تهمینه غمخوار؛ بازار: چندی پیش ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان با انتشار متنی اعلام کرد که هیأت‌هایی از ایران و طالبان طی نشستی در رابطه با مسائل اقتصادی و تقویت روابط دوجانبه به توافقاتی رسیدند. مجاهد همچنین گفت که برای تسریع روند تجارت توافق صورت گرفته که مرز دوغارون_اسلام قلعه برای ۲۴ ساعت فعال باشد و این توافق به زودی اجرایی خواهد شد.
همچنین دو طرف توافق کردند که ایران برای بهبودی روند تجارت و انتقالات، جاده‌های هشت استان افغانستان و گمرک هرات را توسعه دهد و کار عملی این روند تا یک ماه آینده شروع شود. علاوه بر آن، طبق توافق ایران و طالبان، قرار است که یک هیأت طالبان به ایران سفر کرده و با مقامات وزارت نفت ایران دیدار داشته و مشکلات خود را در این رابطه به طرف ایرانی بگویند تا درباره رفع این مشکلات تصمیم گرفته شود.
بر همین اساس، اینگونه به نظر می رسد که روابط و مناسبات جمهوری اسلامی ایران و امارت اسلامی طالبان در حال توسعه و گسترش است به طوری که به منظور بررسی و حل مشکلات افغانستان، در روز چهارشنبه نشست همسایگان افغانستان در تهران با حضور چهار کشور همسایه افغانستان و حضور مجازی وزرای خارجه چین و روسیه البته بدون شرکت داشتن گروه طالبان در این نشست برگزار شد.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع روابط ایران و طالبان، خبرنگار بازار گفتگویی را با «دکتر حمیدالله مفید» عضو پیشین بورد تحقیقاتی انستیتو شرق شناسی آلمان، همکار پیشین سازمان بین المللی مطالعات صلح و سر دبیر ماهنامه کلمه Kalema چاپ آلمان ترتیب داده و بررسی این موضوع پرداخته است.
مشروح مصاحبه را در زیر می خوانیم:
* اخیرا طالبان اعلام کرده برای تسریع روند تجارت توافقی بین ایران و طالبان صورت گرفته که مرز دوغارون – اسلام قلعه برای ۲۴ ساعت فعال باشد و این توافق طی چند روز آینده اجرایی خواهد شد. این موضوع چه زمانی اجرایی خواهد شد؟
این توافق در حال عملی شدن است و به زودی این مرز بازگشایی خواهد شد؛ به طوریکه مناسبات تجاری میان تجار افغانستان و ایرانی در جریان خواهد بود. بنابراین، این توافق که قرار است مرزها به روی تاجران دو کشور باز شود، بسیار خوبی است چرا که مثلا ایران به دارو و اقلام طبی و پزشکی نیاز دارد که افغانستان می تواند به خوبی تامین کند؛ همانگونه که البته افغانستان به اقلام و مشتقات نفتی و گازی و تولیدات جمهوری اسلامی نیاز دارد و ایران میتواند این نیاز مردم افغانستان را پاسخگو باشد. بنابراین مبادلات اقتصادی مطلوبی می تواند رخ دهد.
نکته مهمی که خواهان توضیح آن هستم این است که اگر قرار باشد جمهوری اسلامی ایران در آینده نزدیک تصمیم به تامین نیازهای مادی و اقتصادی امارت اسلامی طالبان که از سوی بانک جهانی و امریکا در حالت تعلیق و بلوکه شدن و به رسمیت شناخته نشدن قرار دارد، بگیرد و قصد کمک به افغانستان را داشته باشد، به موضوع تک زبانی و تک قومی بودن امارت اسلامی طالبان توجه کند.
در همین راستا و به منظور بررسی تحولات افغانستان، چند روز پیش نشستی در مسکو با حضور مقامات روسی و افغانستان برگزار شد در حالی که وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد که دولت فدرال روسیه به هیچ وجه، امارت اسلامی طالبان که تک قومی و تک زبانی است را به رسمیت نخواهد شناخت، زیرا این امارت اسلامی یا دولت موقتی به سرپرستی طالبان دارای یک قوم پشتون است و اختلاف نظرهایی در میان خود طالبان در جریان است که جهانیان آگاه می باشند.
