بازار؛ گروه استانها: بدون شک نام بردن از فرش دستباف در هر نقطه از جهان بدون ذکر نام ایران، ارزشی نخواهد داشت. ایران یکی از خاستگاه‌ها و زادگاه های اصلی فرش دستباف بوده و در حال حاضر یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین کشورهای جهان در بازار هنر صنعت فرش دستباف است.
فرش، ناب‌ترین هنر ایرانی و زیباترین شاهکار انسانی به شمار می‌رود که چشم جهانیان را خیره ساخته و زبان تحسین هنرمندان و هنردوستان را در جای جای این کره خاکی برانگیخته است.
فرش هنری است که مقام انسانی و ذوق و خلاقیت او را از فرش تا به عرش پرواز داده و کالبد او را با تار و پود فرش پیوند زده است تا آنجا که قالیبافی نه تنها یک هنر که اینک به یک صنعت و حرفه با قابلیت اشتغال زایی بسیار بالا مبدل گشته است.
فرش ایرانی به‌عنوان یک برند جهانی در حوزه صنایع‌دستی در شرایط فعلی کشور می‌تواند بهترین کالا برای صادرات و ارزآوری باشد؛ ظرفیتی که نیازمند برنامه‌ریزی جدی‌تر است ولی متأسفانه صادرات فرش دستباف تبریز طی سال‌های اخیر تقریباً به صفر نزدیک شده و در سایه تحریم‌ها و تبادل ارزی این هنرصنعت ارزآور به کما رفته است.
اما در این میان، فرش دستباف تبریز نقش و نگاری ویژه دارد به گونه‌ای که شورای جهانی صنایع‌دستی، تبریز را به‌عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب و معرفی کرده است؛ فرصتی که می‌تواند برای اقتصاد این کلانشهر، تأثیرگذار باشد که صد افسوس از این ظرفیت در جهت ارزآوری به کشور استفاده نمی‌شود.
میزان صادرات فرش دستباف ایران در حال کاهش است
صادرات فرش در فصل نخست سال ۱۴۰۰ حدود ۵ میلیون دلار اعلام شده و به نظر می‌رسد، ارزش صادرات این محصول فرهنگی اصیل ایرانی در پایان سال از ۲۰ میلیون دلار فراتر نرود؛ حال آنکه این رقم برای کل سال ۱۳۹۹ معادل ۵۳ میلیون دلار بوده است.
رقم صادرات فرش از ایران، زمانی نزدیک به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود ولی اکنون فقط ۵۳ میلیون دلار است
صادرات فرش دستباف در حالی به این ارقام ناچیز تنزل پیدا کرده است که رقم صادرات فرش از ایران، زمانی نزدیک به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار بود.
فرش محصولی فرهنگی است و بازارسازی برای آن نیازمند گذشت زمان است. برای مثال این‌گونه نیست که ظرف ۴ یا ۵ یا ۱۰ سال بتوان بازارهایی نظیر چین و مالزی را جایگزین بازارهایی مانند آمریکا و اروپا کرد که عمر حضور فرش‌های ایرانی در آنها به حدود ۲۰۰ سال می‌رسد. از این گذشته، بازاریابی برای فرش ایرانی، نیازمند صرف هزینه‌های کلان است که تأمین این هزینه از عهده بخش خصوصی خارج است.
جایگاه فرش در بازارهای جهانی دچار تغییراتی شده که تأثیر این تغییرات روی فرش ایرانی بسی بیش از سایر فرش‌های غیرایرانی بوده است. به طور کلی این روزها، دکوراتورها و معماران داخلی کمتر از فرش دستباف در طرح‌های خود استفاده می‌کنند و این رویه مد روز جهان شده است. اما اینکه از همین بازار موجود چند درصد را به خود اختصاص دهیم، بسیار حائز اهمیت است.
قیمت جهانی فرش دستباف ایران یک سوم شده است
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص قیمت فرش تبریز در بازارهای جهانی گفت: قیمت جهانی فرش دستباف ایران و شهر تبریز نسبت به سال ۹۰ یک سوم شده است.
اسماعیل چمنی ابراز داشت: قالیچه تبریز ۷۰ رَج را در سال ۹۰ بیش از ۱۰ هزار دلار می‌فروختیم ولی اکنون به یک سوم قیمت کاهش پیدا کرده است. ما آن موقع بازارهای خارجی را در اختیار داشتیم، تحریم‌ها نیز کمتر بود و رقبای چندانی نیز وجود نداشت ولی اکنون وضعیت متفاوت است.
