فقط تونل اصلی که تهویه هوای خوبی دارد.
وی اضافه کرد: باید به حفره کوچکی که کارگر با یک طناب و در شرایط سخت می رود و همچون قبر است ورود کند. در آنجا با آن محیط وحشتناک که هر چقدر هم تهویه انجام دهید باز هم با هر ضربه ای که زده می شود گرد زیادی بلند می شود و ماسک ها جوابگو نیست. حتی این موضوع را می توان از چهره افرادی که از تونل ها بیرون می آیند متوجه شد.
این کارشناس صنعت معدن با اشاره به اینکه هر تصمیم گیری و اقدامی در مورد نحوه معدن کاری به صورت مستقیم با جان معدن کاران ارتباط دارد، تاکید کرد: در خصوص بهره مندی از علم رباتیک سال ها است که کشورهایی همچون کانادا، امریکا، چین و روسیه زیرساخت هایی را فراهم کرده اند که شاید تاخیر در این امر در ایران به بحث مدیریتی برگردد.
وی افزود: اولین مساله در جایی شروع می شود که آن مدیر احساس نیاز کند و توجیه شود که چه اتفاقی در اعماق زمین رخ می دهد. همچنین او باید تخصص، سواد، اطلاعات و تجربه کافی داشته باشد. علاوه بر تمام این مسائل تا انتهای به تونل ذغال سنگ گاز سوز برود و به دیوار دست بزند و برگردد. یعنی به جای برود که کارگر با چکش حفاری را انجام می دهد. آن موقع است که می فهمد این کارگر برای تنفس، دما، رطوبت غیره با چه چالش هایی مواجه است.
خدیوی زند با اشاره به اینکه تکنولوژی معدن کاری ایران مرتبط با ۵۰ سال قبل روسیه است، بیان کرد: تکنولوژی ۵۰ سال پیش روسیه هنوز در معادن ایران در حال کار است که البته کیفیت خوبی هم دارد. اما معضل اصلی قوانین، تجهیزات و دستگاه ها مربوط به ۴۰ تا ۵۰ سال پیش است و یک دفعه می خواهید به سراغ هوش مصنوعی بروید که طی چند سال اخیر رشد و توسعه آن را شاهد هستیم چه نوع مدیری را مطلبد که آن را درک کند؟ بنابراین نیاز است مدیران در این زمینه به روز و متخصص باشند یا حداقل مشاوران قوی و کار کشته کنارشان باشند. در حال حاضر این نیاز برآورده نشده است بنابراین از مدیریت باید این اتفاق شروع شود که در آخر زنجیره به ما و کسانی که تکنولوژی را آن جا پیاده می کنند و ایده دارند خواهیم رسید.
محققان به دنبال کارهای تحقیقاتی هستند و سعی بر این دارند که ایده هایشان را عملی و از مشکلات متعدد جوامع بکاهند، بنابراین نباید دغدغه مالی داشته باشند. این مساله در تمام دنیا حل شده اما هنوز برای مدیران و متولیان ایرانی گنگ است. بنابراین نیاز داریم مدیران برای حمایت از استارتاپ ها به عنوان شتاب دهنده اقدامی انجام دهند
آینده مبهم بدون حمایت دولت
این بنیان گذار شرکت دانش بنیان ادامه داد: اگر مساله زیرساخت مرتفع نشود کجا برویم؟ بارها در این باره تلاش شده است، اما چندسال پیش این تجربه را در اروپا داشتیم؟ در آمریکا و اروپا یک سری از زیرساخت هایی که داریم متعلق به ۲۰ سال پیش است. حتی در انتقال دیتا ها و غیره به محض اینکه تکنولوژی جدیدی می آید از آن بهره می برند. اما صنعت معدن ایران سال ها از لحاظ به روزرسانی متوقف بوده است و در مورد اینکه تا چند وقت دیگر این تکنولوژی به طور کامل و حرفه ای در معادن ایران پیاده سازی شود نمی توان زمانی تعیین کرد و پاسخ به این سوال برای ما هم مبهم است.
خدیوی زند از متولیان دولتی درخواست کرد: با توجه به اینکه محققان به دنبال کارهای تحقیقاتی هستند و سعی بر این دارند که ایده هایشان را عملی و از مشکلات متعدد جوامع بکاهند، نیاز به حمایت مالی دارند. این مساله در تمام دنیا حل شده اما هنوز برای مدیران و متولیان ایرانی گنگ است. بنابراین نیاز داریم این موضوع برای مدیران حل شود و برای حمایت از استارتاپ ها به عنوان شتاب دهنده درکی به وجود بیاید که تجاری سازی با بخش تحقیقات متفاوت است. بخش تحقیقاتی وظیفه دولت است. این هزینه ای که انجام می شود و ممکن است مسیر همراه با بن بست های زیاد و زمان بری و هزینه بالایی باشد را دولت باید بپردازد.
