بازار؛ گروه بین الملل: شهر وین و پایتخت اتریش باز هم میزبان مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ و نماینده اتحادیه اروپا بود. البته با این تفاوت که اولین دور مذاکرات در دولت جدید ایران (دولت سیزدهم) با ترکیبی متفاوت از قبل کلید زده شد.
علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه ریاست هیأت ایرانی را برعهده داشت، هیأتی که در ترکیبش این بار دو معاون از وزارت امور خارجه (معاونان دیپلماسی اقتصادی و امور حقوقی و بین‌المللی) و همچنین معاون امور ارزی و بین‌الملل بانک مرکزی، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، معاون بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت و مشاور اقتصادی معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی حضور داشتند. براساس اعلام جمهوری اسلامی ایران، هیأت ایرانی با هدف تمرکز جدی بر مسئله رفع تحریمها علیه ملت ایران، با ترکیبی حقوقی و اقتصادی در این نشست شرکت کرد و این ترکیب خود تأییدی بر اراده ایران برای حصول نتیجه است.
هیأت ایرانی چهارشنبه شب دهم آذر ماه ۲ سند شامل رفع تحریمها و موضوعات هسته‌ای را به طرف مقابل ارائه داد و باقری هم ارائه این سندها را نشانگر جدیت ایران در مذاکرات خواند و در عین حال یادآور شد سند سومی هم هست که هنوز به طرف‌های مقابل ارائه نشده است.
روز پنجشنبه ۱۱ آذر ماه رایزنی‌های هیأت‌ها در سطوح و فرمت‌های مختلف ادامه یافت و متون پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران در جلسات مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفت. علاوه بر آن باقری با مورا و روسای سه هیأت اروپایی در وین نیز ملاقات‌هایی را داشت. از سوی دیگر کارگروه‌های رفع تحریم و موضوعات هسته‌ای نیز عصر و شب پنجشنبه با حضور هیأت‌های کارشناسی ایران و ۱+۴ تشکیل جلسه داده و باز هم در این جلسات درباره پیشنهادات ایران گفت‌وگو شد.
خبرنگار بازار در گفتگو با «طارق رئوف» رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می آید.
«رئوف» مشاور پیشین هسته ای هیات کانادا و در حال حاضر رئیس برنامه خلع سلاح، کنترل سلاح و عدم اشاعه موسسه صلح استکهلم(سیپری) است.
*دور هفتم مذاکرات وین آغاز شد و طرفین مذاکرات برای مشورت در خصوص دو سند تحویل داده شده از سوی ایران به پایتختهای خود بازگشتند. ارزیابی شما از این دور مذاکرات چیست؟
گزارش‌های اولیه حاکی از آن است که بن‌بست همچنان ادامه دارد. چرا که ایالات متحده موضع خود را در مورد لغو تحریمها و موضع تجدیدنظر شده ایران در دولت جدید به خطر نمی‌اندازد. طبق معمول، اتحادیه اروپا/E۳ در وسط قرار دارد اما با تعصب نسبت به دیدگاه ایالات متحده. چین و روسیه که از توافق «آکوس») AUKUS ( خشمگین شده‌اند، تأکید می‌کنند که از آنجایی که این ایالات متحده بود که اولین بار برجام را نقض کرد، این بر عهده ایالات متحده است که اولین گام (در مورد کاهش تحریمها) را انجام دهد.
*بر اساس اخبار منتشر شده دو سند ایران حدود ۷۰ درصد با توافقات قبلی در ۶ دور مذاکرات صورت گرفته در وین مغایر است. ایران خواهان برداشته شدن تحریمهای بیشتر شده و در مقابل نیز خواهان کاهش تعهدات هسته ای خود شده است. به نظر شما واکنش طرف مقابل چه خواهد بود؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران در موضع خود نسبت به دولت روحانی تجدید نظر کرده است و اکنون ایران می‌خواهد به استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته و داشتن ذخایر بالاتر اورانیوم غنی‌شده ادامه دهد. آمریکا برجام را تحقیر کرد و آسیب های اقتصادی جدی به ایران وارد کرد که تا تابستان ۲۰۱۹ به برجام پایبند بوده است. برجام را می توان به راحتی به گونه ای تنظیم کرد که تحت محدودیت عملیاتی ۵۰۶۰ سانتریفیوژ در نطنز، ایران باید آزاد باشد که سانتریفیوژهایی با طرح های پیشرفته تر از IR-۱ ترکیب کند اما سانتریفیوژهای فعال ۵۰۶۰ عدد باقی بماند.