تحریم‌ها و حضور رقبای خارجی باعث شده تا حضور صادرکننده‌های فرش ایران در بازارهای جهانی کمرنگ شود
این صادرکننده فرش دستباف افزود: تحریم‌ها و حضور رقبای خارجی باعث شده تا حضور صادرکننده‌های فرش ایران در بازارهای جهانی کمرنگ شود.
وی گفت: بازاریابی و کاهش مشکلات تحریمی باید در اولویت مسئولان امر قرار گیرد، همه کار را نباید به بخش خصوصی واگذار کرد. صدور بخشنامه‌های متعدد و بروکراسی اداری باعث فراری شدن صادرکننده‌های فرش دستباف شده است.
قیمت مواد اولیه فرش طی سه سال اخیر ۷۰۰ درصد افزایش یافته است
چمنی با تاکید بر اینکه دولت سیزدهم باید مشوق صادراتی برای فرش در نظر بگیرد، افزود: صادرکننده سردرگم شده چراکه برگشت ارز یکی از اساسی‌ترین مشکلات است. پروسه فروش فرش طولانی است و ممکن است چند سال زمان ببرد و برای همین پروسه برگشت ارز در حوزه فرش باید تسریع شود.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز افزود: قیمت مواد اولیه فرش طی سه سال اخیر ۷۰۰ درصد افزایش یافته است. در واردات مواد اولیه مورد نیاز در هنرصنعت فرش دستباف نیز با مشکلات متعددی روبه رو هستیم.
چمنی ابراز داشت: فرش اولین اشتغال زایی را در کشور دارد، میزان صادرات فرش دستباف طی سال‌های گذشته به سالی ۴۰۰ میلیون دلار می‌رسید ولی حالا در سال ۹۹ فقط ۵۳ میلیون دلار صادرات فرش داشتیم.
وی گفت: دستمزد ماهانه یک بافنده فرش در استان‌هایی همچون آذربایجان شرقی و قم ۳ میلیون تومان بوده و در استان‌های دیگر ۲ و ۱.۵ میلیون تومان است.
احتمال رفع تحریم صادرات فرش به عنوان یک کالای زینتی
یکی دیگر از صادرکننده‌های فرش دستباف ایران از احتمال رفع تحریم صادرات فرش به عنوان یک کالای زینتی خبر داد و گفت: با این کار شاهد رونق بزرگی در صنعت فرش دستباف کشور خواهیم بود.
احد عظیم زاده در گفتگو با خبرنگار بازار با تاکید بر اینکه راکد شدن بازار به معنی پایین آمدن قیمت فرش دستباف نیست، گفت: در بازار مصالح مورد نیاز برای فرش شاهد تورم بالایی هستیم ولی قیمت فرش به این اندازه رشد نکرده است.
عظیم زاده با بیان اینکه قیمت فرش باید واقعی شود، افزود: در این پنج سال اخیر قیمت بیشتر کالاها و اجناس رشد ۱۵ برابری داشته درحالی که فرش دستباف حدود ۵ برابر رشد قیمت داشته است.
وی ادامه داد: حقوق کارگر روزمزد بالای ۲۵۰ هزار تومان است ولی بافنده و هنرمند فرش کمتر از این مبلغ، حقوق روزانه دارد و با خلق این آثار نفیس دیسک کمر و گردن می‌گیرد و بینایی چشم‌هایش نیز ضعیف می‌شود.
۵ سال است به آمریکا و عربستان فرش صادر نکرده ایم
رئیس اتحادیه فرش فروشان تبریز گفت: تحریم‌ها و کرونا مشکل اصلی در صادرات و رونق بازار فرش است، با اینکه تحریم‌ها مانع اصلی نیست و می‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم ولی کرونا مشکلات زیادی ایجاد کرده و ۵ سال است به آمریکا و عربستان نتوانسته ایم فرش صادر کنیم.
عظیم زاده با اشاره به اینکه اگر تحریم فرش به عنوان یک کالای زینتی برداشته شود شاهد تحول عظیمی در این هنر صنعت خواهیم بود، افزود: ۲ سال است آن چنان فرشی به کشورهای دیگر صادر نکرده ایم که با اتمام کرونا و واکسینه شدن کشورها و همچنین کشور خودمان رونق دوباره ای را در بازار فرش دستباف شاهد خواهیم بود.
۲ سال است آن چنان فرشی به کشورهای دیگر صادر نکرده ایم
بزرگ‌ترین صادرکننده فرش دستباف ایران از احتمال افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت فرش دستباف خبر داد و گفت: با افزایش صادرات پیش بینی می‌کنیم قیمت فرش دستباف تا ۱۰۰ درصد افزایش یابد.
