جواد حیران نیا؛ بازار: گزارش «آکسیوس» از طرح آمریکا در خصوص برجام نشان از مطرح شدن مجدد بحث طرح «گام به گام» است. این طرح پیشتر از سوی ایران رد شده بود و تهران عنوان کرده بود ابتدا امریکا باید تحریمها را لغو کند و ایران هم همه فعالیتهای خود را ذیل برجام قرار می دهد.
بر اساس گزارش «آکسیوس» جِیک سولیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا در گفتگو با همتای اسراییلی خود این ایده را پیش کشیده که یک توافق موقت با ایران بدست آید تا زمان لازم برای گفتگوهای هسته ای فراهم شود.
به نوشته آکسیوس این هنوز یک ایده ناپخته و خام است و دولت بایدن همچنان پافشاری دارد که توافق هسته ای ۲۰۱۵، بطور کامل احیا شود اما با توجه به برنامه از سرگیری گفتگوهای هسته ای در ۲۹ نوامبر، این پیشنهاد دست کم فرصتی فراهم می کند تا در درون دولت آمریکا روی آن کار شود. در پشت صحنه و در چند هفته اخیر، جِیک سولیوان مشاور امنیت ملی آمریکا در گفتگویی با ایال هولاتا همتای اسراییلی خود، این ایده را پیش کشیده که توافق موقتی با ایران بدست آید. دو منبع آمریکایی می گویند که این دو در حال انجام یک «طوفان ذهنی» بودند که سولیوان این ایده را که یکی از متحدان اروپایی آمریکا مطرح کرده، پیش کشید.
بر اساس این گزارش منطق چنین توافق موقتی این است که پیشرفت های دراماتیک هسته ای ایران، غنی سازی این کشور را بسیار به سطح مورد نیاز برای سلاح هسته ای نزدیک کرده است. به گفته منابع آمریکایی، منظور از چنین ایده ای آن است که در برابر توقف غنی سازی شصت درصدی ایران، آمریکا و متحدانش برخی از منابع مالی مسدود شده ایران را آزاد سازند تا معافیت های تحریمی برای کالاهای بشردوستانه فراهم شود.
در سوی دیگر، به گفته یک مقام رسمی اسراییلی، هولاتا به سولیوان گفته که فکر نمی کند این ایده خوبی باشد و بر نگرانی اسراییل تاکید کرده که هرگونه توافق موقتی، به یک توافق دائمی تبدیل شده و به ایران اجازه میدهد که زیرساخت های هسته ای و ذخیره اورانیوم خود را نگه دارد. یک منبع آگاه اسراییلی همچنین گفت که هولاتا روز سه شنبه در یک گفتگوی تلفنی دیگر با سولیوان، تاکید کرد که آمریکا و متحدان اروپایی اش باید برای صدور یک قطعنامه محکومیت ایران در جلسه هفته آینده شورای حکام انرژی هسته ای فشار بیاورند. چنین کاری تنها چند روز پیش از آغاز دوباره گفتگوهای هسته ای است.
یک سخنگوی شورای امنیت ملی اسراییل گفت که جزییات این گزارش، غیردقیق است اما مشخص نکرد که کدام بخش آن دقیق نیست و تکذیب نکرد که ایده یک توافق موقت با ایران به بحث گذاشته شده است. به گفته آن مقام رسمی اسراییلی، هولاتا و لاپید، وزیر خارجه اسراییل، در دیدار این هفته خود با رابرت مالی تاکید داشتند که آمریکا به جای کاهش فشار باید برای بازگرداندن ایران به توافق هسته ای، بر فشارها بیفزاید. مالی هم این نکته را روشن کرد که دولت بایدن هم فکر می کند که فشار بیشتر بر ایران ضرورت دارد اما تنها اختلاف بر سر زمان اتخاذ گام های بیشتر علیه ایران است. یک منبع رسمی آمریکایی آشنا با سیاست دولت بایدن می گوید که رویکرد آمریکا این است که با حسن نیت وارد گفتگوهای وین شود و ببیند ایران چه پیشنهادی دارد. اگر ایرانی ها، درخواست های تندی داشتند، این امکان وجود دارد که آمریکا هم تلاش کند همراه با دیگر قدرت های جهانی از جمله روسیه و چین، فشارها بر ایران را افزایش دهد.