طالبان از دو گروه تشکیل شده اند: گروهی که ملا برادر در راس آنها قرار دارد و گروه دوم از پشتون های افغان هستند که مرتبط با حقانیها می باشند. گروه حقانی تروریست هایی هستند که در حق مردم افغانستان تاکنون ظلم و جفای زیادی از جمله انتحاری انجام داده اند. بنابراین اختلاف درونی آنها زیاد است و بر سر مسائل زیادی به توافق دست نیافته اند.
نکته دیگر این است که قرار بود که فردی به عنوان جانشین ملا هبت الله که گویی به عنوان امیرالمونین این گروه شناخته شده و ادعای امیرالمومنین شدن کل جهان را مطرح کرده، اعلام شود که باز هم به دلیل اختلافات زیاد این امر صورت نگرفت زیرا آنها می خواستند ملابرادر را به این منظور انتخاب کنند که گروه حقانی و وابستگان آن، با این انتخاب مخالفت کردند.
لذا، با توجه به نشستی که جمهوری اسلامی با حضورهای کشورهایی که مرتبط با مسائل اقتصادی و سیاسی افغانستان از جمله تاجیکستان، پاکستان، ترکمنستان، هند و چین دایر کرد تا مسائل اقتصادی افغانستان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد، آرزومندی و خواهش ما از دولت ایران است که به این زودی ها، امارت اسلامی طالبان که تک زبانی و تک قومی و ضد زبان فارسی است را به رسمیت نشناسد، زیرا جمهوری اسلامی پرچمدار فرهنگ و زبان فارسی است و این زبان بازمانده فرهنگ ۱۱ منطقه است.
بنابراین، ایران به عنوان پاسدار این زبان باید این مسئله را در نظر بگیرد که در قبال مردم فارسی زبان افغانستان مسئولیت دارد و بر همین اساس، باید دولت طالبان را مجبور کند که به دولتی فراقومی و فرازبانی تبدیل شود و زبان فارسی را به عنوان زبان میانجی در قانون اساسی بگنجاند. علاوه بر آن، از دیدگاه من جمهوری اسلامی باید از جبهه مقاومت ملی نیز حمایت کند و تمام شرایط را برای انجام روابط اقتصادی با طالبان بسنجد.
* طالبان اعلام کرده هیأت های ایران و طالبان توافق کرده‌اند که در روند تجارت بین دو کشور و معلومات مقدار تعرفه های گمرکی بین دو طرف تبادله شود و کارشناسان دو طرف با توجه به معلومات ارائه شده پیشنهادات خود را برای بهبود تجارت ارائه خواهند کرد تا در روشنی آن تصمیم‌های بعدی گرفته شود. پیشنهاد طالبان در این خصوص چیست و آیا تعرفه های اعلامی به روند تجارت کمک خواهد کرد؟
قرار است تا هیئتهایی از سوی طالبان و ایران به منظور انجام تجارت دو جانبه میان دو کشور و تعیین تعرفه های گمرکی، به تبادل نظر بپردازند و پیشنهادات خود را ارائه نمایند. بنابراین طرح بسیار خوبی است. البته، من فکر میکنم که دولت طالبان پیشنهادات وِیژه ای ارائه نخواهند کرد.
در واقع، مهم ترین پیشنهاد آنها بازسازی مرزها، گسترش تجارت دو یا چند جانبه و اجازه ورود مواد نفتی برای دولت طالبان است، زیرا امارت اسلامی طالبان امروز برای به راه انداختن سیستم حمل و نقل و ابزارهای جنگی خود به مواد نفتی نیاز دارند. تنظیم تعرفه های گمرکی که در گذشته وجود داشته نیز خواسته دو کشور است که طالبان بر تنظیم این تعرفه ها به منظور توسعه تجارت پافشاری خواهد ورزید.
* طبق توافق اخیر ایران و طالبان توافق، قرار است که یک هیأت طالبان به ایران سفر کرده و با مقامات وزارت نفت ایران دیدار داشته و مشکلات خود را در این رابطه به طرف ایرانی شریک سازند و درباره رفع این مشکلات تصمیم گرفته شود. ایا طالبان مایل است ایران را به عنوان تامین کننده اصلی انرژی خود در نظر بگیرد؟
در جواب به این سوال، باید عرض کنم که تنها مواد و مشتقات نفتی از ایران به افغانستان وارد نمی شود بلکه منابع مختلفی، انرژی افغانستان را تامین می کند. ازبکستان و ترکمنستان دو کشور هم مرز با افغانستان، سالانه مقدار زیادی مواد نفتی در دولتهای پیشین به افغانستان واردات داشتند.