وی ادامه داد: در تبریز برنامه‌های مختلفی داریم و می‌خواهیم با تولید فرش با رنگ‌های متنوع در اندازه‌های گوناگون و همچنین طرح‌های جدید و منطبق با نیاز بازارهای جهانی گام بزرگی در جهت رونق هنر صنعت فرش دستباف برداریم.
دولت روحانی قدمی برای فرش برنداشت
عظیم زاده ابراز داشت: کرونا ضربات بزرگی بر این صنعت وارد کرد و دو سال است بسیاری از فرش فروشان تبریزی کار نکرده و درآمدی نداشته اند.
این کارآفرین برتر کشور افزود: دولت روحانی کاری برای اعتلای جایگاه فرش و هنرمندان فرش باف انجام نداد، فقط کارشان برگزاری نمایشگاه بود که آن هم دردی را دوا نمی‌کرد.
عظیم زاده ادامه داد: بیش از دو میلیون نفر قالیباف در کشور داریم که با احتساب هر خانواده ۴ نفری حدود هشت میلیون نفر از هنر صنعت فرش دستباف ارتزاق می‌کنند که یک دهم جمعیت کشور می‌شود و رقم بسیار بالایی است.
وی سپس افزود: این جمعیت نشان از اهمیت فرش در کشور دارد. باید دولت جدید نگاه ویژه ای به فرش داشته باشد. در استان آذربایجان شرقی نیز شغل اصلی مردم قالیبافی است و باید نمایندگان مجلس و مسئولان توجه جدی به این هنر صنعت داشته باشند.
بانک‌ها تسهیلاتی برای خرید فرش درنظر بگیرند
عضو اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز نیز در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: نداشتن شناسنامه‌ای واحد برای کلیه فرش‌های دستبافت یکی از مشکلات بزرگی است که در صنف ما می‌توان به آن اشاره کرد.
سعید شانه زن افزود: نگاه مسئولان دولتی و مدیران استانی به صنف فرش باید بهتر باشد، چراکه فرش یک‌رشته تخصصی بوده و به تجربه بالایی نیاز دارد و خود مسئولان شاید نتوانند زیاد دراین‌باره اطلاعات داشته باشند، اما می‌توانند در انتخاب مشاورهایشان حساسیت‌های بیشتری به خرج دهند.
وی گفت: برای حل مشکلات صنعت فرش، باید خود افراد مشغول در این صنعت و نیز مسئولین رده‌بالاتر دست‌به‌دست هم بدهند و در کنار هم مشکلات را حل کنند.
باید از تکنولوژی‌های جدید ایجادشده و ارتباطات دیجیتالی موجود به بهترین نحو استفاده کنیم
این فعال بازار فرش تبریز با تاکید بر ضرورت توجه به فروش فرش در سایت‌های جهانی گفت: باید از تکنولوژی‌های جدید ایجادشده و ارتباطات دیجیتالی موجود به بهترین نحو استفاده کنیم. امروز ما باید از کشورهایی که صنعت فرش را از ما برداشته‌اند، مثل هند، نپال و پاکستان یاد بگیریم و از روش‌های کاری جدید آنها الگوبرداری کنیم.
وی در خصوص راهکارهای رونق صنعت فرش تبریز افزود: برای رونق صنعت فرش می‌توان یک برنامه کوتاه‌مدت و یک برنامه بلندمدت داشت، در برنامه کوتاه‌مدت می‌توان از سازمان صمت کمک گرفت و با بانک‌ها برای ارائه تسهیلات خرید فرش مذاکراتی انجام داد که درنهایت پول این تسهیلات وارد چرخه بازار فرش خواهد شد. در برنامه بلندمدت نیز می‌توان برنامه ایجاد کارگاه‌های بزرگ و حمایت از صاحبان آنها در جهت تولید انبوه و موردپسند بازارهای جهانی را در پیش گرفت.
این صادرکننده فرش دستباف همچنین گفت: کرونا به خیلی از اصناف همچون صنف فرش خسارت‌هایی وارد ساخته است. برای جبران بخشی از این خسارت‌ها دولت می‌بایست در اخذ عوارض مالیاتی ملاحظات لازم را انجام دهد.
فرش دستباف به عنوان یک کالاهای غیرنفتی می‌تواند باعث ارز آوری برای کشورمان باشد و ضروری است دولتمردان سیزدهم به این نکته توجه کنند و زمینه رونق صادرات فرش دستباف را فراهم سازند.
نظر شما