بلاک چین آمده که صنعت را متحول کند و دنیای دیگری را بسازد، بلاچین گفت دیتابیس را به هر کسی که دوست دارد بدهید. سند اکسل که تا دیروز دست یک نفر از جمله رئیس معدن، بانک و غیره بود الان دست همه است. دیتابیس دست من هست اما از هر ردیف که می خواهم به ردیف دیگر بروم هر خانه یک محاسبه دارد و نمی توانم دیتای بالا را دست کاری یا ویرایش کنم که همین امر باعث افزایش امنیت می شود
مدیریت یک پارچه با بلاکچین
مرتضی خدیوی زند از دیگر اعضای شرکت معادن هوشمند مبتکران که ساز و کارهای مربوط به بخش بلاک چین این مجموعه را بر عهده دارد، به «بازار» گفت: از همان سال ۹۷ که مجموعه آغاز به فعالیت کرد، مدیریت بخشی از گروه که با یک سری فناوری های زیرساختی و امنیتی در ارتباط است را بر عهده گرفتم.
وی در پاسخ به جایگاه بلاک چین در صنعت معدن بیان کرد: بلاک چین آمده که متحول کند و دنیای دیگری را بسازد. در واقع مدلی که در گذشته وجود داشت و سیستم ها را مدیریت می کرد و هنوز هم وجود دارد، دیتابیس متمرکز است. یعنی سازمان در یک نقطه دیتابیس تشکیل می دهند و از آن یک نقطه مدیریت را انجام می دهند. بلاک چین در واقع این کار را انجام می دهد که آن دیتابیس را در اختیار همه قرار می دهد.
خدیوی زند ضمن طرح مثالی اضافه کرد: یک فایل اکسل را فرض کنید، این فایل اکنون در دست بنده است و معادن را مدیریت می کنم. بنابراین همه باید به من مراجعه کنند. یه تعداد زیادی عابر بانک وجود دارد، وقتی از کارت استفاده می کنید همه عابر بانک ها به یک مرکز و زیرساخت متصل هستند که تراکنش مالی انجام و پول جابه جا می شود. در بلاک چین همین سیستم را در اختیار داریم.
وی ادامه داد: برای آن دیتابیس در مدل متمرکز را هم فرض کنید دو نگهبان ایستاده اند و یک زیرساخت امنیتی وجود دارد که این دیتابیس را حفظ کرده و ویرایش آن تحت عنوان قانونی درستی انجام می شود. یعنی یک نیاز حاکمیتی وجود دارد که این نیاز را مرتفع سازد. به طور کلی بلاچین آمد و گفت این مدل فکر را بذارید کنار و بیاید بگذارید دیتابیس را به هر کسی که دوست دارد بدهید. سند اکسل که تا دیروز دست یک نفر از جمله رئیس معدن، بانک و غیره بود الان دست همه است. دیتابیس دست من هست اما از هر ردیف که می خواهم به ردیف دیگر بروم هر خانه یک محاسبه دارد و نمی توانم دیتای بالا را دست کاری یا ویرایش کنم.
امنیت بالا با قرارداد هوشمند
خدیوی زند اضافه کرد: بنابراین برای اینکه از یک خانه به خانه بعدی برود باید یک سری تایید هایی را بگیرد. تایید از چه کسی؟ از ۵۰ درصد کسانی که آن دیتابیس را دارند. بنابراین این روش امنیت می دهد و امکان نفوذ به آن را از بین می برد. الان نصف افرادی که سرورهای بیت کوین دستشان هست را پیدا کنید اگر نصف شان بگویند برای شماست، بیت کوین متعلق به شما می شود که تحقق چنین چیزی امکان ندارد.
این کارشناس صنعت معدن ادامه داد: پس دیتا بیس بلاک چین بستری را ایجاد می کند که می توانیم به آن اعتماد کنیم. یک برنامه کامپیوتری می نویسید و در بلاک چین لود می کنید که می شود قرار داد هوشمند، بخشی از کارهای صنعتی را می توانیم در قالب قراردادهای هوشمند داخل این سیستم آپلود کنیم. چه اتفاقی رخ می دهد؟ هم سرعت کار افزایش می یابد و هم عدالت افزایش می یابد و هم قراردادها جزئی تر می شود. برای مثال قرارداد می بندیم و می گوییم هر چی لودر بار زد به میزان مشخصی ارزش دارد. درصورتی که در سیستم بی عدالتی وجود دارد می توانید یک سنسور بگذارید و آن را به قرارداد هوشمند متصل کنید و هر بار که آن را لود می کند و هر بار که بیشتر از هزار نیوتن فشار می آورد انقدر فاکتور شود. بر اساس باری که زده می شود در قرار داد هوشمند دیتای بیرونی آپلود و قرارداد هوشمند لانچ شوند و بین کسی که بار را حمل، صاحب معدن و صاحب صنعت هستند این کار انجام می شود.
خدیوی زند تاکید کرد: در اصل بلاک چین یک سیستم نظارتی کامل بدون حضور انسان است. چون کدی که من در بلاکچین آپلود می کنم کسی نمی تواند دست کاری کند. در ایمنی هم می توان از همین ماجرا بهره برد. بخشی از داده ها را می توان به بلاکچین منتقل کرد تا دستکاری نشود و افراد بتوانند به جایی تکیه کنند که آن قراری که بسته اند قابل ویرایش نیست.
نظر شما