اگر طالبان درصدد باشند که به ایران به عنوان تنها منبع تامین کننده نیازهای نفتی خود بنگرند، این مسئله به نفع طالبان است زیرا منابع انرژی ایران ارزان و باکیفیت است
همانگونه که می دانید، رسیدن و راه یابی این مواد نفتی از سوی مرزهای مشترک این دو کشور با افغانستان بسیار ساده تر است. اما اگر طالبان درصدد باشند که به ایران به عنوان تنها منبع تامین کننده نیازهای نفتی خود بنگرند، این مسئله به نفع طالبان است زیرا منابع انرژی ایران ارزان و باکیفیت است.
همچنین، تصفیه خانه های ایران نسبت به ازبکستان و ترکمنستان ویژگیهای بالاتری دارند. تا جایی که من از بازار کابل اطلاع دارم، نفت ایران تصفیه شده و با کیفیت بالا و سازگار با محیط زیست کابل است. بنابراین، اگر قرار باشد که گاز مایع و نفت از ایران به افغانستان وارد شود، این موضوع به نفع طالبان خواهد بود.
* برخی کارشناسان معتقد هستند به خاطر نیازهای مالی طالبان در روابط با ایران و چین جانب احتیاط را رعایت خواهد کرد. چرا که پولهای حامیان خارجی آن از جمله پاکستان یا قطر جوابگوی مخارج آنها نخواهد بود. بر این اساس طالبان درصدد تا حمایت جامعه بین المللی را هم به دست آورد. ارزیابی شما چیست؟
بدون شک، طالبان تلاش می کنند که به منظور تامین مالی خود از سوی سازمان ملل متحد و کشورهای بزرگ جهان به رسمیت شناخته شوند چرا که در شرایط امروز افغانستان، امارت اسلامی طالبان نه از توان پرداخت حقوق ماهیانه سربازان خود برخوردارند و نه توانایی پرداخت حق الزحمه معلمان و کارکنان خدمات پزشکی افغانستان را دارند. بنابراین چاره ای ندارند که به رسمیت شناخته شوند و پولهای بلوکه شده خود را باز پس گیرند. البته تلاش می کند تا مناسبات اقتصادی خود را با طالبان گسترش دهد.
تا جهانیان طالبان را به رسمیت نشناسند و دولت فراگیر و همه شمولی متشکل از تمامی اقوام و کارمندان مختلف سیاسی و حضور خانمها تشکیل نشود و حضور اقوام مختلف بازتابی در جهان نداشته باشد، دولت موجود و فعلی طالبان به هیچ وجه نمیتوانند به عنوان نماینده مردم افغانستان در نظر گرفته شده و من فکر می کنم که نه جمهوری اسلامی و نه کشورهای دیگر مانند چین، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان و نه سازمان ملل متحد این دولت را به رسمیت نخواهند شناخت
اما تا جهانیان طالبان را به رسمیت نشناسند و دولت فراگیر و همه شمولی متشکل از تمامی اقوام و کارمندان مختلف سیاسی و حضور خانمها تشکیل نشود و حضور اقوام مختلف بازتابی در جهان نداشته باشد، دولت موجود و فعلی طالبان به هیچ وجه نمیتوانند به عنوان نماینده مردم افغانستان در نظر گرفته شده و من فکر می کنم که نه جمهوری اسلامی و نه کشورهای دیگر مانند چین، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان و نه سازمان ملل متحد این دولت را به رسمیت نخواهند شناخت.
بنابراین تمام تلاشهایی که در حال جریان است درست مثل این موضوع می مانند که چیزی را به یخ آغشته کنی و در آفتاب قرار دهی. لذا، بهترین راه این است که طالبان سیاست های خود را در منطقه و داخل کشور مورد بازبینی قرار دهند و با جبهه متحد ملی که تحت رهبری احمد مسعود ایجاد شده، به توافق دست یابند به طوری که دولتی تحت عنوان جمهوری اسلامی افغانستان شکل گیرد.
نظر شما