این گزارش در حالی منتشر شده که در آستانه مذاکرات وین میان ایران و گروه ۱+۴ قرار داریم که قرار است از هشتم آذرماه برگزار شود.
همچنین بر اساس گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران ذخایر اورانیوم بسیار غنی‌شده‌اش را افزایش داده است.
این نهاد بین‌المللی در گزارش خود که روز چهارشنبه ۱۷نوامبر (۲۶ آبان) منتشر شده، اقدام ایران در افزایش ذخایر اورانیوم بسیار غنی شده را در تضاد با تعهدات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ارزیابی کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو این نهاد اعلام کرد که ایران دارای ذخایر تخمینی ۱۷.۷ کیلوگرم (۳۹ پوند) اورانیوم غنی شده تا ۶۰ درصد خلوص شکافت‌پذیر است که تقریباً ۸ کیلوگرم از ماه اوت افزایش یافته است.
به ادعای برخی متخصصان، چنین اورانیوم بسیار غنی شده‌ای را می‌توان به راحتی برای ساخت سلاح اتمی پالایش کرد.
از سوی دیگر «رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران نیز روز جمعه مدعی شد که ایران در حال نزدیک شدن به نقطه بدون بازگشت برای احیای توافق هسته‌ای است.
وی که در جریان کنفرانس گفت‌وگوی منامه در بحرین صحبت می‌کرد، گفت که ایران در حال ایجاد خطر «غیرممکن» ساختن هرگونه انتفاع از احیای توافق هسته‌ای است.
مالی گفت: «اگر ایران با این سرعت، پیشرفت‌هایی را که انجام داده، ادامه دهد، حتی اگر قرار باشد برای بازپس‌گیری منافع به برجام بازگردیم، این کار غیرممکن خواهد شد».
بر این اساس مشاهده می شود آنچه در حال حاضر برای امریکا و متحدان وی اولویت دارد موضوع زمان گریز هسته ای ایران و توقف این روند است.
بر این اساس دولت بایدن در تلاش است تا با طرح توافقی موقت جلوی پیشرفت هسته ای ایران را بگیرد. این در حالی است که پیشرفت هسته ای ایران اهرم فشار آن در مذاکرات است تا از رهگذر آن بتواند طرف مقابل را به رفع تحریمها متقاعد کند.
در واقع طرح مدل «گام به گام» نشان از این نیز دارد که حجم اختلافات به گونه ای است که حصول توافق در کوتاه مدت را میسر نمی سازد. بر این اساس طرف مقابل برجام، برای اینکه زمان گریز هسته ای ایران کاهش پیدا نکند و مانع پیشرفت فعالیتهای هسته ای ایران شود به دنبال این است در گامی سریع به توافقی موقت دست یابد.
مقامات ایران در خصوص این موضوع تاکنون اظهارنظری نکرده اند ولی آنچه مشخص است این است که در طرح «گام به گام» باید تناسبی میان گامهای طرفین باشد.
بعید است ایران بپذیرد در ازای دریافت امتیازات ناچیزی از ادامه فعالیتهای هسته ای خود صرفنظر کند.
بر اساس گزارش «آکسیوس» آمریکا در نظر دارد تا در ازای توفق فعالیتهای هسته ای ایران در سطح فعلی، بخشی از پولهای بلوکه شده ایران در بانکهای اروپایی را آزاد کند و از سوی دیگر خرید برخی اقلام را از دایره تحریمها خارج سازد.
«هادی خسروشاهین» کارشناس مسائل بین الملل در این خصوص معتقد است با توجه به سطح بالای بی اعتمادی بین تهران و واشنگتن محتمل ترین سناریو توافق محدود اعتمادساز است.این توافق از این قابلیت برخوردار است که طرفین اهرم های فشار خود را (تحریم ها برای امریکا و برنامه هسته ای برای ایران )به جای اینکه در صندوق امانت بانک بگذارند آن را در جیب خود می گذارند.خاصیت این توافق این است که حداقل اهرم های فشار برای جلوگیری از تصاعد بحران از روی میز جمع می شود.
نظر شما