یک ترتیب مشابه می تواند برای فردو باشد که ۱۰۴۴ سانتریفیوژ در تحقیق و توسعه (حالت غیر تولیدی) داشته باشد اما ترکیب سانتریفیوژها توسط ایران تعیین شود. در مورد محدودیت ۳۰۰ کیلوگرمی ۳.۶۷٪ LEU، این می تواند ادامه یابد. و تولید محدود ۱۹.۹۷ درصد LEU برای سوخت TRR از جمله ساخت سوخت برای TRR مجاز باشد. این شرایط بر اساس توافقنامه پادمان آژانس بین المللی انرژی اتمی و NPT در خصوص ایران صادق است. اجرای موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی باید توسط ایران از سر گرفته شود و تمام موارد پادمان باقی مانده با آژانس باید بر اساس یک برنامه اقدام مشخص با جدول زمانی حل و فصل شود. و دسترسی بازرسان آژانس باید تسهیل شود و هرگونه محدودیت امنیتی ناروا برداشته شود.
ایالات متحده آمریکا نیز، هر گونه حرکت و اقدام فنی از سوی ایران باید تنها پس از اجرای اقدامات توافق شده کاهش تحریم ها توسط ایالات متحده انجام شود و تجارت/سرمایه گذاری حاصله بدون وقفه به سمت ایران جریان یابد. در غیر این صورت، مانند برجام اولیه پس از ژوئیه ۲۰۱۵، لغو تحریمها اقدامی توخالی است چرا که به ندرت هیچ تجارت/سرمایه‌گذاری به ایران سرازیر شده است. اگر همه طرف‌ها در مورد برجام جدی هستند، آنچه لازم است «اقدام در برابر اقدام» است نه وعده‌های توخالی.
اگر همانطور که ماکرون رئیس جمهور فرانسه در سفر خود به عربستان سعودی گفته است، در مذاکرات برجام باید منافع و دیدگاه های کشورهای حاشیه خلیج فارس و اسرائیل در نظر گرفته شود. پس منطقی است که تسلیحات هسته‌ای اسرائیل و تامین تجهیزات پیشرفته نظامی آمریکا به کشورهای خاورمیانه نیز در بحث‌های گسترده‌تر برجام و آینده آن لحاظ شود. بر این اساس همه کشورهای منطقه خاورمیانه به اضافه روسیه، بریتانیا و ایالات متحده باید یک نشست بین نشستی کنفرانس سازمان ملل را در مورد ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح‌های هسته‌ای و سایر سلاح‌های کشتار جمعی برای بحث در مورد امنیت منطقه تشکیل دهند. هرچیز کمتر از این وجود داشته باشد به معنای اتخاذ نگرش «مرگ مغزی» است.
*در حالی امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه این دور از مذاکرات را ناموفق خوانده است، انریکه مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا ضمن واقع گرا توصیف کردن مذاکرات وین گفت که مذاکرات شاید هفته آینده به نتیجه برسد. دلایل این مغایرت اساسی در مواضع چیست؟
ماکرون طبق معمول تحت تاثیر اسرائیل و آمریکا مواضع سختی در پیش گرفته است. به نظر می رسد او توهین، تحقیر و جراحت وارده به فرانسه توسط «آکوس» AUKUS را فراموش کرده است. برجام تنها موفقیت بزرگ اتحادیه اروپا در سیاست خارجی است که تلاش زیادی برای نجات آن دارد.
*با توجه به فضای حاکم بر گفتگوهای وین آیا توافق کلی حاصل خواهد شد یا توافق محدود و گام به گام یا اساسا توافقی صورت نخواهد گرفت؟
پس از موضع گیری اولیه در مذاکرات از سر گرفته شده در وین، ممکن است تا حدودی شانس پایان دادن به اختلافات وجود داشته باشد. اما دینامیک قدرت از ژوئن/ژوئیه تغییر کرده است. عقب نشینی آمریکا/ناتو از افغانستان به نفع ایران تمام شده است و بایدن در داخل کشور تضعیف شده است، اگرچه احساسات ضدایرانی در کنگره آمریکا همچنان وجود دارد و کاهش نیافته است.
تنش بین ایالات متحده/ ناتو با چین/ روسیه در حال افزایش است، AUKUS یک عنصر جدید است، مانند اوکراین، نورد استریم ۲ و غیره. صدراعظم مرکل توسط یک ائتلاف راست جانشین شده است، حتی اگر سبزها بخشی از آن باشند، و غیره. همه این موارد در مذاکرات وین دخیل هستند.
نظر شما